Јазол (единица): Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
сНема опис на уредувањето |
сНема опис на уредувањето |
||
| Ред 1: | Ред 1: | ||
[[Податотека:Speyer Handlog.jpg|мини|десно|300п|Традиционален лог за мерење на брзина во јазли]] |
[[Податотека:Speyer Handlog.jpg|мини|десно|300п|Традиционален лог за мерење на брзина во јазли]] |
||
'''Јазол''' (крат. '''kn''' или '''kt''') — единица за [[брзина]] еднаква на една [[ |
'''Јазол''' (крат. '''kn''' или '''kt''') — единица за [[брзина]] еднаква на една [[морска милја]] (1.852 км) на [[час]]. [[Меѓународна хидрографска организација|Меѓународната хидрографска организација]] (IHO), каде членуваат сите поморски држави, ја претпочита кратенката ''kn'';<ref>{{цмс|url=http://www.nauticalcharts.noaa.gov/mcd/chartno1.htm |title = Графикон бр. 1: Положби, растојанија, насоки, компас|publisher=NOAA и Министерство за трговија на САД}} {{en}}</ref> но, мошне застапена е и кратенката ''kt'' (множ. ''kts'').<ref>{{цмс | title=Google-ов дигитрон | url=http://www.google.com/search?q=kt | quote=1 kt = 0.514444444 m/s | accessdate=5 април 2009}}</ref><ref>Кратенката ''kt'' се коси со истоветната кратенка за [[тон|килотон]] во SI</ref>. Јазолот како не е [[Меѓународен систем на мерни единици|SI-единица]], но е прифатен за употреба со единиците на SI.<ref name="nonSi">{{цмс | title = Единици вон SI прифатени за употреба со единиците на SI, и единици на основа на фундаментални константи | work = Брошура на SI (VIII изд.) | publisher = [[Меѓународно биро за тегови и мерки]] | url = http://www.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter4/table8.html | quote = Јазолот се дефинира како една морска милја на час.}} {{en}}</ref> Оваа единица наоѓа поширока примена во светот во области како [[метеорологија]]та, [[морепловство]]то и [[воздухопловство]]то. На пример, бродот кој патува со 1 јазол долж некој [[меридијан]] поминува 1 [[лачна минута|минута]] [[географска должина]] за еден час. Единицата е наречена по [[јазол|јазлите]] на јажето на чиј крај е приврзан исечок од талпа наречен „[[лог (инструмент)|лог]]“.<ref>[http://rechnik.on.net.mk/#/recnik/mk-leksikon/лог „лог“] - Лексикон на македонскиот јазик, он.нет</ref> |
||
== Дефиниции == |
== Дефиниции == |
||
[[Податотека:Anémomètre.jpg|мини|десно|Авионски брзиномер означен со јазли]] |
[[Податотека:Anémomètre.jpg|мини|десно|Авионски брзиномер означен со јазли]] |
||
;1 меѓународен јазол = |
;1 меѓународен јазол = |
||
:1 [[ |
:1 [[морска милја]] на [[час]] (по дефиниција), |
||
:1,852 [[километар на час|километри на час]] (точно),<ref name="nonSi" /> |
:1,852 [[километар на час|километри на час]] (точно),<ref name="nonSi" /> |
||
:0,51<span style="text-decoration: overline;">4</span> [[метри во секунда]], |
:0,51<span style="text-decoration: overline;">4</span> [[метри во секунда]], |
||
| Ред 21: | Ред 21: | ||
* [[Кабел (единица)]] |
* [[Кабел (единица)]] |
||
* [[Метар во секунда]] |
* [[Метар во секунда]] |
||
* [[ |
* [[Морска милја]] |
||
* [[Величински редови (брзина)]] |
* [[Величински редови (брзина)]] |
||
Преработка од 09:17, 4 април 2019
Јазол (крат. kn или kt) — единица за брзина еднаква на една морска милја (1.852 км) на час. Меѓународната хидрографска организација (IHO), каде членуваат сите поморски држави, ја претпочита кратенката kn;[1] но, мошне застапена е и кратенката kt (множ. kts).[2][3]. Јазолот како не е SI-единица, но е прифатен за употреба со единиците на SI.[4] Оваа единица наоѓа поширока примена во светот во области како метеорологијата, морепловството и воздухопловството. На пример, бродот кој патува со 1 јазол долж некој меридијан поминува 1 минута географска должина за еден час. Единицата е наречена по јазлите на јажето на чиј крај е приврзан исечок од талпа наречен „лог“.[5]
Дефиниции
- 1 меѓународен јазол =
- 1 морска милја на час (по дефиниција),
- 1,852 километри на час (точно),[4]
- 0,514 метри во секунда,
- 1,151 милји на час (приближно).
Брзината на пливилата во однос на флуидите во кои се движат (бродови и воздухоплови) се изразува во јазли. Ова важи и за брзината на тековите по кои се плови (брзината на приливните струи, речните струи и ветерот).
| м/с (m/s) |
км/ч (km/h) |
ми/ч (mph) |
јазли (kn) |
ст/с (ft/s) | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 м/с = | 1 | 3,6 | 2,236936 | 1,943844 | 3,280840 |
| 1 км/ч = | 0,277778 | 1 | 0,621371 | 0,539957 | 0,911344 |
| 1 ми/ч = | 0,44704 | 1,609344 | 1 | 0,868976 | 1,466667 |
| 1 јазол = | 0,514444 | 1,852 | 1,150779 | 1 | 1,687810 |
| 1 ст/с = | 0,3048 | 1,09728 | 0,681818 | 0,592484 | 1 |
(со задебелено се означени прецизните вредности.)
Потекло
Сè до средината на XIX век, брзината на бродовите се мерела со лог. Оваа направа се состоела од исечок од талпа врзана за макара. Исечокот бил потежок од едната страна за да може да плута исправен и да биде неподвижен во однос на водата. Талпата се фрла во вода додека се движи бродот, и така макарата се почнува да се одмотува. Јажето имало по еден јазол на секои 47 стапки и 3 инчи (14,4018 м). Еден морнар ги броел јазлите, додека друг броел 30 секунди со песочен часовник (денес 28 секунди). Така, брзината се утврдувала според тоа колку јазли изминале за тој временски период[6] Бројот на јазли потоа му се соопштувал на кормиларот. Мерејќи на овој начин, еден јазол е еднаков на 1,85166 км/ч (20,25 ин/с), што се разликува од денешната дефиниција за помалку од 0,02%.
Поврзано
Наводи
- ↑ Предлошка:Цмс (англиски)
- ↑ Предлошка:Цмс
- ↑ Кратенката kt се коси со истоветната кратенка за килотон во SI
- ↑ 4,0 4,1 Предлошка:Цмс (англиски)
- ↑ „лог“ - Лексикон на македонскиот јазик, он.нет
- ↑ Oxford Companion to Ships and the Sea, стр. 454.
- Kemp, Peter (editor). The Oxford Companion to Ships and the Sea. Oxford university Press, 1976. ISBN 0-19-282084-2