Безрбетници: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата

[проверена преработка]

[непроверена преработка]

← Постаро уредување Поново уредување →

Избришана содржина Додадена содржина

НагледноВикитекст

Во редови

Преработка од 20:10, 18 јануари 2014

*Helix aspersa*: европски белодробен полжав, пример за безрбетно животно.

Безрбетниците (латински: Invertebrata) се голема група на еукариоти во која припаѓаат животните без ‘рбетен столб. Тука се вклучени најголемиот број од сите видови на животни - според некои автори, на безрбетниците им припаѓаат 96,3% од целото животинско царство, наспроти 4% кои им припаѓаат на животните со ‘рбетен столб (Vertebrata). Безрбетниците се побројни и од сите останати царства (Archaea, Monera, Protista, Fungi и Plantae) заедно.

Терминот безрбетници не е валиден од таксономски аспект, додека терминот ‘рбетници е таксон (поттип) во типот на хордовите животни (Chordata). Хордата е еволутивен претходник на ‘рбетниот столб и се јавува само во ларвениот стадиум кај примитивните поттипови од типот Chordata (Tunicata и Acrania), како и во ембрионалниот развиток на ‘рбетниците (вклучувајќи го и човекот). Поради ова, животните од овие два поттипа (Tunicata и Acrania) некаде се сметаат за безрбетници. Поделбата на животните на безрбетници и ‘рбетници во зоологијата е направена од практични причини - за полесно изучување.

Еволуција и поделба на безрбетните животни

Според традиционалната поделба на царството Animalia, праживотните (Protozoa) се сметаат за безрбетни животни. Но, во современите класификациски системи праживотните се дел од царството Protista. Ваквата прераспределба е направена, пред се, врз основа на структурата на јадрата кај животните и праживотните. Кај првите, јадрото е од везикуларен тип, додека кај вторите тоа е составено од големо јадро (макронуклеус) и мало јадро (микронуклеус), кои имаат сосема поинакви биохемиски одлики. Како безрбетни животни порано се сметаа и некои видови на алги, како еуглената, волвоксот и некои претставници од групата на огнени алги (Dinophyta). Денес и тие се вбројуваат како дел од Protista, бидејќи градбата на нивните клетки е многу поблиска до онаа на растенијата отколку на животните.

Сепак, животните еволуирале од праживотните (одредени динофлагелати), и затоа името на овој таксон е соодветно. Првите животни се оние од безрбетните типови Porifera и Cnidaria. Кај сунѓерите се уште се огледува консолидацијата на едноклеточните динофлагелати во многуклеточен организам (клеточен степен на телесна организација) и затоа се означени како Parazoa, односно бесткивни животни, додека кај жаркарите веќе почнува потесното поврзување на клетките во ткива (Eumetazoa или ткивни животни).

Типови на безрбетни животни

Постојат околу 35-40 видови на животински типови во зависност од авторот на систематиката. Некои најпознати безрбетни типови на животни се:

Сунѓери - Porifera
Жаркари - Cnidaria
Сплескани црви - Platyhelminthes
Цевчести црви - Nematoda
Мекотели - Mollusca
Прстенести црви - Annelida
Членконоги - Arthropoda
Иглокожи - Echinodermata

@@ Ред 1: / Ред 1: @@
 {{Без извори|датум=октомври 2009}}
-[[Податотека:Proboscis_worm.JPG|right|thumb|[[Бентос]]ни без‘рбетници од [[Росово Море|Росовото Море]]: [[школки]], [[Рилчести црви|рилчест црв]] и [[Морска змиулка|морски змиулки]].]]
+[[Податотека:Proboscis_worm.JPG|right|thumb|[[Бентос]]ни безрбетници од [[Росово Море|Росовото Море]]: [[школки]], [[Рилчести црви|рилчест црв]] и [[Морска змиулка|морски змиулки]].]]
-[[Податотека:Thelenota ananas.jpg|right|thumb|''Thelenota ananas'', [[морска краставица]] од типот [[иглокожи]], е без‘рбетно животно.]]
+[[Податотека:Thelenota ananas.jpg|right|thumb|''Thelenota ananas'', [[морска краставица]] од типот [[иглокожи]], е безрбетно животно.]]
-[[Податотека:Snail1web.jpg|thumb|right|150px|''[[Helix aspersa]]'': европски белодробен [[полжав]], пример за без‘рбетно животно.]]
+[[Податотека:Snail1web.jpg|thumb|right|150px|''[[Helix aspersa]]'': европски белодробен [[полжав]], пример за безрбетно животно.]]
-'''Без'рбетниците''' ([[Латински јазик|латински]]: ''Invertebrata'') се голема група на [[еукариот]]и во која припаѓаат [[животни]]те без [[‘Рбетен столб|‘рбетен столб]]. Тука се вклучени најголемиот број од сите видови на животни - според некои автори, на без‘рбетниците им припаѓаат 96,3% од целото животинско царство, наспроти 4% кои им припаѓаат на животните со ‘рбетен столб (''Vertebrata''). Без‘рбетниците се побројни и од сите останати царства ([[Археа|''Archaea'']], [[Монера|''Monera'']], [[Протиста|''Protista'']], [[Габа|''Fungi'']] и [[Растенија|''Plantae'']]) заедно.
+'''Безрбетниците''' ([[Латински јазик|латински]]: ''Invertebrata'') се голема група на [[еукариот]]и во која припаѓаат [[животни]]те без [[‘Рбетен столб|‘рбетен столб]]. Тука се вклучени најголемиот број од сите видови на животни - според некои автори, на безрбетниците им припаѓаат 96,3% од целото животинско царство, наспроти 4% кои им припаѓаат на животните со ‘рбетен столб (''Vertebrata''). Безрбетниците се побројни и од сите останати царства ([[Археа|''Archaea'']], [[Монера|''Monera'']], [[Протиста|''Protista'']], [[Габа|''Fungi'']] и [[Растенија|''Plantae'']]) заедно.
-Терминот ''без‘рбетници'' не е валиден од [[Систематика|таксономски]] аспект, додека терминот ''‘рбетници'' е таксон (поттип) во типот на [[Хордати|хордовите животни]] (''Chordata''). [[Хорда]]та е еволутивен претходник на ‘рбетниот столб и се јавува само во [[Ларва|ларвениот]] стадиум кај примитивните поттипови од типот ''Chordata'' ([[Туникати|''Tunicata'']] и [[Амфиоксус|''Acrania'']]), како и во [[Ембриогенеза|ембрионалниот развиток]] на ‘рбетниците (вклучувајќи го и [[човек]]от). Поради ова, животните од овие два поттипа (''Tunicata'' и ''Acrania'') некаде се сметаат за без‘рбетници. Поделбата на животните на без‘рбетници и ‘рбетници во [[зоологија]]та е направена од практични причини - за полесно изучување.
+Терминот ''безрбетници'' не е валиден од [[Систематика|таксономски]] аспект, додека терминот ''‘рбетници'' е таксон (поттип) во типот на [[Хордати|хордовите животни]] (''Chordata''). [[Хорда]]та е еволутивен претходник на ‘рбетниот столб и се јавува само во [[Ларва|ларвениот]] стадиум кај примитивните поттипови од типот ''Chordata'' ([[Туникати|''Tunicata'']] и [[Амфиоксус|''Acrania'']]), како и во [[Ембриогенеза|ембрионалниот развиток]] на ‘рбетниците (вклучувајќи го и [[човек]]от). Поради ова, животните од овие два поттипа (''Tunicata'' и ''Acrania'') некаде се сметаат за безрбетници. Поделбата на животните на безрбетници и ‘рбетници во [[зоологија]]та е направена од практични причини - за полесно изучување.
-== Еволуција и поделба на без‘рбетните животни ==
+== Еволуција и поделба на безрбетните животни ==
-Според традиционалната поделба на царството ''Animalia'', [[праживотни]]те (''Protozoa'') се сметаат за без‘рбетни животни. Но, во современите класификациски системи праживотните се дел од царството ''Protista''. Ваквата прераспределба е направена, пред се, врз основа на структурата на [[Клеточно јадро|јадрата]] кај животните и праживотните. Кај првите, јадрото е од [[везикула]]рен тип, додека кај вторите тоа е составено од големо јадро (макронуклеус) и мало јадро (микронуклеус), кои имаат сосема поинакви [[Биохемија|биохемиски]] одлики. Како без‘рбетни животни порано се сметаа и некои видови на [[алги]], како [[еуглена]]та, [[волвокс]]от и некои претставници од групата на [[огнени алги]] (''Dinophyta''). Денес и тие се вбројуваат како дел од ''Protista'', бидејќи градбата на нивните [[Клетка|клетки]] е многу поблиска до онаа на растенијата отколку на животните.
+Според традиционалната поделба на царството ''Animalia'', [[праживотни]]те (''Protozoa'') се сметаат за безрбетни животни. Но, во современите класификациски системи праживотните се дел од царството ''Protista''. Ваквата прераспределба е направена, пред се, врз основа на структурата на [[Клеточно јадро|јадрата]] кај животните и праживотните. Кај првите, јадрото е од [[везикула]]рен тип, додека кај вторите тоа е составено од големо јадро (макронуклеус) и мало јадро (микронуклеус), кои имаат сосема поинакви [[Биохемија|биохемиски]] одлики. Како безрбетни животни порано се сметаа и некои видови на [[алги]], како [[еуглена]]та, [[волвокс]]от и некои претставници од групата на [[огнени алги]] (''Dinophyta''). Денес и тие се вбројуваат како дел од ''Protista'', бидејќи градбата на нивните [[Клетка|клетки]] е многу поблиска до онаа на растенијата отколку на животните.
-Сепак, животните еволуирале од праживотните (одредени динофлагелати), и затоа името на овој таксон е соодветно. Првите животни се оние од без‘рбетните типови [[Сунѓери|''Porifera'']] и [[Жаркари|''Cnidaria'']]. Кај сунѓерите се уште се огледува консолидацијата на едноклеточните динофлагелати во многуклеточен организам (клеточен степен на телесна организација) и затоа се означени како ''Parazoa'', односно бесткивни животни, додека кај жаркарите веќе почнува потесното поврзување на клетките во [[Ткиво|ткива]] (''Eumetazoa'' или ткивни животни).
+Сепак, животните еволуирале од праживотните (одредени динофлагелати), и затоа името на овој таксон е соодветно. Првите животни се оние од безрбетните типови [[Сунѓери|''Porifera'']] и [[Жаркари|''Cnidaria'']]. Кај сунѓерите се уште се огледува консолидацијата на едноклеточните динофлагелати во многуклеточен организам (клеточен степен на телесна организација) и затоа се означени како ''Parazoa'', односно бесткивни животни, додека кај жаркарите веќе почнува потесното поврзување на клетките во [[Ткиво|ткива]] (''Eumetazoa'' или ткивни животни).
-=== Типови на без‘рбетни животни ===
+=== Типови на безрбетни животни ===
-Постојат околу 35-40 видови на животински [[Тип (биологија)|типови]] во зависност од авторот на систематиката. Некои најпознати без‘рбетни типови на животни се:
+Постојат околу 35-40 видови на животински [[Тип (биологија)|типови]] во зависност од авторот на систематиката. Некои најпознати безрбетни типови на животни се:
 * [[Сунѓери]] - ''Porifera''
@@ Ред 27: / Ред 27: @@
 * [[Иглокожи]] - ''Echinodermata''
-[[Категорија:Без‘рбетници]]
+[[Категорија:Безрбетници]]