Планина: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Rubinbot (разговор | придонеси)
с r2.7.3) (Робот: Ја менувам ang:Beorȝ во ang:Beorg
с Bot: Migrating 136 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8502 (translate me)
Ред 17: Ред 17:


[[Категорија:Планини|*]]
[[Категорија:Планини|*]]

[[ace:Gunong]]
[[af:Berg]]
[[am:ተራራ]]
[[ang:Beorg]]
[[ar:جبل]]
[[an:Montanya]]
[[arc:ܛܘܪܐ]]
[[ast:Monte]]
[[az:Dağ]]
[[bn:পর্বত]]
[[bjn:Gunung]]
[[zh-min-nan:Soaⁿ]]
[[ba:Тау]]
[[be:Гара]]
[[be-x-old:Гара]]
[[bg:Планина]]
[[bs:Planina]]
[[br:Menez]]
[[ca:Muntanya]]
[[cv:Ту]]
[[cs:Hora]]
[[sn:Gomo]]
[[cy:Mynydd]]
[[da:Bjerg]]
[[de:Berg]]
[[nv:Dził]]
[[et:Mägi]]
[[el:Βουνό]]
[[eml:Muntâgna]]
[[en:Mountain]]
[[es:Montaña]]
[[eo:Monto]]
[[eu:Mendi]]
[[fa:کوه]]
[[hif:Pahaarr]]
[[fr:Montagne]]
[[fy:Berch]]
[[ga:Sliabh]]
[[gd:Beinn]]
[[gl:Montaña]]
[[gan:山]]
[[glk:کو]]
[[ko:산]]
[[hy:Լեռ]]
[[hi:पर्वत]]
[[hr:Planine]]
[[io:Monto]]
[[ilo:Bantay]]
[[bpy:মোন্টানহা]]
[[id:Gunung]]
[[zu:Intaba]]
[[is:Fjall]]
[[it:Montagna]]
[[he:הר]]
[[jv:Gunung]]
[[kn:ಪರ್ವತ]]
[[ka:მთა]]
[[kk:Тау]]
[[rw:Umusozi]]
[[sw:Mlima]]
[[ht:Mòn]]
[[lbe:Зунтту]]
[[lez:Сув]]
[[la:Mons]]
[[lv:Kalns]]
[[lb:Bierg]]
[[lt:Kalnas]]
[[ln:Ngómbá]]
[[jbo:cmana]]
[[lmo:Muntagna]]
[[hu:Hegy]]
[[mg:Tendrombohitra]]
[[ml:പർവ്വതം]]
[[xmf:გვალა]]
[[ms:Gunung]]
[[mn:Уул]]
[[my:တောင်]]
[[nah:Tepētl]]
[[nl:Berg (aardrijkskunde)]]
[[cr:ᐧᐊᔒ]]
[[ne:पहाड]]
[[ja:山]]
[[ce:Lam]]
[[no:Fjell]]
[[nn:Fjell]]
[[nrm:Montangne]]
[[oc:Montanha]]
[[uz:Togʻ]]
[[pa:ਪਹਾੜ]]
[[pi:पब्बतो]]
[[pnb:پعاڑ]]
[[ps:غر]]
[[nds:Barg]]
[[pl:Góra]]
[[pt:Montanha]]
[[ro:Munte]]
[[rm:Muntogna]]
[[qu:Urqu]]
[[ru:Гора]]
[[sah:Хайа]]
[[se:Várri]]
[[sa:पर्वताः]]
[[sq:Mali (gjeografi)]]
[[scn:Muntagna]]
[[simple:Mountain]]
[[sk:Vrch (vyvýšenina)]]
[[sl:Gora]]
[[so:Buur]]
[[ckb:کێو]]
[[sr:Планина]]
[[sh:Planina]]
[[su:Gunung]]
[[fi:Vuori]]
[[sv:Berg]]
[[tl:Bundok]]
[[ta:மலை]]
[[roa-tara:Mundagne]]
[[te:పర్వతం]]
[[th:ภูเขา]]
[[tg:Кӯҳ]]
[[chr:ᎣᏓᎸᎢ]]
[[tr:Dağ]]
[[tk:Dag]]
[[uk:Гора]]
[[ur:پہاڑ]]
[[za:Bya]]
[[vi:Núi]]
[[zh-classical:山]]
[[war:Bukid]]
[[wo:Tangor]]
[[wuu:山]]
[[yi:באַרג]]
[[zh-yue:山]]
[[diq:Ko]]
[[bat-smg:Kalns]]
[[zh:山]]

Преработка од 09:43, 9 март 2013

Врвот K2 на Хималаите
Врвот Мек Кинли во Алјаска, најголемиот врв во Северна Америка на Карпестите Планини

Планина е возвишување на Земјината површина во одредени зони коe е резултат на активноста на внатрешните сили во Земјината кора.

Постојат многу теории за создавањето на планините. Според најновите, тие се резултат на судир на големи плочи на Земјината кора. Сето тоа почнува кога две од овие плочи се одвојуваат и оставаат меѓу нив потоната зона. Тогаш таму се таложат седиментите додека нивното огромно количество не предизвика тонење на блокот. Тоа, пак, предизвикува двете плочи да бидат повлечени, но сега во иста насока. Додека се приближуваат, тие го виткаат слојот со седименти, а тој, пак, во горниот дел создава возвишување. На крајот, поради рамнотежа на различните маси на Земјината кора, набирањето оди нагоре и така се создава планински венец. Во други случаи, кога плочите се судираат од друга страна, без да има претходно свиткување, се дига Земјината кора и се создава венец на судир.

Поделба на планините

Планините ги делиме на млади верижни и стари грамадни планини.

Првите се карактеризираат со остри врвови и најчесто се многу високи. Тие се помлади бидејќи врз нив уште не дејствувала ерозијата, која, во текот на милиони години ќе одзема материјали и ќе ги изедначува облиците, како да е планината „зарамнета“, а тоа им се има случено на старите планини, кои имаат заоблени гребени, па дури и зарамнети.

Орогенеза

Во текот на долгата геолошка историја на Земјата имало четири големи орогенски циклуси (од грчки oros=гора и genesis=создавање). Како резултат на овие циклуси дошло до создавањето на постојните планини. Последниот од овие циклуси е орогонија алпина, зошто од него се создадени Алпите во Европа, како и денешната структура на Андите во Јужна Америка или Карпестите Планини во Северна Америка.