Витамин: Разлика помеѓу преработките

[непроверена преработка]

Избришана содржина Додадена содржина

Во редови

Преработка од 10:19, 23 мај 2012

Витамините ([[латински јза животот на една индивидуа. Поточно, тие во многу мали количини се потребни за растењето, нормалното функционирање на клетките и ткивата и општо, за одржување на здравјето. Растенијата и некои микроорганизми се способни сами да ги синтетизираат витамините, додека животните мора да ги внесуваат со храната. Витамините се среќаваат во две основни форми: активна (дејствуваат веднаш во организмот) и неактивна (за да дејствуваат, треба да се активираат). Повеќето витамини, животните ги внесуваат во активна форма, но има и такви, како витамините A и D кои се внесуваат во организмот во неактивна форма. Витамините во неактивна форма се означуваат како провитамини. Сите витамини растворливи во вода, освен витаминот C, влегуваат во структурата на одредени ензими како коензими. Делумниот недостиг на определен витамин во организмот се нарекува хиповитаминоза, додека целосниот недостиг-авитаминоза. Меѓутоа, и преголемата застапеност на одреден витамин во организмот е штетна, состојба означена како хипервитаминоза. При различните хипо-, а- или хипервитаминози, доаѓа до различни нарушувања на организмот. Витамините се делат на витамини растворливи во вода и витамини растворливи во масти.

Список на витамини

Табела: Преглед на витамините и нивното дејство

Витамини	Значење и во што се раствора	Дефицит и авитаминози	Хиповитаминози	Природни извори
B₁ (Тиамин)	Водорастворлив. Метаболизам на јаглехидрати	Парализа и атрофија на мускулите	Бери-бери (Полинеуритис)	Месо, црн дроб, ]и, спанаќ, грашак и др.
PP (Нијацин)	Водорастворлив. Коензим NAD (никотинамид аденин динуклеотид) и NADP (никотинамид аденин динуклеотид фосфат)	Застој во растот и во развитокот на ЦНС	Пелагра	Месо, црн дроб, компир, квасец и др.
B₆ (Пиридоксин)	Водорастворлив. Метаболизам на амино киселини	Ретко	Ретко	Мешунки, житни и градинарски растенија, јајца, црн дроб, млеко и др.
Пантотенска киселина	Водорастворлив. Коензим А, метаболизам на глукоза и масни киселини	Ретко	Burning foot синдром	Не се среќава слободна во природата
Фолна киселина	Водорастворлив. Метаболизам на нуклеински и амино киселини	Недиференцирани (големи) еритроцити, вртоглавица, исцрпеност	Мегалобластна анемија	Во темно-зелени делови на растенијата, месо, ја синтетизираат микроорганизми
В₁₂ (Кобаламин)	Водорастворлив. Создавање и созревање на еритроцити, метаболизам на амино к-ни, синтеза на масти и гликоген	Вртоглавица, физичка слабост, намалена вредност на хемоглобин	Пернициозна анемија	Месо, пилешко, риба, жолток од јајце, црн дроб
С (Аскорбинска киселина)	Водорастворлив. Структурна улога во коските, забите,формирање на колаген, метаболизам на шеќери	Крвавење на непцата, пукање на крвни садови (модринки)	Скорбут	Во сите свежи овошки, зеленчук, особено во пиперките, шипките, доматите и др.
А (Ретинол)	Масторастворлив. Синтеза на родопсин, формирање на коски, заби, епителизација	Воспалителни процеси на слузокожата и рожницата на окото	Кокошкино слепило, ксерофталмија	Се формира од каротинот во темножолтиот и зелен лиснат зеленчук, жолток од јајце, риба, црн дроб
D₂, D₃ се добиваат со UV зрачење од провитамини	Масторастворливи. Поттикнуваат растење на коските, минерализација и апсорпција на Са++	Меки, еластични коски, губење на апетит, застој во растот и развојот	Рахитис	Во црн дроб, морски плодови, риба, жолток од јајце, рибино масло
К (Филохинон)	Масторастворлив. Фактор на коагулацијата, транспорт на електрони при синтеза на АТР	Спречува крвавење	Хеморагија	Најмногу се создава од бактериите на дебелото црево. Се содржи во карфиол, лиснат зеленчук и др.

იტამინები]]

@@ Ред 1: / Ред 1: @@
 {{Без извори|датум=ноември 2009}}
-'''Витамините''' ([[латински јазик|латински]]: vita-[[живот]]) се [[Комплекс (хемија)|комплексни]] [[Хемиско соединение|соединенија]] со различна [[Хемија|хемиска]] [[природа]], кои, како што кажува самото име, се мошне важни за животот на една [[индивидуа]]. Поточно, тие во многу мали количини се потребни за [[раст]]ењето, нормалното функционирање на [[Клетка|клетките]] и [[Ткиво|ткивата]] и општо, за одржување на [[здравје]]то. [[Растенија]]та и некои [[микроорганизми]] се способни сами да ги [[Синтеза|синтетизираат]] витамините, додека [[животни]]те мора да ги внесуваат со [[храна]]та. Витамините се среќаваат во две основни форми: ''активна'' (дејствуваат веднаш во организмот) и ''неактивна'' (за да дејствуваат, треба да се активираат). Повеќето витамини, животните ги внесуваат во активна форма, но има и такви, како витамините A и D кои се внесуваат во [[Организам|организмот]] во неактивна форма. Витамините во неактивна форма се означуваат како [[провитамин]]и. Сите витамини [[раствор]]ливи во [[вода]], освен витаминот C, влегуваат во структурата на одредени [[ензим]]и како [[коензим]]и. Делумниот недостиг на определен витамин во организмот се нарекува [[хиповитаминоза]], додека целосниот недостиг-[[авитаминоза]]. Меѓутоа, и преголемата застапеност на одреден витамин во организмот е штетна, состојба означена како [[хипервитаминоза]]. При различните хипо-, а- или хипервитаминози, доаѓа до различни нарушувања на организмот. Витамините се делат на ''витамини растворливи во вода'' и ''витамини растворливи во масти''.
+'''Витамините''' ([[латински јза животот на една [[индивидуа]]. Поточно, тие во многу мали количини се потребни за [[раст]]ењето, нормалното функционирање на [[Клетка|клетките]] и [[Ткиво|ткивата]] и општо, за одржување на [[здравје]]то. [[Растенија]]та и некои [[микроорганизми]] се способни сами да ги [[Синтеза|синтетизираат]] витамините, додека [[животни]]те мора да ги внесуваат со [[храна]]та. Витамините се среќаваат во две основни форми: ''активна'' (дејствуваат веднаш во организмот) и ''неактивна'' (за да дејствуваат, треба да се активираат). Повеќето витамини, животните ги внесуваат во активна форма, но има и такви, како витамините A и D кои се внесуваат во [[Организам|организмот]] во неактивна форма. Витамините во неактивна форма се означуваат како [[провитамин]]и. Сите витамини [[раствор]]ливи во [[вода]], освен витаминот C, влегуваат во структурата на одредени [[ензим]]и како [[коензим]]и. Делумниот недостиг на определен витамин во организмот се нарекува [[хиповитаминоза]], додека целосниот недостиг-[[авитаминоза]]. Меѓутоа, и преголемата застапеност на одреден витамин во организмот е штетна, состојба означена како [[хипервитаминоза]]. При различните хипо-, а- или хипервитаминози, доаѓа до различни нарушувања на организмот. Витамините се делат на ''витамини растворливи во вода'' и ''витамини растворливи во масти''.
 == Список на витамини ==
@@ Ред 10: / Ред 10: @@
 !'''''Витамини'''''!!'''''Значење и во што се раствора'''''!!'''''Дефицит и авитаминози'''''!!'''''Хиповитаминози'''''!!'''''Природни извори'''''
 |-
-|'''[[Витамин B1|B<sub>1</sub>]] ''' (Тиамин)<br />||Водорастворлив. [[Метаболизам]] на [[јаглехидрат]]и||[[Парализа]] и [[атрофија]] на [[мускул|мускулите]]||[[Бери-бери]] (Полинеуритис)||[[Месо]], [[црн дроб]], [[јајце|јајца]], лушпи од [[жито]], мешунки, [[орев]] и др.
+|'''[[Витамин B1|B<sub>1</sub>]] ''' (Тиамин)<br />||Водорастворлив. [[Метаболизам]] на [[јаглехидрат]]и||[[Парализа]] и [[атрофија]] на [[мускул|мускулите]]||[[Бери-бери]] (Полинеуритис)||[[Месо]], [[црн дроб]], ]и, [[спанаќ]], [[грашак]] и др.
-|-
-|'''[[Витамин B2|B<sub>2</sub>]]''' (Рибофлавин)<br />||Водорастворлив. Коензим FMN (флавин-мононуклеотид), FAD (флавин-аденин-динуклеотид)||Воспаление во аглите на устата||[[Дерматитис]], [[снежно слепило]]||[[Млеко]], јајце, [[риба]], внатрешни [[орган]]и, [[спанаќ]], [[грашак]] и др.
 |-
 |'''PP''' ([[Нијацин]])<br />||Водорастворлив. Коензим NAD ([[никотинамид аденин динуклеотид]]) и NADP ([[никотинамид аденин динуклеотид фосфат]])||Застој во [[раст]]от и во [[развиток]]от на [[ЦНС]]      ||[[Пелагра]]||Месо, црн дроб, [[компир]], [[квасец]] и др.
@@ Ред 47: / Ред 45: @@
 [[cy:Fitamin]]
 [[da:Vitamin]]
-[[de:Vitamin]]
+[[de:Vitamin]]იტამინები]]
-[[dv:ވިޓަމިން]]
-[[et:Vitamiinid]]
-[[el:Βιταμίνη]]
-[[en:Vitamin]]
-[[es:Vitamina]]
-[[eo:Vitamino]]
-[[eu:Bitamina]]
-[[fa:ویتامین]]
-[[fo:Vitamin]]
-[[fr:Vitamine]]
-[[ga:Vitimín]]
-[[gl:Vitamina]]
-[[ko:비타민]]
-[[hy:Վիտամին]]
-[[hi:विटामिन]]
-[[hr:Vitamini]]
-[[id:Vitamin]]
-[[is:Vítamín]]
-[[it:Vitamine]]
-[[he:ויטמין]]
-[[jv:Vitamin]]
-[[kn:ಜೀವಸತ್ವಗಳು]]
-[[ka:ვიტამინები]]
 [[kk:Дәрумен]]
 [[la:Vitaminum]]