Геотермална енергија

Геотермалната електрана „Несјавелир“ во месноста Тингвелир, Исланд

Обновлива енергија
Ветерна турбина
Биогориво Биомаса Бранова Ветерна Геоетрмална Приливна Соларна Хидроенергија

Геотермалната енергија, по хидроенергијата и биомасите како класични обновливи извори, од сите нови и обновливи извори на енергија, претставува најзначаен произведувач на топлина и електрична енергија во светски размери.

Во научната и стручната литература се посветува големо внимание на геотермалната енергија, односно изучувањето на природата и генезата на геотермалната енергија.

Земјата претставува огромен топлински "мотор" кој милиони години произведува огромни количества на топлинска енергија. Најголем дел на таа топлинска енергија се наоѓа на длабочината, така што мал дел се манифестира на површината по пат на гејзери, фумароли и термални извори (Сл.1), односно по пат на вулканска ерупција кога од внатрешноста на земјата се излеваат огромни количини на лава чија температура изнесува повеќе од 800 ⁰С. Ова под влијание на сончевото зрачење не се забележува.

Земјата дава во секој момент на својата површина одредена количина на енергија (околу 0,06 W/m²), така што зрачи околу 8∙1020 Ј/год., односно околу 20∙109 t нафта, или двапати повеќе од годишната потрошувачка на енергија во светот. Имајќи го предвид огромниот потенцијал на геотермалната енергија, логично е таа да се третира како обновлива, без разлика што таа по својот карактер е необновлива, бидејќи земјата неповратно се лади.

Геотермалните енергетски технологии ја користат топлината на земјата за директна употреба, геотермални пумпи и производство на електрична енергија. Истражувањето на развојот на геотермалните технологии оди во правец на намалување на трошоците и зголемување на нивната употреба. Изворите на геотермална енергија се движат од плитката земја и врелите извори на вода како и врели карпи пронајдени на неколку километри под земјината кора, се до подлабоките слоеви на Земјата во услови на екстремно високи температури и стопени карпи наречени магма.

Името „геотермална“ потекнува од двата грчки збора geo - земја и therme – топлина. Значи геотермалната енергија всушност значи топлина од земјата. Директната употреба вклучува греење на згради, одгледување на растенија во стаклени градини, сушење на жито, загревање на вода во рибници, и некои индустриски процеси како пастеризирање на млеко.

Геотермални дупнатини и природни извори во Р. Македонија

Република Македонија располага со голема количина на термални и термоминерални води кои до пред неколку години се користреле исклучиво за здравстевно-балнеолошки цели, а во последно време дел од овие води се користат за оранжериско стопанство.

Според досегашните сознанија, на територијата на Р. Македонија присутни се повеќе од 25 природни извори на термални води со температура поголема од 21^оС. Вкупната издашност на овие извори изнесува најмалку 310 лит/сек. Скоро сите термални води се јавуваат на длабоки тектонски разломи, а посебно во периферните делови на котлините.

Современите хидрогеотермални манифестации како термални води се присутни најмногу во Вардарската зона. Само геотермалните води во Косоврасти и Бањиште близу Дебар се надвор од оваа единица. Во Р. Македонија има главни геотермални полиња со 19 локалитети со термални води. Има повеќе од 50 појави како извори и бунари (дупнатини) со појава на термална енергија. Најголемиот дел од геотермалните води може да се најдат на височина од 400м надморска висина. Само изворите на Кожуф планина и Бањиште се на елевација од 600м.

Место	Температура	лит/сек
Катлановска Бања	54,2	10
Проевци	31	2
Кочанска Бања	50,6	2,6
Банско	73	55
Негорци	53,2	40
Кежовица	57	7
Косоврасти	48,5	68,8
Бањиште	40,5	5-100

Во Р. Македонија има и 18 локалитети со термални води: Волково, Стрновец, Подлог, Крупиште, Истибања, Тркање, Бања, Смоквица, Л’џи, Топли дол, Топлик, Мрежичко, Горницет, Повишица, Добрево, Раклеш, Топлец, Дерибаш.