Мухамед Реза Пахлеви

Од Википедија — слободната енциклопедија
Официјален портрет на Мухамед Пахлави

Мохамад Реза Пахлави, познат како Мохамад Реза Шах, бил последниот Шах на Иран од 16 септември 1941 година до неговото соборување од Иранската револуција на 11 февруари 1979 година. Мохамад Реза Шах ја освои титулата Шаханша на 26 октомври 1967 година. М.А. Реза дојде на власт за време на Втората светска војна, откако англо-советската инвазија принуди абдикација на неговиот татко, Реза Шах Пахлави.

За време на владеењето на Мохамад Реза, иранската нафтена индустрија беше кратко национализирана под премиерот Мохамед Мосаддег, додека државниот удар поддржан од САД и Обединетото Кралство го собори Мосаддех и ги врати странските нафтени фирми. Под владеењето на Мохамад Реза, Иран ја одбележа годишнината од 2500 години континуирана персиска монархија од основањето на Ахеменидското Царство од Кир Велики - истовремено со оваа прослава, Мохамад Реза го смени реперот на иранскиот календар од хеџира до почетокот на Прва персиска империја, измерена од крунисувањето на Кир.

Мохамад Реза, исто така, ја воведе Белата револуција, серија економски, социјални и политички реформи со прокламирана намера да го трансформира Иран во глобална моќ и да ја модернизира нацијата преку национализирање на одредени индустрии и давање права на жените.

Мохамад Реза постепено ја изгуби поддршката од шиитското свештенство на Иран, како и од работничката класа, особено поради неговата силна политика на модернизација, секуларизација, конфликт со традиционалната класа трговци познати како базари, односите со Израел и прашања поврзани со корупцијата околу себе, неговото семејство и владејачката елита.

Донесени се разни дополнителни контроверзни политики, вклучувајќи ја и забраната на партијата Тудех за комунистички цели и општо потиснување на политичкото несогласување од страна на иранската разузнавачка агенција САВАК. Според официјалните статистички податоци, Иран имаше дури 2200 политички затвореници во 1978 година, број кој брзо се зголемил како резултат на револуцијата.

Неколку други фактори придонесоа за силно противење на шахот меѓу одредени групи во Иран, од кои најзначајните беа поддршка од САД и Велика Британија за неговиот режим, судири со исламисти и зголемена комунистичка активност. До 1979 година политичките немири се трансформираа во револуција која на 17 јануари го принуди да го напушти Иран. Набргу потоа, иранската монархија беше формално укината, а Иран беше прогласен за исламска република предводена од Рухолах Хомеини. Тој почина во егзил во Египет, чиј претседател, Анвар Садат, му додели азил. Поради неговиот статус како последен шах на Иран, тој често се нарекува едноставно „Шах“.