Каталонска азбука
Како и другите романски јазици, азбуката и правописот на каталонскиот јазик е прилагодена варијанта на латиницата, врз основа на фонологијата на каталонскиот јазик.[1]
Азбука
[уреди | уреди извор]| Буква | Назив | Изговор (МФА) | Макед. транскр. | example | |
|---|---|---|---|---|---|
| A a | a | /a/ | а | sac | 'вреќа' |
| B b | be | /b/ | б | biga | 'греда' |
| C c | ce | /k/ | к | casa | 'куќа' |
| Ç ç | ce trencada | /s/ | с | Renaixença | 'ренесанса' |
| D d | de | /d/ | д | dalla | 'коса' (орудие) |
| E e | e | /ɛ/, /e/ | е | sec,cec | 'сув', 'слеп' |
| F f | efa | /f/ | ф | fosc | 'темнина' |
| G g | ge | /ɡ/, /(d)ʑ/ | г | gasa | 'пердувка' |
| H h | hac | Ø | - | humanitat | 'човештво' |
| I i | i | /i/ | и | ric | 'се смејам' |
| J j | jota | /ʑ/ | ж | ajut | 'помош' |
| K k | ca | /k/ | к | karate | карате |
| L l | ela | /l/ /ʎ/ | л, љ | pala, palla | 'лопата’, 'слама' |
| M m | ema | /m/ | м | mama | 'мама' |
| N n | ena | /n/ | н | mana | 'заповеда' |
| O o | o | /ɔ/, /o/ | о | soc sóc | 'трупец', 'сум' |
| P p | pe | /p/ | п | piga | 'дамка' |
| Q q | cu | /k/ | к | obliquar | 'се навалува' |
| R r | erra | /ɾ/, /r/ | р | cera, serra | 'восок', 'пила' |
| S s | essa | /s/, /z/ | с, з | passar, pesar | 'поминува', 'мери тежина' |
| T t | te | /t/ | т | talla | 'големина' |
| U u | u | /u/ | у | suc | 'сок' |
| V v | ve baixa | /b/, /v/[2] | б, в | envejar | 'љубомори' |
| W w | ve doble | ||||
| X x | ics, xeix | /ɕ/, /ks/, /ɡz/ | ш, кс, гз | xoc, expressió | 'шок', 'израз' |
| Y y | i grega | ||||
| Z z | zeta | /z/ | з | zero | 'нула' |
Други правила
[уреди | уреди извор]Каталонскиот јазик има и диграфи:
- ‹ig› означува меко ч, исто што и српско ћ (/tɕ/) по самогласка: puig
- ‹ix› означува меко ш (/ɕ/) по самогласка: mateix
- ‹tg› означува меко џ, исто што и српско ђ (/dʑ/): prometatge
- ‹tj› означува меко џ, исто што и српско ђ (/dʑ/): corretja
- ‹tx› означува меко ч, исто што и српско ћ (/tɕ/): despatx
- ‹l·l› (ela geminada) означува лл (/ll/) (за разлика од ‹ll›, што означува /ʎ/): anul·lar
- ‹ny› означува /ɲ/: any
Каталонскиот користи и легнат акцент (‹é í ó ú›) за обележување на нагласените затворени самогласки и тежок акцент (‹à è ò›) за обележување на нагласените отворени самогласки:[1]
- també ('исто така') [təmˈbe]
- pròxim ('близу') [ˈprɔksim]
If a дијареза над ‹i› или ‹u› што следи по друга именка, означува зев:[3]
- raïm ('зрно грозје') [rəˈim]
- taüt ('ковчег') [təˈut]
Покрај ова се користи ‹ü›, што означува /w/ помеѓу /ɡ/ или /k/ и предна самогласка (‹gu› и ‹qu› и се користи за означување на тврд изговор пред ‹i› или ‹e›):[4]
- ungüent ('маст') [uŋˈɡwen].
Поврзано
[уреди | уреди извор]Белешки
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 Wheeler (2005:6)
- ↑ Кај речиси сите дијалекти (освен балеарскиот, видете [see Carbonell & Llisterri (1992:53)] и јужноваленсискиот) /b/ и /v/ со време се споиле во една фонема.
- ↑ Wheeler (2005:8)
- ↑ Wheeler (2005:7-8)
Наводи
[уреди | уреди извор]- Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), „Catalan“, Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56
- Wheeler, Max W (2005). The Phonology Of Catalan. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0199258147.