Pneumocystis jirovecii
Pneumocystis jirovecii (пневмоцитис јировеци или P. jiroveci) е габа од родот Pneumocystis. Се јавува сеприсутно и е предизвикувачки агенс на интерстицијална пневмонија (пневмоцистична пневмонија, скратено ПЦП), која се јавува особено кај доенчиња и имунокомпромитирани луѓе, како што се пациентите со СИДА. ПЦП е со 50 % најчеста прва манифестација и со 85 % најчеста опортунистичка инфекција кај пациентите со СИДА. Со новата класификација, P. jirovecii повеќе спаѓа во протозоите, туку во аскомикотите (Ascomycota) и е именуван по Ото Јировец.
Pneumocystis jirovecii порано беше познат како Pneumocystis carinii. Оваа ознака, која и денес може да се најде повремено, повеќе не е формално дозволена, поради тоа што можеше да се докаже дека предизвикувачот на болест кај човекот се разликува од Pneumocystis carinii откриен кај стаорци.[1]
Одлики[уреди | уреди извор]
Трофозоитите имаат дијаметар од околу 1 µm. Нивната форма е овална до долгнавеста. Со делба се произведуваат цисти со шест до осум спори (дијаметар: приближно 5-7 µm). Видот се разликува од другите габи, меѓу другото, и по тоа што клеточната мембрана не содржи ергостерол, туку холестерол.
Номенклатура[уреди | уреди извор]
За овој вид често се користи името Pneumocystis jiroveci . Сепак, точното име е jirovecii (Меѓународен кодекс за номенклатура за алги, габи и растенија).[2]
Клиника[уреди | уреди извор]
Заразените пациенти често се жалат на отежнато дишење (диспнеа), забрзано дишење (тахипнеа) и сува кашлица. Обично состојбата е пропратена со треска. Аускултацијата е незабележителна, рендгенската снимка на белите дробови покажува промени во понатамошниот тек на болеста во пределот на белодробните хилуси (ретикуло-нодуларни консолидации на интерстициумот). Типично е и зголемување на LDH во крвта.[3]
Докажување[уреди | уреди извор]
Откривањето на P. jirovecii е преку микроскопија на директен препарат на индуциран спутум, бронхоалвеоларна лаважа (BAL) или трансбронхијална биопсија. Се користи метод на боење за подобро да се визуелизираат пневмоцистите (на пр. со оптички осветлувачи, толуидинско сино или имунофлуоресценција). Алтернативно, квантитативната PCR во реално време се повеќе се користи како метод за откривање, иако позитивната детекција не е секогаш лесно да се толкува овде, бидејќи габата може да ги колонизира дишните патишта во мали количини и кај здрави луѓе. Во споредба со директната подготовка, PCR е почувствителна, но помалку специфична. Pneumocystis jirovecii не може да се одгледува на вообичаените подлоги за култура.[4]
Покачено ниво (поголемо од 60 pg/mL) на 1,3-β-D-гликан, полисахарид на клеточниот ѕид кој се наоѓа кај повеќето габи, може да послужи како неинвазивен доказ. Тестот има општа чувствителност од 91% за ПЦП и вкупна специфичност од 79 %. Кај ХИВ-негативните пациенти, сепак, чувствителноста е помала поради често помалата количина на габи.[5]
Терапија[уреди | уреди извор]
За терапија и профилакса (на пр. кај пациенти со СИДА), се користи антибиотикот котримоксазол, кој всушност е ефикасен против бактериите (во многу големо дозирање). Кај критично болните пациенти, терапијата е интравенска или орална во поблаги случаи.
Алтернативно, може да се земе предвид администрацијата на примакин и клиндамицин или администрацијата на антипаразитски агенси како што се пентамидин или атовакуон.[6]
Ехинокандините како што се каспофунгин или микафунгин како инхибитори на 1,3-β-D-гликан синтетаза, исто така, може да се користат за лекување на инфекции со Pneumocystis jirovecii, но тие дејствуваат само на цистичната форма и се неефикасни на трофичната форма. Затоа, тие не можат целосно да ја искоренат инфекцијата.
Антифунгалните средства од класите на полиени и триазоли се неефикасни против Pneumocystis бидејќи ја инхибираат синтезата на ергостерол, кој не се наоѓа кај овој вид (види погоре).
Дополнителна терапија со гликокортикоиди е проучувана првенствено кај пациенти со СИДА со ПЦП (пневмоцистис јировеци пневмонија) и, доколку се даде рано, може да го намали ризикот од зголемување на хипоксемија (намалено ниво на кислород во крвта), откажување на белите дробови и смрт.[5]
Профилакса[уреди | уреди извор]
Кај пациенти со СИДА чија концентрација на ЦД4-позитивни Т помошни клетки е под 200/µl, профилаксата со триметоприм-сулфаметоксазол е стандардна. Насоките за терапија (анг. guidelines) исто така препорачуваат профилакса кај пациенти со хематолошки тумори (како што се лимфом и леукемија), со цврсти тумори кои примаат цитотоксична хемотерапија и кај пациенти кои примаат трансплантација на органи или коскена срцевина. Кај пациенти пос имуносупресија поради хронични воспалителни болести (како што се ревматски заболувања, саркоидоза или хронични воспалителни болести на цревата ) не постојат насоки за терапија, но постојат препораки за профилакса доколку третманот со гликокортикоиди се спроведува во доза од повеќе од 20 mg дневно за најмалку четири недели. Во случај на терапија со метотрексат, обично не се дава профилакса бидејќи пневмонијата предизвикана од P. jiroveci е многу ретка.[5]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Stringer, J. R.; и др. (2002). „A new name (Pneumocystis jiroveci) for Pneumocystis from humans“. Emerg Infect Dis. 8 (9): 891–898. PMID 12194762. Напосредна употреба на al. во:
|last=(help) - ↑ Index Fungorum
- ↑ Herold G. „Innere Medizin 2017“ S. 387.
- ↑ Reinhard Rüchel: Pneumocystis jiroveci. In: Birgid Neumeister, Heinrich K. Geiss, Rüdiger W. Braun, Peter Kimmig (Hrsg.): Mikrobiologische Diagnostik. 2. Auflage. Thieme, Stuttgart – New York 2009, ISBN 978-3-13-743602-7. S. 668–672.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Margaret M. Chapman, Victorine V. Muse, James E. Mojica, Melis N. Anahtar: Case 35-2021: A 50-Year-Old Woman with Pain in the Left Upper Quadrant and Hypoxemia New England Journal of Medicine 2021, Band 385, Ausgabe 21 vom 18. November 2021, Seiten 1995–2001, DOI:10.1056/NEJMcpc2107356
- ↑ Marianne Abele-Horn: Antimikrobielle Therapie. Entscheidungshilfen zur Behandlung und Prophylaxe von Infektionskrankheiten. Unter Mitarbeit von Werner Heinz, Hartwig Klinker, Johann Schurz und August Stich, 2., überarbeitete und erweiterte Auflage. Peter Wiehl, Marburg 2009, ISBN 978-3-927219-14-4, S. 222 f. und 293.