Голем ушест був
| Голем ушест був | |
|---|---|
| |
| Научна класификација | |
| Царство: | Животни |
| Колено: | Хордати |
| Класа: | Птици |
| Ред: | Утковидни |
| Семејство: | Утки |
| Род: | Був |
| Вид: | Голем ушест був |
| Научен назив | |
| Bubo bubo (Linnaeus, 1758) | |
| |
| Распространетост | |
Голем ушест був (науч. Bubo bubo) — најголемата ноќна граблива птица од семејството утки. Се среќава и во Македонија.
Физички опис[уреди | уреди извор]
Оваа птица е најголем вид меѓу утките, а воедно и најголема утка во Европа и западниот Палеарктик. Должината на телото се движи од 59 до 73 см, распонот на крилјата 160-190 см и масата 2-4 кг. Toj e нешто помал од златниот орел, но е поголем од снежниот був. Поседува големи пердувести „уши“ на врвот на главата кои немаат никаква врска со ушните отвори кои се наоѓаат пониско на главата. Мажјакот и женката не може да се разликуваат по надворешноста, бидејќи се потполно исти по боја и големина. Меѓутоа, мажјакот и женката се разликуваат токму по пердувестите „уши“ кои кај женката се спуштени надолу. Имаат руво во топла кафеава боја, градите се ишарани со широки линии, „лицето“ е темно и на него особено се оздвојуваат портокаловите очи.
Начин на живеење[уреди | уреди извор]
Бувот лови ноќно време, од квечерината до зората. Летот е бесшумен, со меки замавнувања кога прелетува долги растојанија. Бувовите имаат разни техники на лов. Може да го фатат пленот на земја, но и во полн лет. Исто така може да ловат во шума, но повеќе претпочитаат отворени простори. Можат да живеат повеќе од 60 години во заробеништво, а во дивината најмногу околу 20 години. Немаат вистински природни непријатели, па далеководите, сообраќајот, како и ловот се главните причини за смрт. Територијалното огласување на мажјакот е длабоко и звучно „хуу“ кое се повторува во интервали од околу 8 секунди. Женките често се огласуваат со лаеж кој личи на огласувањето на лисицата. Хукањето на мажјаците во текот на мирните летни ноќи надалеку се слуша, дури и на 2-3 километри. Најчесто се огласува во квечерина или во зорите.
Исхрана[уреди | уреди извор]
Во различните области како негов плен се најразлични животни - стаорци, глувци, зајци. Јаде и мрша од овие видови, како и млади и возрасни лисици, златки и други грабливци до големи инсекти (најчесто бумбари), па дури и риби. Особено сака ежови и змии, и не се плаши од отровноста на поскокот. Напаѓа и црни и степски творови и лилјаци.
Распространување[уреди | уреди извор]
Големиот ушест був се среќава само во изолирани места, но генерално на големи пространства од Европа и Азија, без крајниот север, во стари широколисни и иглолисни шуми, степи, полупустини, влажни низини и суви, карпести терени.
Размножување[уреди | уреди извор]
Брачниот период започнува во февруари. Гнезди во карпести пукнатини и возвишенија на земјата и ретко во пукнатини од дрвјата. На крајот на март снесува од две до четири јајца во интервал од два до четири денови. Затоа испилените млади (по 35-дневно квачење на јајцата) се со различна возраст. Храната ретко е доволна за сите, особено ако се пет или шест. Во тој случај, најголемите бувчиња ги убиваат и јадат помалите. Младите птици започнуваат да летаат во јули. Младите бувови стануваат полово зрели во втората година од нивниот живот.
Бувовите како тема во уметноста[уреди | уреди извор]
- „Утката и орелот“ (српски: Сова и орао) - српска народна песна.[1]
- „Адвокат“ — песна на македонскиот писател Видое Подгорец.[2]
- „Бронзена утка“ - песна на рускиот поет Виктор Соснора.[3]
- „Јас сум був“ (англиски: I Am The Owl) — песна на американската панк-рок група Дед Кенедис (Dead Kennedys) од 1982 година.[4]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Народне лирске песме. Београд: Просвета, 1963, стр. 106.
- ↑ Видое Подгорец, И сончогледите спијат. Скопје: Македонска книга, Детска радост, Култура, Мисла, Наша книга, 1990, стр. 70.
- ↑ Антологија руске лирике – X-XXI век. Књига III: Средина XX века – поч. XXI века (неомодернизам, неоавангарда, постмодернизам и нова трагања). Београд: Paidea, 2007, стр. 96.
- ↑ Discogs, Dead Kennedys – Plastic Surgery Disasters (пристапено на 9.9.2022)
|