Кантонски јазик

Од Википедија — слободната енциклопедија
Кантонски
廣州話 / 广州话
Gwóng jāu wá / Gwong2 zau1 waa6
Gwóng jāu wá / Gwong2 zau1 waa6 (Кантонски) напишано традиционално (лево) и упростено (десно)
Застапен воКина (Гуангдунг и Гуангси), Хонгконг и Макао, дијаспората
Подрачјеградот Гуангџоу и околната делта на Бисерната Река, западен Гуангдунг, источен Гуангси
Говорници(н.п.)
Јазично семејство
Дијалекти
Гуангџоу
Писмопишан кантонски
пишан кинески
кантонска Брајова азбука
Статус
Службен во Хонгконг
 Макао
Регулативен орган
  • Одделение за службен јазик[1](Хонгконг)
  • Одделение за јазични работи (Макао)
Јазични кодови
ISO 639-3
ISO 639-6yyef (Yue F)
guzh (Guangzhou)
Linguasphere79-AAA-ma
Наречјата пинг и јуе во Гуангси и Гуангдунг[2]
     гуејбеј (С пинг)      гоулоу
     гуејнан (Ј пинг)      гуангфу
     сеји
     јунгсин      гаојанг
     ќинљен      вухуа

Кантонски јазик (广州话 / 廣州話, мктр. гуангџоу хуа = „гуангџоуански јазик“) — јазик со потекло од околината на градот Гуангџоу (Кантон) на југот на Кина и се смета за престижно наречје на јазикот јуе.

Во континентална Кина, кантонскиот е лингва франка во покраината Гуангдунг и некои околни подрачја како источниот дел на покраината Гуангси. Покрај овие подрачја, јазикот е главен јазик во секојдневниот живот во Хонгконг и Макао. Кантонскиот е мошне застапен во кинеската дијаспора во југоисточна Азија (како Сингапур и Божиќниот Остров), САД, Канада, Бразил, Перу, Куба, Панама, Австралија и Нов Зеланд, како и извесни делови од Европа, па така претставува најговорен кинески јазик по мандаринскиот.

Поимот „кантонски“ се однесува на престижното наречје на Кантон, но честопати се употребува и во поширока смисла, за целата група јуе, вклучувајќи ги блиските наречја како тајшанското.

Јазикот се смета за дел од културниот индентитет на неговите говорници во поголеми подрачја на јужна Кина, Хонгконг и Макао. Иако дели многу зборови со мандаринскиот, овие два јазика не се заемно разбирливи, претежно поради изговорот и граматичките разлики, како и употреба на историски утврдени зборови во кантонскиот. Најзабележлива е разликата во пишувањето, кое изгледа исто, но се изговара прилично различно.[3][4]

Културна улога[уреди | уреди извор]

Говорниот кантонски има разни регионални и локални наречја, а доста од нив се заемно неразбирливи. Највеќето ретко се среќаваат вон матичните подрачја, но некои од нив се говорат и во странство. Почнувајќи од 1909 г, главен јазик ширум сета Кина е мандаринскиот, кој се употребува образованието, медиумите и службеното општење,[5] но постојат неколку телевизии и радиостаници на кантонски јазик. Иако бројот на луѓе што го говорат кантонскиот јазик е релативно мал, тој е сепак несразмерно повеќе застапен по светот, што се должи претежно на големата стапка на иселување на жителите од тие краишта.

Кантонскиот е главен говорен јазик во Хонгконг и Макао. Покрај тоа, застапен е и во политичкиот живот, па со тоа и едиствениот немандарински јазик о земјата со ваква важна улога. Ова е воедно и најзастапениот облик на кинескиот јазик што се среќава во западните земји.

Јазикот има своја варијанта на поп-музика наречен „кантопоп“. Во Хонгконг претежно се слуша музика на кантонски јазик, па затоа многу музичари од остатокот од Кина и Тајван го учат јазикот и снимаат кантонски верзии на нивните песни.[6]

Особености[уреди | уреди извор]

Кантонскиот е тонски јазик. Има најразвиена книжевност по класичниот кинески и мандаринскиот. Бидејќи се користи претежно во Хонгконг и во дијаспората, правописот е традиционален, со извесен број на дополнителни знаци што не се присутни во стандардниот мандарински.

Романизација[уреди | уреди извор]

Романизацијата на кантонскиот се води по нагласокот во Гуангдунг и Хонгконг, и одиграла улога во утврдувањето на стандардниот кантонски јазик. Најважни системи се Бернет–Чао, Мејер–Вемпе, владината „романизација на гуангдуншкиот“, Јејл и јитпинг. Најзастапени од нив на светско ниво се последните две.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. „Official Language Division, Civil Service Bureau, Government of Hong Kong“. Csb.gov.hk. 2008-09-19. Посетено на 2012-01-20.
  2. Wurm и др. (1987).
  3. Cantonese: a comprehensive grammar, p.5, Stephen Matthews and Virginia Yip, Routledge, 1994
  4. Cantonese as written language: the growth of a written Chinese vernacular, стр. 48, Donald B. Snow, Hong Kong University Press, 2004
  5. Minglang Zhou, Hongkai Sun (2004). Language Policy in the People's Republic of China: Theory and Practice Since 1949. Springer. ISBN 1-4020-8038-7, 9781402080388 Проверете ја вредноста |isbn=: invalid character (help).
  6. Donald, Stephanie; Keane, Michael; Hong, Yin (2002). Media in China: Consumption, Content and Crisis. RoutledgeCurzon. стр. 113. ISBN 0-7007-1614-9.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]