Челопек (Кумановско)
| Челопек | |
.jpg)
Панорамски поглед на селото Челопек | |
  Челопек | |
| Координати 42°13′37″N 21°49′35″E / 42.22694° N; 21.82639° EКоординати: 42°13′37″N 21°49′35″E / 42.22694° N; 21.82639° E | |
| Регион |  Североисточен
|
| Општина |  Старо Нагоричане
|
| Област | Козјачија |
| Население | 283[1] жит. (поп. 2002) |
| Пошт. бр. | 1303 |
| Повик. бр. | 031 |
| Шифра на КО | 17106 |
| Надм. вис. | 398 м |
| Слава | Духовден |
|
Челопек на општинската карта  | |
 Челопек на Ризницата
| |
Челопек — село во Општина Старо Нагоричане, во областа Козјачија, во околината на градот Куманово.
Географија и местоположба[уреди | уреди извор]
Населбата се наоѓа во областа Козјачија, во западниот дел на територијата на Општина Старо Нагоричане. Селото е ридско, на надморска височина од 450 метри.[2] Од градот Куманово селото е оддалечено 18 километри.[2]
Куќите на ова село се наоѓаат десно од долината на Пчиња. Околни села се: Старо Нагоричане, Алгуња и Никуљане.[3]
Атарот зафаќа површина од 15,6 км2. На него обработливото земјиште зафаќа површина од 754 хектари, а на пасиштата отпаѓаат 620 хектари.[2]
Челопек е село од разбиен тип. Најголеми маала се Вишинско и Горно Маало. Во најголем дел, во маалата живеат роднински поврзани домаќинства.[3]
Историја[уреди | уреди извор]
Во селото постојат многу остатоци од минатото. Над селото, во месноста Челопечка кула се наоѓаат остатоци на тврдина. Во денешното маало Селиште се наоѓаат остатоци на средновековна црква во рушевини. Долга 14 метри, широка 8, со ѕидови дебели и до 60 центиметри. Селаните веруваат дека црквата била наречена „Св. Ѓорѓи“.[3]
Денешното село Челопек е основано од две домаќинства пред околу 170 години. Од нив потекнуваат родовите Јелинци и Ѓоревци. Претците на останатите родови се доселувани после нив, главно од Младо Нагоричане.[3]
Во XIX век, Челопек било христијанско село во рамките на Кумановската каза на Отоманското Царство.
До 1912 година, селото било подложно на напади на Арбанаси.[3]
По завршувањето на Првата светска војна, во селото била изградена костурница за загинатите српски четници (околу 30 души) во периодот од 1909 до 1912 година. Костурницата е сместена во близина на срушената црква.[3]
Стопанство[уреди | уреди извор]
Во основа, селото има полјоделско-сточарска функција.[2]
Жителите на селото се занимаваат со сточарство и садење жито.[3]
Население[уреди | уреди извор]
Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Челопек имало 525 жители.[4] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Челопек имало 600 жители.[5]
Челопек во 1961 година имало 768 жители, од кои 751 биле Македонци, а 17 жители Срби, додека во 1994 година бројот се намалил на 252 жители, од кои 226 биле Македонци и 25 жители Срби.[2]
Според пописот од 2002 година, во селото Челопек имало 283 жители, од кои 277 Македонци и 6 Срби.[1]
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900[6] | 1905[7] | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 525 | 600 | 809 | 810 | 768 | 555 | 461 | 319 | 252 | 283 |
- Извор за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[8]
Родови[уреди | уреди извор]
Најстари родови и основачи на селото се: Јелинци (27 к.) и Ѓорѓевци (10 к.), слават Митровден.[3]
Останати родови се: Вишинци (35 к.), слават Свети Никола, доселени од Младо Нагоричане; Албанци (4 к.) и Таратунци (2 к.), слават Свети Никола, гранка на Вишинци; Пашинци (12 к.), слават Свети Ѓорѓи; Дошљаци (14 к.), слават Свети Архангел, доселени од негде; Љатинци (5 к.), слават Митровден, доселени од негде; Балабанци (3 к.), слават Петковден, доселени од Нерав; Марцанци (3 к.), слават Свети Архангел; Рајинци (2 к.), слават Свети Никола.[3]
Општествени установи[уреди | уреди извор]
- Основно училиште
Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]
Селото влегува во рамките на Општина Старо Нагоричане, една од малкуте општини која не била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Старо Нагоричане.
Во периодот 1950-1952, селото било седиште на некогашната општина Челопек, во која влегувале селата Алгуња, Гулиновац и Челопек.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Старо Нагоричане, во која покрај селото Челопек се наоѓале и селата Алгуња, Никуљане, Старо Нагоричане и Челопек.
Во периодот 1955-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Старо Нагоричане.
Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Куманово.
Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]
- Цркви[2]
- Црква „Св. Троица“ — средновековна црква, сега во урнатини
Редовни настани[уреди | уреди извор]
- Духовден — главна селска слава
Иселеништво[уреди | уреди извор]
Род Челопечани се иселил во кумановското село Стрновац.[3]
По војната, иселувањата главно биле кон градовите Куманово, Скопје, Ниш и Белград.[3]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 26 март 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 317. Посетено на 3 мај 2017.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Трифуноски, Јован (1974). Кумановска област. Скопје.
|access-date=бара|url=(help) - ↑ Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 216.
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 128-129.
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
Челопек (Кумановско) на Ризницата ?
