Прејди на содржината

Црква „Св. Алипиј Икономски“

Од Википедија — слободната енциклопедија
Свети Алипиј Икономски
Άγιος Αλύπιος Οικονόμου
Поглед на црквата
Карта
40°31′08″N 21°15′57″E / 40.5189°N 21.2657°E / 40.5189; 21.2657
МестоКостур
ЗемјаЕгејска Македонија, Грција
ВероисповедЦариградска патријаршија
Архитектура
Статусспоменик на културата
Архит. типеднокорабна базилика
Изградба1420
Управа
Архијерејско намесништвоКостурско
ЕпархијаКостурска

Свети Алипиј и Свети Стилијан Икономски (грчки: Άγιος Αλύπιος Οικονόμου) — средновековна црква во градот Костур, Егејска Македонија. Влегува во состав на Костурската епархија на Цариградската патријаршија. Храмот е дел од парохијата на „Св. Петка Икономска“.[1] Изворно ѝ припаѓал на Охридската архиепископија.

Историја

[уреди | уреди извор]
Икона на Свети Ѓорѓи од храмот, втора половина на XIV век, Костурски византиски музеј

Храмот првично бил посветен на Света Богородица, кое се гледа на претставата на Богородица Слаткољубива во слепата ниша на јужниот ѕид до иконостасот – место кое во византиските цркви било одредено за почитуваниот светец.[2]

Црквата првично имала два натписа, од кои се зачувани само мали делови. Од ктиторскиот натпис над надвратникот на западната врата на храмот е зачуван само фрагментот ΑΝΗΓΕΡΘΗ.[3]

Во нартексот, под слепата ниша и над надвратникот на вратата што води во наосот, има втор натпис. Овој натпис бил забележан од Анастасиос Орландос („Βυζαντινά μνημεία της Καστορίας“) во 1938 г. и подоцна бил покриен со гипс.[3] При конзерваторски работи на храмот е повторно отркиен, но во многу лоша, фрагментирана состојба.[4] Според Орландос, натписот гласал:

„ δουλου του θεου θεοσεβεστατου ἐν ιε[ρεῦσι] Παπασταματίου …αγιωτάτου επισκοπου Καστω(ρίας)… [γαμ]μβρός τοῦ οσιω[τάτου] ἐν ιερομον[άχοις]…σιάνου και κτιτορος τοῦ μεγάλου

του… εν μηνι Μαρτιῳ …έτους Ϛ΄ϡΚΗ΄ ἰνδ. ΙΓ… …ημερων έ εκοιμηθη… πρεσβυτερα και συνευνος του αυτου… [μεγ]άλου πρωτοπαπα κιριου… αχθεντος Γαλακτιονος του αρχιμανδριτου… σας της τρυ… ιδημε το δέ ετος ως προεγραφι …παραδεισος νοε[ρός]…ξεν τας πυλας υπανοιξον Χ(ριστ)έ κα …σε κωλιας.[4]

 “

Содржината на натписот води до заклучок дека, по смртта на сопругата на костурскиот свештеник Стамат, која била сестра на архимандрит Галакт, биле дадени средства за црквата, поточно на 3 март 1420 година од XIII индикт.[4]

Во 1962 г. црквата е прогласена за заштитен споменик на културата.[5] Во 1996 г. Шеснаесеттата ефорија за византиски старини започнала целосна реставрација на црквата.[6]

Архитектура

[уреди | уреди извор]

Градбата претставува мала еднокорабна базилика со дрвен покрив и доградена припрата на запад.[1][7][8] Размерите ѝ се мали и се одликуваат со тристраната апсида на светилиштето во источниот ѕид. Архитектурата на црквата е иста како и останатите цркви во Костур од отоманско време. Овој тип на градба често се среќава во цела Македонија, бидејќи најдобро одговарала на економските потреби од тој период.[7]

Планот на катовите на црквата е неправилен. Ѕидовите се воглавно од кршен камен и тула, користејќи кал во дрвени рамки како врзивен материјал. Внатрешните украси се ограничени, типично за црковната архитектура од времето.[7]

Обликот на наосот не е точен правоаголник. Северната страна однадвор е долга 7,70 м, јужната 8,15 м, источната (без конхата) 5,57 м и западната 4,95 м. Храмот има два влеза што водат во наосот. Главниот е на западната страна од црквата, каде што е доградена припратата. Влезниот отвор има една врата со полукружен лак над неа. Во барабанот, сместен помеѓу лакот и правата преграда на портата има слепа ниша, која веќе не е видлива поради изградбата на понизок таван. На југ има втор, понов влез. Пониската првична влезна врата на јужниот ѕид е западно од постојната врата. Таа била ѕидана некогаш во минатото, а подоцна е повторно откриена при конзерваторски работи на фреските.[9]

Внатрешноста на наосот е осветлена со два прозорци на северниот ѕид, најверојатно од друг период, бидејќи при отстранувањето на слоевите варов малтер, не биле откриени никакви траги од фрески. На горното ниво од надворешната страна на западниот ѕид има слеп, дводелен прозорец со полукружна греда.[10]

Олтарот е одделен од наосот со понов резбан иконостас. Нивото на подот на олтарот е за еден степен повисок од нивото на подот на наосот. Светилиштето е осветлено со мал отвор во централниот свод, а има и две ниши со средна апсида, во која е поставена светата трпеза и конхата за жртвеникот. Полукружната средна конха има испакнат тристран облик од надворешната страна на црквата, додека жртвеничката конха е вградена во дебелината на ѕидот и не достига до нивото на земјата.[11]

Царските двери се дело на Атанасиос Панајоту.[12]

Наосот нема таван, па затоа е видлива дрвената конструкција на двоводниот покрив, покриен со византиски тули. Подоцнежната припрата на запад е одделена од наосот со изразит спој. Неговите надворешни димензии се 6,50 м x 5,85 м. Влез сместен на западниот ѕид овозможува пристап до внатрешноста на припратата, додека постојниот втор влез на јужниот ѕид е заѕидан. Внатрешноста е осветлена од природна светлина, овозможено од прозорец сместен над влезната врата. Припратата е покриена со нов дрвен покрив, сместен на пониско ниво, криејќи го слепиот свод на источниот ѕид. Кровот е двоводен и од дрво, покриен со ќерамиди.[13]

Низ вековите, црквата е повеќепати обновена. Изградбата на нов покрив на пониско ниво од оригиналниот довела до покривање на дел од живописот во горниот дел на источните и западни ѕидови. Реставрацијата на покривот во 2003 г. повторно ги открила фреските.[14]

Фрескоживопис

[уреди | уреди извор]

Според Орландос, во 1938 г. храмот поседувал богат и вреден фрескоживопис,[1] иако голем дел бил покриен од слоевите. Подоцнежната реставрација ги открила фреските во внатрешноста на источните, западни и јужни ѕидови на средниот кораб, додека отстранувањето на малтерот што го покривал северниот ѕид не открил никакви траги од фрески.[15] Многу мал дел од фреските опишани од Орландос се зачувани денес, и истите се наоѓаат во очајна состојба.[16]

Мали делови од живописот се зачувани и на источниот ѕид на припратата, каде што бил откриен дел од натпис од 1420 г. Под овој натпис има поран слој со апстрактен украсен мотив. Сепак, зачуваниот живопис е мал и не дава доволно податоци за негово датирање, па затоа се претпоставува дека потекнува од истиот период како и останатите фрески во црквата.[17]

Живописот е поделен во три зони кои се протегаат долж целата црква, следејќи го моделот на еднокорабните цркви од времето на Палеолозите. На дното од јужниот ѕид е зачувана украсна лента, која веројатно некогаш ја пресекувала целата црква.[17] Иконографската програма е типична за своето време. Меѓу зачуваните фрески се сцени од Литургискиот циклус и Дванаесетте празници, светители во цел раст и медалјони, како и сцената „Пресвета Богородица Слаткољубива“.[18]

Пресвета Богородица Поширока од небесата

[уреди | уреди извор]
Фреската на Пресвета Богородица Поширока од небесата во апсидата, втора половина на XIV век

Во полукуполниот среден свод на апсидата е претставена Пресвета Богородица Поширока од небесата (Оранта, Деомени) со Христос на градите. Нејзиниот натпис Η ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΣ („Неракотворна“) бил покриен со саѓи, но подоцна е откриен при реставрација. Претставата е исклучително фина.[18] Нејзиниот епитет Неракотворна е поврзан со солунската иконографска традиција.[19] Слични претстави има во црквите „Св. Никола Сирак“ (1310–1320) во Солун, „Мали Свети Врачи“ (1340), „Пресв. Богородица Заум“ кај Охрид (1361), „Св. Стефан“ во Сопоќани (1272–1276), „Св. Ѓорѓи“ во Тиквеш (1343–1345), „Св. Архангели Митрополитски“ (1359–1360) и „Св. Никола Кирички“ во Костур (последна четвртина на XIV век).[20]

Под Богородица се четири јерарси во богослужба во цел раст и тричетвртински профил, свртени кон средината. При реставрацијата се откриени киворот на Чесната трпеза и путирот од сцената „Поклонение на Жртвата“. Архиереите се Св. Атанасиј, Св. Јован Богослов, Св. Василиј Велики и Св. Григориј Богослов.[21] Тие се прикажани во одежди, секој лик има свои црти. Киворот на олтарот и путирот од Поклонението на Жртвата симболично го претставуваат претворањето на лебот и виното во Христовото тело и крв, што се случува за време на Светата Причест. Таква претстава за првпат се појавува во апсидите на византиските цркви кон крајот на XII век.[22]

Декоративен мотив е делумно откриен и во јужниот дел од затворениот прозорец.[18] На левата и десната страна од лакот се видливи Архангел Гаврил и Богородица од сцената „Благовештение“.[23] Архангелите се позиционирани одделно, од двете страни на централниот свод со Богородица, распоред којшто станал широко распространет од средината на XII век. Овој иконографски тип ја претставува Богородица седната на престол со згради во позадина, наведнувајќи се внимателно кон Архангел Гаврил.[22] Архангелот од другата страна е облечен во палиј, држејќи жезол во левата рака и испружувајќи ја десната во гест на зборување. Слични претстави се среќава во црквите „Св. Архангели Митрополитски“ (1359–1360), „Св. Ѓорѓи на Ридот“ и „Св. Никола Џоџов“ (трета четвртина од XIV век). Помеѓу двете фигури од сцената,[24] на предната страна од апсидата на лакот е зачуван мал дел од Мандалион, поврзан со догмата за Овлотувањето Христово.[23][25]

Вознесението Христово е прикажано на источниот фронтон.[23][25] Од долниот дел на сцената е зачувана само фигурата на Пресвета Богородица. Таа е прикажана стоејќи и свртена напред. Рацете ѝ се кренати во гест на молитва. Опкружена е од Апостолите, чии фигури се истакнуваат со интензивни движења и гестови, одлики кои се среќаваат и во црквата „Св. Архангели Митрополитски“.[25]

Во долниот дел од ѓакониконот е откриена и фигура во цел раст на неидентификуван архиереј, а во средниот дел се прикажани медалјони со бисти на светци.[23][25]

Делови од фреските се откриени во долниот дел од јужниот ѕид, но тие се оштетени и светителите се непознати.[23] На западниот дел од фасадата на заѕиданиот јужен влез е Св. Анастасија Узорешителница, која држи мала ампула. На источниот дел од истиот ѕид на портата има зачуван сегмент од фреска на која е претставена главата на неканонизиран светец кој носи круна украсена со скапоцени камења, што го означуваблагородништвото на светецот.[26]

Пресвета Богородица Милостива

[уреди | уреди извор]
Пресвета Богородица Елеуса (Милостива) од нишата до иконостасот, втора половина на XIV век

Во нишата до иконостасот се наоѓа претстава[23][25] на Света Богородица Слаткољубива (Гликофилуса), чиј долен дел е откриен за време на реставрацијата на храмот.[27] Фреската е потпишана како „Елеуса“ (Милостива), епитет што се однесува на божествените качества на Богородица да биде милостива и да се застапува за спасението на човештвото преку нејзините молитви. Богородица е претставена во цел раст и во стоечка положба, малку наведната над малиот Христос, кого го држи во рацете. Образот на лицето на Богородица го допира оној на Светото Младенче, со што се истакнува нежниот, човечки однос меѓу Божјата Мајка и Синот. Истовремено, тоа насочува и кон претстојните Христови Страдања.[25] Според професорот Евтимиос Цигаридис, оваа иконографија се среќава и во црквите „Св. Архангели Митрополитски“ (1359–1360) и „Пресвета Богородица Расовска“ (1441) во Костур, „Пресвета Богородица Елеуса“ во Мала Преспа (1409–1410), Трескавец (1430) и во други храмови.[28]

Во средната зона на јужниот ѕид се наоѓаат медалјони со бисти на светци, од кои четири се откриени за време на реставрацијата. Зачуваните фрески во горната зона содржат сцени од Дванаесетте големи празници, Рождеството Христово, во кои се разликува сцената со бањата (на источниот фронтон на јужниот ѕид), откриена за време на реставрацијата. Сцената „Рождество Христово“ била проследена од Сретението Господово, за што сведочи слабо зачуваниот дел од живописот. Во западниот дел од јужниот ѕид е зачуван и мал дел од Влегувањето во Ерусалим.[27]

Успение на Пресвета Богородица

[уреди | уреди извор]
Успението на Пресвета Богородица во средниот дел на западниот ѕид

На западниот ѕид во долната зона нема впечатливи сцени. Во средната зона[27] е претставено Успението на Пресвета Богородица.[19] Сцената, чија десна страна не е зачувана, употребува едноставен иконографски стил. Се одвива пред зграда, видлива во горниот лев агол. Во средината, Пресвета Богородица почива на легло. Главата ѝ е спокојно навалена налево. Плаштаницата и фронтонот се раскошно и богато украсени, а пред леглото има леѓен на столче.[28] Христос, завиен во двоен елиптичен ореол, стои зад креветот со поглед насочен кон оние што Го гледаат. Тој ја држи душата на Неговата мајка, опкружен со ангели, додека еден серафим се крева во ореолот. Целата група е опкружена од светите Апостоли. Апостол Петар е налево, кадејќи темјан, а зад смртната постела, останатите Апостоли, во очигледна тага, се претставени ничкум во поклонение. Зад двата апостоли се две жени и еден архиереј, прикажани на повисоко ниво. Исти сцени има во црквите „Св. Атанасиј Музачки“ во Костур (1383/1384) и „Исус Христос Животодавец“ во с. Борје (1390).[29]

На фронтонот е делумно зачуван фреска на Преображението Господово, на која се видливи ликовите на клекнатиот апостол Петар и лежечкиот Јован Богослов со лицето надолу.[19][25]

На јужниот дел од фасадата на влезната врата е откриена потпишана биста на Св. Марина, заедно со декоративен мотив под светицата.[19][29] Ова е редок иконографски портрет во типична поза во која иако обично се претставени маченици[29] во молитва и со крстови во рацете, сепак, Борбата против Сатаната не е дел од сцената.[26]

Мал дел од ктиторскиот натпис е зачуван над горниот дел од гредата.[19]

Датирање и стил

[уреди | уреди извор]

Евтимиос Цигаридас, врз основа на иконографските елементи и уметничкиот стил, го датира живописот во „Св. Алипиј“ од последната четвртина на XIV век. Според теренско истражување по обновата, сите фрески на црквата се од истиот иконографски стил. Зачуваните сцени имаат едноставен изглед бидејќи композициите се ограничени на централните фигури, типично за помалите цркви во областа. Фигурите се претставени во нормален раст со тесни рамена, прилично мали глави и стеснети пропорции. Лицата им се големи и плоскати, со потсликување во маслинесто зелена боја, светлорозови црти и врежана светлост. Физиономијата на фигурите има изразена линеарност, обрнувајќи посебно внимание кон шематското моделирање на волумените. Изразите на лицата се спокојни, но не без емоции. За ова сведочи тагувањето во лицата и гестовите на Апостолите во сцената „Успение на Пресвета Богородица“, како и очигледната нежност на лицето на Богородица Слаткољубива.[30] Ткаенината на облеките паѓа слободно, со што се изразува ограничениот број на фигури. Комбинациите на бои се мајсторски изведени, а зградите во позадината придонесуваат кон рамнотежата на композицијата без да го неутрализираат присуството на фигурите.[31]

Фреските во црквата „Св. Никола Кирички“ (последна четвртина на XIV век) имаат тесна уметничка и стилска врска со тие во црквата „Св. Алипиј“.[31] Обете цркви имаат заедничка естетска расположивост на лицата, атрибуција на телата на претставените фигури, морфолошки и декоративни детали, и иконографски модели. Има многу уметнички и стилски сличности со фреските во црквите „Св. Ѓорѓи на Ридот“ (1371–1385) во Костур, „Рождество на Пресвета Богородица“ на Мал Град (1368/9), „Исус Христос Животодавец“ во Борје (1389/90) и „Св. Димитриј“ во Бобоштица (последна четвртина од XIV век), Горичко.[32]

Поврзано

[уреди | уреди извор]
  1. 1 2 3 Δόικος, Νίκος & Γιάννης Σίσιου & Δημήτριος Τσουρτσούλας (1995). Καστοριανά Μνημεία: Μακεδονική Κληρονομιά. Χρωμογραφή. стр. 74.
  2. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 7. ISBN 978-960-386-181-2.
  3. 1 2 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 9. ISBN 978-960-386-181-2.
  4. 1 2 3 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 10. ISBN 978-960-386-181-2.
  5. ↑ „ΠΔ 3-11-1924 - ΦΕΚ 279/Α/6-11-1924“. Διαρκής κατάλογος κηρυγμένων αρχαιολογικών τόπων και μνημείων. Архивирано од изворникот на 2023-01-23. Посетено на 19 септември 2025.
  6. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 36. ISBN 978-960-386-181-2.
  7. 1 2 3 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 11. ISBN 978-960-386-181-2.
  8. ↑ „Ασυνήθιστοι ναοί στην περιοχή της Καστοριάς“. Ιστορικά Καστοριάς. 16 Δεκεμβρίου 2019. Посетено на 19 септември 2025. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  9. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 12. ISBN 978-960-386-181-2.
  10. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 13. ISBN 978-960-386-181-2.
  11. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 14. ISBN 978-960-386-181-2.
  12. ↑ Ζήκος, Θωμάς Ε. „Ο ναός του Αγίου Αθανασίου στο Άγκιστρο του Νομού Σερρών“ (PDF). Σερραϊκά Σύμμικτα: 105. ISSN 1792-5045. Архивирано од изворникот (PDF) на 2022-10-20. Посетено на 19 септември 2025.
  13. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 15. ISBN 978-960-386-181-2.
  14. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 16. ISBN 978-960-386-181-2.
  15. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 16. ISBN 978-960-386-181-2.
  16. ↑ „Άγιος Αλύπιος Οικονόμου“. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς. Ασύρματα Ευρυζωνικά Δίκτυα Ν.Α. Καστοριάς. Архивирано од изворникот на 2013-12-13. Посетено на 19 септември 2025.
  17. 1 2 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 17. ISBN 978-960-386-181-2.
  18. 1 2 3 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 18. ISBN 978-960-386-181-2.
  19. 1 2 3 4 5 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 21. ISBN 978-960-386-181-2.
  20. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 22. ISBN 978-960-386-181-2.
  21. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 24. ISBN 978-960-386-181-2.
  22. 1 2 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 25. ISBN 978-960-386-181-2.
  23. 1 2 3 4 5 6 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 19. ISBN 978-960-386-181-2.
  24. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 26. ISBN 978-960-386-181-2.
  25. 1 2 3 4 5 6 7 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 27. ISBN 978-960-386-181-2.
  26. 1 2 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 31. ISBN 978-960-386-181-2.
  27. 1 2 3 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 20. ISBN 978-960-386-181-2.
  28. 1 2 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 28. ISBN 978-960-386-181-2.
  29. 1 2 3 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 30. ISBN 978-960-386-181-2.
  30. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 33. ISBN 978-960-386-181-2.
  31. 1 2 Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 34. ISBN 978-960-386-181-2.
  32. ↑ Ο ναός του Aγίου Αλυπίου ενορίας Oικονόμου Καστοριάς (грчки). Καστοριά: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, 16η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2014. стр. 35. ISBN 978-960-386-181-2.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Црква_„Св._Алипиј_Икономски“&oldid=5450036“