Прејди на содржината

Хлороформ

Од Википедија — слободната енциклопедија
За други значења на поимот, погл. Хлороформ (појаснување).
Хлороформ
Chloroform in its liquid state shown in a test tube
Претпочитано име по МСЧПХ:

Трихлорометан

Други називи

Хлороформ[1]
Метан трихлорид
Метил трихлорид
Метенил трихлорид
Метенил хлорид
TCM
Freon 20
Refrigerant-20
R-20
UN 1888

Назнаки
67-66-3 Ок
ChEBI CHEBI:35255 Ок
ChEMBL ChEMBL44618 Ок
ChemSpider 5977 Ок
EC-број 200-663-8
3Д-модел (Jmol) Слика
KEGG C13827 Ок
PubChem 6212
RTECS-бр. FS9100000
UNII 7V31YC746X Ок
Својства
Хемиска формула
Моларна маса 0 g mol−1
Изглед Високо рефрактивна безбојна течност
Мирис Силен мирис кој потсетува на продавници за хемиско чистење
Густина 1.564 g/cm3 (−20 °C)
1.489 g/cm3 (25 °C)
1.394 g/cm3 (60 °C)
Точка на топење
Точка на вриење
10.62 g/L (0 °C)
8.09 g/L (20 °C)
7.32 g/L (60 °C)
Растворливост Растворлив во бензен
Мешлив со диетил етер, масла, лигроин, етанол, CCl4, CS2
Растворливост во acetone ≥ 100 g/L (19 °C)
Растворливост во dimethyl sulfoxide ≥ 100 g/L (19 °C)
Парен притисок 0.62 kPa (−40 °C)
7.89 kPa (0 °C)
25.9 kPa (25 °C)
313 kPa (100 °C)
2.26 MPa (200 °C)
3.67 L·atm/mol (24 °C)
Киселост (pKa) 15.7 (20 °C)
UV-vis (λmax) 250 nm, 260 nm, 280 nm
−59.30·10−6 cm3/mol
Топлинска спроводливост 0.13 W/m·K (20 °C)
Показател на прекршување (nD) 1.4459 (20 °C)
Вискозност 0.563 cP (20 °C)
Структура
Геометрија на молекулата Тетраедарна
Диполен момент 1.15 D
Термохемија
Ст. енталпија на
образување ΔfHo298 		−134.3 kJ/mol
Ст. енталпија на
согорување ΔcHo298 		473.21 kJ/mol
Стандардна моларна
ентропија So298 		202.9 J/mol·K
Специфичен топлински капацитет, C 114.25 J/mol·K
Pharmacology
ATC код N01AB02
Опасност
Безбедност при работа:
Главни опасности
 Carcinogen – Reproductive toxicity – Specific target organ toxicity (STOT)[2][3][4]
GHS-ознаки:
Пиктограми
 GHS06: Токсично GHS08: Опасност по здравјето
Сигнални зборови
 Опасност
Изјави за опасност
 H302, H315, H319, H331, H336, H351, H361d, H372
Изјави за претпазливост
 P201, P202, P235, P260, P264, P270, P271, P280, P281, P301+P330+P331, P302+P352, P304+P340, P305+P351+P338, P308+P313, P310, P311, P314, P332+P313, P337+P313, P362, P403+P233, P405, P501
NFPA 704
2
0
0
Температура на запалување Non-flammable
Смртоносна доза или концентрација:
704 mg/kg (глушец, дермално)[5]
9,617 ppm (стаорец, 4 hr)[6]
20,000 ppm (морско прасе, 2 hr)
7,056 ppm (мачка, 4 hr)
25,000 ppm (човек, 5 min)[6]
NIOSH (здравствени граници во САД):
PEL (дозволива)
 50 ppm (240 mg/m3)[3]
REL (препорачана)
 Ca ST 2 ppm (9.78 mg/m3) [60-minute][3]
IDLH (непосредна опасност)
 500 ppm[3]
Безбедносен лист [1]
Дополнителни податоци
 Ок(што е ова?)  (провери)
Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
Наводи

Хлороформ, или трихлорометан, е органско соединение со хемиска формула CHCl3 и е често користен растворувач. Тоа е многу испарлива, безбојна, со силен мирис, густа течност произведена во големи размери како прекурсор на тефлонски производи и како разладно средство[7] и е трихалометан кој служи како моќен анестетик, еуфоријативен, анксиолитик и седатив кога се вдишува или голта. Исто така е дел од пошироката класа на супстанции познати како испарливи органски соединенија.[8][9]

Структура

[уреди | уреди извор]

Молекулата усвојува тетраедарна молекуларна геометрија со C3v симетрија.[10] Молекулата на хлороформ може да се гледа како молекула метан со три атоми на водород заменети со три атоми на хлор, оставајќи еден атом на водород.

Природна појава

[уреди | уреди извор]

Вкупниот глобален флукс на хлороформ низ околината е приближно 660.000 тони горишно,[11] и околу 90% на емисиите се од природно потекло. Многу видови морските алги произведуваат хлороформ, а габите се верува дека произведуваат хлороформ во почвата.[12] Се верува дека и абиотските процеси придонесуваат за производство на природни хлороформи во почвите, иако механизмот е сè уште нејасен.[13]

Како што хлороформот е испарливо органско соединение,[14] лесно се распаѓа од почвата и површинските води и се подложува на разградување во воздухот за да произведе фосген, дихлорометан, формил хлорид, јаглерод моноксид, јаглерод диоксид и хлороводород. Неговиот полуживот во воздухот се движи од 55 до 620 дена. Биоразградувањето во водата и почвата е бавна. Хлороформот не се биоакумулира значително во водните организми.[15]

Историја

[уреди | уреди извор]

Хлороформот бил синтетизиран независно од неколку истражувачи околу 1831 година:

  • Молденхавер, германски фармацевт од Франкфурт, се чини дека произвел хлороформ во 1830 година со мешање на хлорирана вар со етанол; тој го помешал со Chloräther (хлорен етер, 1,2-дихлороетан), сепак.[16][17]
  • Семјуел Гатри, лекар од САД од Sackets Harbor, New York, исто така, се чини дека произвел хлороформ во 1831 година со реакција на хлорирана вар со етанол, како и забележал дека има анестетички својства; тој, сепак, верувал дека подготвил хлорен етер.[18][19][20]
  • Јустус фон Либиг извршил алкално расцепување на хлоралот.[21][22]
  • Eugène Soubeiran го добил соединението со дејство на хлорно белило и на етанол и на ацетон.[23]
  • Во 1834 година, францускиот хемичар Жан-Батист Думас ја утврдил емпириската формула на хлороформот и го именувал..[24] Во 1835 година, Думас ја подготвил супстанцијата со алкално расцепување на трихлороцетна киселина. Regnault подготви хлороформ со хлорирање на хлорометан.[се бара извор]
  • Во 1842 година, Роберт Мортимер Гловер во Лондон ги открил анестетичките квалитети на хлороформот на лабораториски животни.[25]
  • Во 1847 година, шкотскиот акушер Џејмс И. Симпсон беше првиот што ги покажа анестетичките својства на хлороформот врз луѓето, обезбедени од локалниот фармацевт Вилијам Флокхарт од Данкан, Флокхарт и компанијата,[26] и помогна да се популаризира лекот за употреба во медицината.[27] До 1850-тите, хлороформот се произведувал на комерцијална основа. Во Британија, до 1895 година се произведувале околу 750.000 дози неделно[28] со помош на процедурата Либиг, која ја задржала својата важност до 1960-тите. Денес, хлороформот – заедно со дихлорометанот – се подготвува исклучиво и во масовно ниво со хлорирање на метан и хлорометан.[7]

Производство

[уреди | уреди извор]

Индустриски, хлороформ се произведува со загревање на смеса од хлор и или (CH3Cl) или метан (CH4).[7] На 400–500 °C, се јавува халогенација на слободните радикали, претворајќи ги овие прекурсори во прогресивно повеќе хлорирани соединенија:

CH4 + Cl2 → CH3Cl + HCl
CH3Cl + Cl2 → CH2Cl2 + HCl
CH2Cl2 + Cl2 → CHCl3 + HCl

Хлороформот е подложен на дополнително хлорирање за да добие јаглерод тетрахлорид (CCl4):

CHCl3 + Cl2 → CCl4 + HCl

Исходот од овој процес е мешавина од четирите хлорометани: хлорометан, дихлорометан, трихлорометан (хлороформ) и тетрахлорометан (јаглерод тетрахлорид). Ова потоа може да се одвои со дестилација.[7]

Хлороформот, исто така, може да се произведува во мал обем преку халоформна реакција помеѓу ацетон и натриум хипохлорит:[се бара извор]

3 NaClO + (CH3)2CO → CHCl3 + 2 NaOH + CH3COONa

Деутерохлороформ

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Deuterated chloroform

Деутерираниот хлороформ е изотополог на хлороформ со еден атом на деутериум. CDCl3 е вообичаен растворувач кој се користи во NMR спектроскопијата. Деутерохлороформ се произведува со реакција на халоформ,[се бара извор] реакција на ацетон (или етанол) со натриум хипохлорит или калциум хипохлорит.[7] Процесот на халоформ сега е застарен за производство на обичен хлороформ. Деутерохлороформ може да се подготви со реакција на натриум деутероксид со хлорал хидрат.[29][30]

Ненамерно формирање на хлороформ

[уреди | уреди извор]

Халоформската реакција може да се појави и ненамерно во домашни услови. Белењето со хипохлорит генерира халогени соединенија во несакани реакции; хлороформот е главниот нуспроизвод.[31] Растворот на (хлор за белење) измешан со вообичаени течности за домаќинството како што се ацетон, метил етил кетон, етанол или изопропил алкохол може да произведе малку хлороформ, како дополнение на други соединенија како хлороацетон или дихлороацетон.[се бара извор]

Употреба

[уреди | уреди извор]

Во однос на обемот, најважната реакција на хлороформ е со флуороводород за да се добие монохлородифлуорометан (CFC-22), претходник во производството на политетрафлуороетилен (тефлон) и други флуорополимери :[7]

CHCl3 + 2HF → CHClF2 + 2 HCl

Реакцијата се спроведува во присуство на каталитичка количина мешани антимон халиди. Хлородифлуорометан потоа се претвора во тетрафлуороетилен, главен пркурсор на тефлон.[32]

Растворувач

[уреди | уреди извор]

Водородот поврзан со јаглеродот во хлороформот учествува во водородното поврзување.[33][34] Во светот, хлороформот исто така се користи во формулации за пестициди, како растворувач за масти, масла, гума, алкалоиди, восоци, гутаперка и смоли, како средство за чистење, фумигант за зрна, во противпожарни апарати и во индустријата за гума.[15][35] CDCl3 е вообичаен растворувач кој се користи во NMR спектроскопијата.[се бара извор]

Средство за ладење

[уреди | уреди извор]

Трихлорометан се користи како прекурсор за производство на R-22 (Хлородифлуорометан). Ова се прави со реакција со раствор на флуороводородна киселина (HF) која ќе ја флуорира молекулата на CHCl3 и ќе ослободи хлороводородна киселина како нуспроизвод.[36] Пред спроведувањето на Монтреалскиот протокол, поголемиот дел од трихлорометанот произведен во Соединетите Држави се користел за производство на хлородифлуорометан.[37]

Иако трихлорометанот има својства како што се неговата ниска точка на вриење и неговиот низок потенцијал за глобално затоплување од само 31 (во споредба со 1.760 од R-22) што резултира со тоа што има добри својства за ладење, има малку информации кои сугерираат дека има широко распространета употреба. како средство за ладење во секој производ за широка потрошувачка.[38]

Луисова киселина

[уреди | уреди извор]

Во растворувачи како CCl4 и алкани, постојат хлороформски водородни врски со различни Луисови бази. HCCl3 е класифициран како тврда киселина и моделот ECW ги наведува неговите киселински параметри како EA = 1.56 и CA = 0.44.

Реагенс

[уреди | уреди извор]

Како реагенс, хлороформот служи како извор на групата дихлорокарбен :CCl2.[39] Тој реагира со воден натриум хидроксид обично во присуство на катализатор за пренос на фаза за да произведе дихлорокарбен, :CCl2.[40][41] Овој реагенс влијае на орто-формилација на активираните ароматични прстени како што се фенолите, произведувајќи арил алдехиди во реакција позната како Рејмер-Тиманова реакција. Алтернативно, карбенот може да биде заробен од алкен за да формира дериват на циклопропан. Во додатокот Kharasch, хлороформот го формира слободниот радикал CHCl2 како додаток на алкените.[се бара извор]

Анестетик

[уреди | уреди извор]
Антички шишиња од хлороформ

Анестетичките квалитети на хлороформот првпат биле опишани во 1842 година во тезата на Роберт Мортимер Гловер, кој го добил златниот медал на друштвото Харвејан за таа година. Гловер презел и практични експерименти врз кучиња за да ги докаже своите теории. Гловер дополнително ги рафинирал своите теории и ги претставил во тезата за неговиот докторат на Универзитетот во Единбург во летото 1847 година и самостојно да дошол до своите заклучоци.[се бара извор]

На 4 ноември 1847 година, Симпсон прв ги открил анестетичките квалитети на хлороформот кај луѓето. Тој и двајцата колеги се забавувале пробувајќи ги ефектите од различни супстанции и на тој начин го откриле потенцијалот за хлороформ во медицинските процедури.[26]

Неколку дена подоцна, за време на стоматолошка процедура во Единбург, Френсис Броди Имлах стана првиот човек што користел хлороформ на пациент во клинички контекст.[42]

Во мај 1848 година, Роберт Халидеј Ганинг направи презентација пред Медицинско-хируршкото друштво во Единбург по серија лабораториски експерименти врз зајаци кои ги потврдија наодите на Гловер и исто така ги побија тврдењата на Симпсон за оригиналност. Лабораториските експерименти кои ја докажуваа опасноста од хлороформ беа главно игнорирани.[43]

Употребата на хлороформ за време на операцијата потоа брзо се прошири во Европа. Во 1850-тите, хлороформот го користел лекарот Џон Сноу за време на раѓањето на последните две деца на кралицата Викторија.[44] Во Соединетите Држави, хлороформот почна да го заменува етерот како анестетик на почетокот на 20 век; брзо беше напуштен во корист на етерот по откривањето на неговата токсичност, но особено неговата тенденција да предизвика фатална срцева аритмија аналогна на она што сега се нарекува „ненадејна смрт на трагачот“. Некои луѓе користеле хлороформ како рекреативен лек или за обид за самоубиство.[45] Еден можен механизам на дејство на хлороформот е тоа што го зголемува движењето на калиумовите јони низ одредени видови на калиумови канали во нервните клетки.[46] Хлороформот, исто така, може да се меша со други анестетички агенси како што е етер за да се добие смеса C.E. или етер и алкохол за да се добие A.C.E. смесата.[се бара извор]

Во 1848 година, Хана Гринер, 15-годишно девојче на кое и се отстрануваше инфицираниот нокт на ногата, почина откако и беше даден анестетик.[47] Нејзината аутопсија за утврдување на причината за смртта беше преземена од Џон Фајф со помош на Роберт Мортимер Гловер.[25] Голем број на физички способни пациенти починале откако го вдишувале. Меѓутоа, во 1848 година, Џон Сноу развил инхалатор кој ја регулирал дозата и така успешно го намалувал бројот на смртни случаи.[48]

Противниците и поддржувачите на хлороформот главно се спротивставуваа на прашањето дали компликациите се должат исклучиво на респираторни нарушувања или дали хлороформот има специфичен ефект врз срцето. Помеѓу 1864 и 1910 година, бројни комисии во Британија го проучувале хлороформот, но не успеале да дојдат до јасни заклучоци. Дури во 1911 година, Леви во експериментите со животни докажал дека хлороформот може да предизвика срцева фибрилација. Резервациите за хлороформот не можеа да ја спречат неговата зголемена популарност. Помеѓу 1865 и 1920 година, хлороформот се користел во 80 до 95 % од сите наркози изведени во ОК и земјите од германско говорно подрачје. Меѓутоа, во Соединетите Држави имаше помал ентузијазам за хлороформна наркоза. Во Германија, првите сеопфатни истражувања за стапката на смртност за време на анестезијата беа направени од Гурл помеѓу 1890 и 1897 година. 1:28.000, додека под хлороформ шансите биле помеѓу 1:3.000 и 1:6.000. Подемот на гасната анестезија со употреба на азотен оксид, подобрена опрема за давање анестетици и откривањето на хексобарбитал во 1932 година доведоа до постепено опаѓање на наркозата на хлороформ.[49]

Криминална употреба

[уреди | уреди извор]

Наводно, хлороформот го користеле криминалците за да нокаутираат, заслепуваат или дури и да убиваат жртви. Џозеф Харис беше обвинет во 1894 година дека користел хлороформ за ограбување луѓе.[50] Серискиот убиец Х. Х. Холмс користел предозирање со хлороформ за да ги убие своите женски жртви. Во септември 1900 година, хлороформот бил вмешан во убиството на американскиот стопанственик Вилијам Марш Рајс, истоименикот на институцијата сега позната како Универзитетот Рајс. Хлороформот се смета за фактор за наводното убиство на една жена во 1991 година кога таа била задушена додека спиела.[51] Во 2002 година, 13-годишната Кејси Вуди беше седатирана со хлороформ кога беше киднапирана од Дејвид Фулер и за време додека тој ја имаше, пред да пука и да ја убие.[52] На спогодба за признавање вина во 2007 година, маж признал дека користел пиштоли за шок и хлороформ за сексуален напад на малолетници[53]

Употребата на хлороформ како средство за онеспособување стана широко призната, која се граничи со клише, поради популарноста на авторите на криминалистичката фантастика поради кои криминалците користат партали натопени со хлороформ за да ги онесвестат жртвите. Сепак, речиси е невозможно да се онеспособи некој што користи хлороформ на овој начин.[54] Потребни се најмалку пет минути вдишување на предмет натопен во хлороформ за да се онесвести лицето. Повеќето криминални случаи кои вклучуваат хлороформ, исто така, вклучуваат ко-администрирање на друг лек, како што се алкохол или диазепам или е утврдено дека жртвата била соучесничка во неговата администрација. Откако лицето ќе ја изгуби свеста поради вдишување на хлороформ, мора да се администрира континуиран волумен, а брадата мора да биде поддржана за јазикот да не ги попречи дишните патишта, тешка процедура која обично бара вештини на анестезиолог. Во 1865 година, како директен резултат на криминалната репутација што ја стекнал хлороформот, медицинското списание „Лансет“ понуди „постојана научна репутација“ на секој што може да покаже „моментална бесчувствителност“, т.е. моментално губење на свеста користејќи хлороформ.[55]

Безбедност

[уреди | уреди извор]

Изложеност

[уреди | уреди извор]

Познато е дека хлороформот се формира како нуспроизвод на хлорирање на водата заедно со низа други нуспроизводи за дезинфекција и како таков е вообичаено присутен во општинската вода од чешма и во базените. Пријавените опсези значително се разликуваат, но генерално се под сегашниот здравствен стандард за вкупни трихалометани од 100μg/L.[56] Сепак, присуството на хлороформ во водата за пиење во која било концентрација се смета за контроверзно од некои.[се бара извор]

Историски гледано, изложеноста на хлороформ можеби била поголема поради неговата вообичаена употреба како анестетик, како состојка во сирупите за кашлица и како состојка на чад од тутун каде што DDT претходно се користел како фумигант.[57]

Фармакологија

[уреди | уреди извор]

Добро се апсорбира, метаболизира и брзо се елиминира од цицачите по орална, инхалација или дермална изложеност. Случајното прскање во очите предизвика иритација.[15] Долготрајната дермална изложеност може да резултира со развој на рани како резултат на одмастување. Елиминацијата е првенствено преку белите дробови во форма на хлороформ и јаглерод диоксид; помалку од 1% се излачува во урината.[35]

Хлороформот се метаболизира во црниот дроб преку ензимите на цитохром P-450, со оксидација до хлорометанол и со редукција до слободниот радикал дихлорометил. Други метаболити на хлороформ вклучуваат хлороводородна киселина и диглуатонил дитиокарбонат, со јаглерод диоксид како доминантен краен производ на метаболизмот.[58]

Како и повеќето други општи анестетици и седативно-хипнотички лекови, хлороформот е позитивен алостеричен модулатор за GABAA рецепторот.[59] Хлороформот предизвикува депресија на централниот нервен систем (ЦНС), што на крајот создава длабока кома и депресија на респираторниот центар.[58] Кога се проголтува, хлороформот предизвикувува симптоми слични на оние забележани по вдишувањето. По ингестијата на 7,5 g (0,26 oz) следи сериозна болест. Просечната смртоносна орална доза за возрасен е проценета на 45.[15]

Употребата на хлороформ со анестезија е прекината бидејќи предизвикува смртни случаи поради респираторна инсуфициенција и срцеви аритмии. По анестезија индуцирана од хлороформ, некои пациенти претрпеа гадење, повраќање, хипертермија, жолтица и кома поради дисфункција на црниот дроб. На аутопсијата, забележана е некроза и дегенерација на црниот дроб.[15]

Хлороформот предизвика тумори на црниот дроб кај глувците и тумори на бубрезите кај глувци и стаорци. Се смета дека хепатотоксичноста и нефротоксичноста на хлороформот главно се должат на фозгенот.[58]

Претворба во фозген

[уреди | уреди извор]

Хлороформот полека се претвора во воздухот во екстремно отровен фозген (COCl2), ослободувајќи HCl во процесот.[60]

2 CHCl3 + O2 → 2 COCl2 + 2 HCl

За да се спречат несреќи, комерцијалниот хлороформ се стабилизира со етанол или амилен, но примероците што се обновени или исушени повеќе не содржат стабилизатор. Амиленот е пронајден неефикасен, а фосгенот може да влијае на аналитите во примероците, липидите и нуклеинските киселини растворени во или екстрахирани со хлороформ.[61] Фосгенот и HCl може да се отстранат од хлороформот со миење со заситени водени карбонатни раствори, како што е натриум бикарбонат. Оваа постапка е едноставна и резултира со безопасни производи. Фосгенот реагира со вода за да формира јаглерод диоксид и HCl,[62] а карбонатната сол ја неутрализира добиената киселина.[63]

Сомнителните примероци може да се тестираат за фосген со помош на филтер-хартија (обработена со 5% дифениламин, 5% диметиламинобензалдехид во етанол, а потоа да се исушат), која станува жолта во фосгенска пареа. Постојат неколку колориметриски и флуорометриски реагенси за фосген, а исто така може да се измери со масена спектрометрија.[64]

Регулација

[уреди | уреди извор]

Хлороформот е осомничен дека предизвикува рак (т.е., можеби канцероген, IARC група 2B) според монографиите на Меѓународната агенција за истражување на ракот (IARC). [PDF]

Таа е класифицирана како исклучително опасна супстанција во Соединетите Држави, како што е дефинирано во Дел 302 од Законот за планирање вонредни состојби и Заедницата за правото на знаење (42 U.S.C. 11002) и е предмет на строги барања за известување од страна на капацитетите што произведуваат, складираат, или да го користите во значителни количини.[65]

Биоремедијација на хлороформ

[уреди | уреди извор]

Некои анаеробни бактерии користат хлороформ за нивното дишење, наречено органохалидно дишење, претворајќи го во дихлорометан.[66][67]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „Front Matter“. Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. стр. 661. doi:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4. The retained names 'bromoform' for HCBr3, 'chloroform' for HCCl3, and 'iodoform' for HCI3 are acceptable in general nomenclature. Preferred IUPAC names are substitutive names.
  2. ↑ „Part 3 Health Hazards“ (PDF). Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS). Second revised edition. United Nations. Архивирано (PDF) од изворникот 4 март 2019. Посетено на 30 септември 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „Џебен водич за опасните хемиски материи #0127“. Национален институт за безбедност и здравје при работа (NIOSH). (англиски)
  4. ↑ Toxicity on PubChem Архивирано на 17 август 2018 г.
  5. ↑ Lewis, Richard J. (2012). Sax's Dangerous Properties of Industrial Materials (12. изд.). ISBN 978-0-470-62325-1.
  6. ↑ 6,0 6,1 „Chloroform“. Immediately Dangerous to Life and Health. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Rossberg, M.; и др., „Chlorinated Hydrocarbons“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH, doi:10.1002/14356007.a06_233.pub2
  8. ↑ „Ether and Chloroform“. Архивирано од изворникот 24 март 2018. Посетено на 24 април 2018.
  9. ↑ „Chloroform [MAK Value Documentation, 2000]“. The MAK-Collection for Occupational Health and Safety. 2012. стр. 20–58. doi:10.1002/3527600418.mb6766e0014. ISBN 978-3527600410.
  10. ↑ „Illustrated Glossary of Organic Chemistry - Chloroform“. www.chem.ucla.edu. Посетено на 29 декември 2022.
  11. ↑ Gribble, Gordon W. (2004). „Natural Organohalogens: A New Frontier for Medicinal Agents?“. Journal of Chemical Education. 81 (10): 1441. Bibcode:2004JChEd..81.1441G. doi:10.1021/ed081p1441.
  12. ↑ Cappelletti, M. (2012). „Microbial degradation of chloroform“. Applied Microbiology and Biotechnology. 96 (6): 1395–409. doi:10.1007/s00253-012-4494-1. PMID 23093177. S2CID 12429523.
  13. ↑ Jiao, Yi; и др. (2018). „Halocarbon Emissions from a Degraded Forested Wetland in Coastal South Carolina Impacted by Sea Level Rise“. ACS Earth and Space Chemistry. 2 (10): 955–967. Bibcode:2018ESC.....2..955J. doi:10.1021/acsearthspacechem.8b00044. S2CID 134649348.
  14. ↑ „Complete list of VOC's“.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Chloroform (PDF), CICAD, 58, World Health Organization, 2004, Архивирано (PDF) од изворникот 31 јули 2020
  16. ↑ Moldenhawer (1830). „Verfahren den Spiritus von dem Fuselöl auf leichte Weise zu befreien“ [Procedure for freeing ethanol of fusel oil in an easy way]. Magazin für Pharmacie. 8 (31): 222–227. Архивирано од изворникот 29 јули 2020. Посетено на 6 мај 2016.
  17. ↑ Defalque, Ray J.; Wright, A. J. (2000). „Was chloroform produced before 1831?“. Anesthesiology. 92 (1): 290–291. doi:10.1097/00000542-200001000-00060. PMID 10638939.
  18. ↑ Guthrie, Samuel (1832). „New mode of preparing a spirituous solution of chloric ether“. The American Journal of Science and Arts. 21: 64–65 and 405–408. Архивирано од изворникот 29 јули 2020. Посетено на 6 мај 2016.
  19. ↑ Guthrie, Ossian (1887). Memoirs of Dr. Samuel Guthrie, and the History of the Discovery of Chloroform. Chicago: George K. Hazlitt & Co. стр. 1.
  20. ↑ Stratmann, Linda (2003). „Chapter 2“. Chloroform: The Quest for Oblivion. Stroud: Sutton Publishing. ISBN 9780752499314. Архивирано од изворникот 29 јули 2020. Посетено на 6 мај 2016.
  21. ↑ Liebig, Justus von (1831). „Ueber die Zersetzung des Alkohols durch Chlor“ [On the decomposition of alcohol by chlorine]. Annalen der Physik und Chemie. 99 (11): 444. Bibcode:1831AnP....99..444L. doi:10.1002/andp.18310991111. Архивирано од изворникот 10 мај 2017. Посетено на 6 мај 2016.
  22. ↑ Liebig, Justus von (1832). „Ueber die Verbindungen, welche durch die Einwirkung des Chlors auf Alkohol, Aether, ölbildendes Gas und Essiggeist entstehen“ [On the compounds which arise by the reaction of chlorine with alcohol [ethanol], ether [diethyl ether], oil-forming gas [ethylene], and spirit of vinegar [acetone]]. Annalen der Physik und Chemie. 100 (2): 243–295. Bibcode:1832AnP...100..243L. doi:10.1002/andp.18321000206.
    On pages 259–265, Liebig describes Chlorkohlenstoff ("carbon chloride", chloroform), but on p. 264, Liebig incorrectly states that the empirical formula of chloroform is C2Cl5.
  23. ↑ Soubeiran, Eugène (1831). „Recherches sur quelques combinaisons du chlore“ [Investigations into some compounds of chlorine]. Annales de Chimie et de Physique. Série 2. 48: 113–157. Архивирано од изворникот 10 мај 2017. Посетено на 6 мај 2016.
  24. ↑ Dumas, J.-B. (1834). „Récherches rélative à l'action du chlore sur l'alcool“ [Experiments regarding the action of chlorine on alcohol]. L'Institut, Journal Général des Sociétés et Travaux Scientifiques de la France et de l'Étranger. 2: 106–108 and 112–115.
    "Es scheint mir also erweisen, dass die von mir analysirte Substance, … zur Formel hat: C2H2Cl6." (Thus it seems to me to show that the substance [that was] analyzed by me … has as [its empirical] formula: C2H2Cl6.) [Note: The coefficients of his empirical formula must be halved.]
    Dumas then notes that chloroform's simple empirical formula resembles that of formic acid. Furthermore, if chloroform is boiled with potassium hydroxide, one of the products is potassium formate. On p. 654, Dumas names chloroform:
    "Diess hat mich veranlasst diese Substanz mit dem Namen 'Chloroform' zu belegen." (This caused me to bestow this substance with the name "chloroform" [i.e., formyl chloride or chloride of formic acid].)
  25. ↑ 25,0 25,1 Defalque, R. J.; Wright, A. J. (2004). „The short, tragic life of Robert M. Glover“ (PDF). Anaesthesia. 59 (4): 394–400. doi:10.1111/j.1365-2044.2004.03671.x. PMID 15023112. S2CID 46428403. Архивирано (PDF) од изворникот 9 март 2016.
  26. ↑ 26,0 26,1 Gordon, H. Laing (ноември 2002). Sir James Young Simpson and Chloroform (1811–1870). Minerva Group. стр. 106–109. ISBN 978-1-4102-0291-8. Архивирано од изворникот 6 мај 2016. Посетено на 5 јануари 2016.
  27. ↑ „Sir James Young Simpson“. Encyclopædia Britannica. Архивирано од изворникот 27 јули 2013. Посетено на 23 август 2013.
  28. ↑ Worling, P.M. (1998). „Duncan and Flockhart: the Story of Two Men and a Pharmacy“. Pharmaceutical Historian. 28 (2): 28–33. PMID 11620310.
  29. ↑ Breuer, F. W. (1935). „Chloroform-d (Deuteriochloroform)1“. Journal of the American Chemical Society. 57 (11): 2236–2237. doi:10.1021/ja01314a058.
  30. ↑ Kluger, Ronald (1964). „A Convenient Preparation of Chloroform-d1“. The Journal of Organic Chemistry. 29 (7): 2045–2046. doi:10.1021/jo01030a526.
  31. ↑ Süss, Hans Ulrich, „Bleaching“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH
  32. ↑ „Chlorodifluoromethane | chemical compound“. Encyclopedia Britannica (англиски). Архивирано од изворникот 17 јули 2021. Посетено на 8 септември 2021.
  33. ↑ Wiley, G. R.; Miller, S. I. (1972). „Thermodynamic parameters for hydrogen bonding of chloroform with Lewis bases in cyclohexane. Proton magnetic resonance study“. Journal of the American Chemical Society. 94 (10): 3287–3293. doi:10.1021/ja00765a001.
  34. ↑ Kwak, K.; Rosenfeld, D. E.; Chung, J. K.; Fayer, M. D. (2008). „Solute-solvent complex switching dynamics of chloroform between acetone and dimethylsulfoxide-two-dimensional IR chemical exchange spectroscopy“. The Journal of Physical Chemistry B. 112 (44): 13906–13915. doi:10.1021/jp806035w. PMC 2646412. PMID 18855462.
  35. ↑ 35,0 35,1 Leikin, Jerrold B.; Paloucek, Frank P., уред. (2008). „Chloroform“. Poisoning and Toxicology Handbook (4. изд.). Informa. стр. 774.
  36. ↑ „Chloroform (CHEBI:35255)“.
  37. ↑ https://www.atsdr.cdc.gov/ToxProfiles/tp6-c4.pdf
  38. ↑ http://encyclopedia.uia.org/en/problem/chloroform-pollutant#:~:text=Most%20chloroform%20is%20manufactured%20to,spot%20removers%2C%20and%20various%20solvents Архивирано на 3 април 2023 г..
  39. ↑ Srebnik, M.; Laloë, E. (2001). „Chloroform“. Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. Wiley. doi:10.1002/047084289X.rc105. ISBN 978-0471936237.
  40. ↑ Vogel, E.; Klug, W.; Breuer, A. (1988). „1,6-Methano[10]annulene“. Organic Syntheses.; Collective Volume, 6, стр. 731
  41. ↑ Gokel, G. W.; Widera, R. P.; Weber, W. P. (1988). „Phase-Transfer Hofmann Carbylamine Reaction: tert-Butyl Isocyanide“. Organic Syntheses.; Collective Volume, 6, стр. 232
  42. ↑ Dingwall (април 2004). „A pioneering history: dentistry and the Royal College of Surgeons of Edinburgh“ (PDF). historyofdentistry.co.uk. Архивирано од изворникот (PDF) на 1 февруари 2013.
  43. ↑ Baillie, T. W. (2003). „Robert Halliday Gunning and the Victoria Jubilee Prizes“ (PDF). Scottish Medical Journal. 48 (2): 54–57. doi:10.1177/003693300304800209. PMID 12774598. S2CID 10998512. Архивирано од изворникот (PDF) на 22 август 2016. Посетено на 18 август 2016.
  44. ↑ „Anesthesia and Queen Victoria“. ph.ucla.edu. Архивирано од изворникот 16 јули 2012. Посетено на 13 август 2012.
  45. ↑ Martin, William (3 јули 1886). „A Case of Chloroform Poisoning; Recovery“. British Medical Journal. 2 (1331): 16–17. doi:10.1136/bmj.2.1331.16-a. PMC 2257365. PMID 20751619.
  46. ↑ Patel, Amanda J.; Honoré, Eric; Lesage, Florian; Fink, Michel; Romey, Georges; Lazdunski, Michel (мај 1999). „Inhalational anesthetics activate two-pore-domain background K+ channels“. Nature Neuroscience. 2 (5): 422–426. doi:10.1038/8084. PMID 10321245. S2CID 23092576.
  47. ↑ Knight, Paul R., III; Bacon, Douglas R. (2002). „An Unexplained Death: Hannah Greener and Chloroform“. Anesthesiology. 96 (5): 1250–1253. doi:10.1097/00000542-200205000-00030. PMID 11981167. S2CID 12865865.
  48. ↑ Snow, John (1858). On Chloroform and Other Anaesthetics and Their Action and Administration. London : John Churchill. стр. 82–85. Архивирано од изворникот 23 ноември 2015.
  49. ↑ Wawersik, J. (1997). „History of chloroform anesthesia“. Anesthesiology and Reanimation. 22 (6): 144–152. PMID 9487785.
  50. ↑ „Knock-out and Chloroform“. The Philadelphia Record. 9 февруари 1894. Архивирано од изворникот 20 јануари 2022. Посетено на 31 март 2011.
  51. ↑ „Chloroform case retrial underway“. Record-Journal. 7 јули 1993. Архивирано од изворникот 6 ноември 2021. Посетено на 31 март 2011.
  52. ↑ Cathy Frye - Arkansas Democrat-Gazette (17 декември 2003). „But not forgotten“. www.arkansasonline.com. Архивирано од изворникот 7 декември 2021. Посетено на 7 декември 2021.
  53. ↑ „Man admits to raping friends' daughters“. USA Today. 6 ноември 2007. Архивирано од изворникот 29 април 2011. Посетено на 31 март 2011.
  54. ↑ Payne, J. P. (јули 1998). „The criminal use of chloroform“. Anaesthesia. 53 (7): 685–690. doi:10.1046/j.1365-2044.1998.528-az0572.x. PMID 9771177. S2CID 1718276.
  55. ↑ „Medical Annotation: Chloroform amongst Thieves“. The Lancet. 2 (2200): 490–491. 1865. doi:10.1016/s0140-6736(02)58434-8.
  56. ↑ Nieuwenhuijsen, MJ; Toledano, MB; Elliott, P (8 август 2000). „Uptake of chlorination disinfection by-products; a review and a discussion of its implications for exposure assessment in epidemiological studies“. Journal of Exposure Analysis and Environmental Epidemiology. 10 (6 Pt 1): 586–99. doi:10.1038/sj.jea.7500139. PMID 11140442.
  57. ↑ Yin-Tak Woo, David Y. Lai, Joseph C. Arcos Aliphatic and Polyhalogenated Carcinogens: Structural Bases and Biological Архивирано на 5 јуни 2018 г.
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 Fan, Anna M. (2005). „Chloroform“. Encyclopedia of Toxicology. 1 (2. изд.). Elsevier. стр. 561–565.
  59. ↑ Jenkins, Andrew; Greenblatt, Eric P.; Faulkner, Howard J.; Bertaccini, Edward; Light, Adam; Lin, Audrey; Andreasen, Alyson; Viner, Anna; Trudell, James R.; Harrison, Neil L. (15 март 2001). „Evidence for a Common Binding Cavity for Three General Anesthetics within the GABAA Receptor“. Journal of Neuroscience (англиски). 21 (6): RC136. doi:10.1523/JNEUROSCI.21-06-j0002.2001. ISSN 0270-6474. PMC 6762625. PMID 11245705.
  60. ↑ „Chloroform and Phosgene, Chemical Hygiene and Safety“. Earlham College. Архивирано од изворникот 19 август 2017. Посетено на 17 август 2017.
  61. ↑ Turk, Eric (2 март 1998). „Phosgene from Chloroform“. Chemical & Engineering News. 76 (9): 6. doi:10.1021/cen-v076n009.p006. Архивирано од изворникот 24 јули 2008. Посетено на 13 август 2012.
  62. ↑ „phosgene (chemical compound)“. Encyclopædia Britannica. Архивирано од изворникот 5 јуни 2013. Посетено на 16 август 2013.
  63. ↑ Manogue, W. H.; Pigford, R. L. (септември 1960). „The kinetics of the absorption of phosgene into water and aqueous solutions“. AIChE Journal (англиски). 6 (3): 494–500. doi:10.1002/aic.690060329. ISSN 0001-1541.
  64. ↑ Cheng, Xueheng; Gao, Quanyin; Smith, Richard D.; Simanek, Eric E.; Mammen, Mathai; Whitesides, George M. (1996). „Characterization of Hydrogen-Bonded Aggregates in Chloroform by Electrospray Ionization Mass Spectrometry“. The Journal of Organic Chemistry. 61 (6): 2204–2206. doi:10.1021/jo951345g. ISSN 0022-3263. Архивирано од изворникот 31 јули 2022.
  65. ↑ „40 C.F.R.: Appendix A to Part 355—The List of Extremely Hazardous Substances and Their Threshold Planning Quantities“ (PDF) (1 July 2008. изд.). Government Printing Office. Архивирано од изворникот (PDF) на 25 февруари 2012. Посетено на 29 октомври 2011. Наводот journal бара |journal= (help)
  66. ↑ Shuiquan Tang; Elizabeth A. Edwards (2013). „Identification of Dehalobacter reductive dehalogenases that catalyse dechlorination of chloroform, 1,1,1-trichloroethane and 1,1-dichloroethane“. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 368 (1616): 20120318. doi:10.1098/rstb.2012.0318. PMC 3638459. PMID 23479748.
  67. ↑ Jugder, Bat-Erdene; Ertan, Haluk; Wong, Yie Kuan; Braidy, Nady; Manefield, Michael; Marquis, Christopher P.; Lee, Matthew (10 август 2016). „Genomic, transcriptomic and proteomic analyses of Dehalobacter UNSWDHB in response to chloroform“. Environmental Microbiology Reports (англиски). 8 (5): 814–824. doi:10.1111/1758-2229.12444. ISSN 1758-2229. PMID 27452500.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Незаменети
Еднозаменети
Двозаменети
Тризаменети
Четворозаменети
* Хирално соединение.
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Хлороформ&oldid=5331879“