Форум на Нерва

Од Википедија — слободната енциклопедија
Форум Нерва - Рим
Карта на Рим за време на антиката

Форум на Нерва била античка градба во Рим, Италија, хронолошки следната до последната изградена од Царските форуми.[1]

Форум на Нерва[уреди | уреди извор]

Империјалните форуми во градот Рим, во последните децении, повторно станале фокус на вниманието на археолозите во градот. Источниот дел од Форумот Транзиториум бил откриен за време на големите ископувања преземени од фашистичкиот режим за време на изградбата на патот кој првично бил наречен Виа дел'Имперо, сега наречен Виа деи Фори Империјали.[2] Родолфо Ланчиани бил првиот што собрал историски извори во врска со Форумот Транзиториум во 1883 година. Првичните ископувања во 1913, 1926-28 и 1932-1941 помогнале да се измерат постоечките столбови, како и да се откријат темелите на храмот на Минерва и периметарскиот ѕид.[3] Овој храм, исто така, му дал на форумот друго име што го користел Марсијал, Форум Паладиум. Ова произлегувало од епитетот на грчката Минерва, Палас Атина. Иако пред 20 век имало релативно малку познато во врска со форумот надвор од литературните текстови, новите ископувања и сознанија ги воделе историчарите и археолозите до нови и возбудливи теории за тоа за што се користел овој форум и неговата важност како сообраќајница низ сè поважен дел на римскиот урбан пејзаж.

Историја[уреди | уреди извор]

Колоначе, Форум на Нерва

Форумот на Нерва бил четвртиот и најмалиот од царските форуми. Нејзината изградба ја започнал императорот Домицијан пред 85 година од нашата ера, но официјално била завршена и отворена од неговиот наследник Нерва, во 97 н.е., па оттука и неговото официјално име. Улицата, која форумот ја заменил, Аргилетум, долго време служел како пазар, особено за продавачите на книги и папучарите; новиот форум продолжил да служи и како сообраќајница и како монументален влез во поголемите Римски Форуми.

Планот на Форумот на Нерва бил долг и тесен, со испакнати колони кои ги украсувале ѕидовите наместо аркади. На западниот крај доминирал храм посветен на Минерва, зад кој се наоѓал монументален влез.

По распадот на Западното Римско Царство, областа се вратила во мочуриште . Во 9 век, на тоа место биле изградени голем број куќи, со материјали спасени од урнатините. Храмот на Минерва останал релативно недопрен до неговото уривање од страна на папата Павле V во 1606 година за да обезбеди материјали за фонтаната Аква Паола во Јаникулум и капелата Боргезе во базиликата „Голема Богородица“.

Источниот крај на комплексот бил ископан од 1926 до 1940 година, а делови од ископувањата потоа биле уништени со создавањето на Виа деи Фори Империјали. Понатамошни археолошки работи биле преземени кон крајот на 1990-тите.

Домицијански период[уреди | уреди извор]

Скица на царскиот форум.

Форумот Транзиториум првично бил Домицијанска реорганизација и монументализација на Аргилетум, древен пат кој го поврзувал Форум Романум со областа Субура.[4][5] Името Форум Транзиториум се одржа најмногу поради оградата што вклучува дел од оваа древна рута.[3] Овој пат минувал добро растојание низ Рим, поврзувајќи го Тибар со Ескилин. Има добри шанси дека планот за неговата изградба бил создаден од Рабириус, истиот архитект кој го проектирал Домус Августана од Домицијан. За тоа сведочел употребата на одредени украсни детали во рамките на форумот кои вклучувале „спектакли“ кои биле вметнати меѓу забите во „Колоначе“.[5] Форумот бил долг и тенок (околу 160 на 46 метри) и одговарал на основниот распоред на фората пред него, со храм кој доминирал на едниот крај и високи ѕидови опкружувале отворен двор со колонада која обезбедувала засолниште и премини.[3] Сè уште не бил посветен во 96 н.е., кога Домицијан бил убиен, но најверојатно бил блиску до завршување.[5] Таа била посветена од Нерва годината по смртта на неговиот претходник во 97 н.е. и преименувана во Форум Нерва.[5] Всушност, форумот Транзиториум бил единствената градба од големи размери иницирана од Домицијан која била завршена за време на краткото петнаесетмесечно владеење на Нерва.[6]

Структура[уреди | уреди извор]

Распоредот на Форумот на Нерва бил диктиран од постоечкиот простор помеѓу веќе постоечките структури. Достапниот простор бил долг и тесен (131 x 45 метри) и имал надворешни ѕидови направени од блокови од лава камен пеперино, покриени со мермерни плочи и украсени со испакнати спарени столбови. Фризот во таблатурата го прикажувал митот за Арахне и други релјефи кои прикажувале претстави на персонификација на римските провинции.

Северните и јужните краеви на форумот биле обликувани како полумесечини, со храм на Минерва (божеството заштитник на Домицијан) на западниот крај, вграден во северната полумесечина во непосредна близина на Портикус Абсидата. Храмот бил изграден на висок подиум и имал шест коринтски столбови напред и три на страна. Задниот дел на храмот бил скриен од Форумот со ѕид. Во близина на спротивниот крај, можеби имало храм посветен на Јанус. Подземната Клоака Максима ја водела целата должина на форумот.

Археологија[уреди | уреди извор]

Иако археолошките докази за Форумот Транзиториум во никој случај не биле опсежни, доказите што ги имале кога биле вклучени во Форма Урбис Ромае (Мермерниот план) и серијата ренесансни цртежи кои го користеле форумот како тема, овозможувале прилично точна репродукција.[5] Археолошките докази го вклучувале јадрото на подиумот на храмот на Минерва, како и некои од тротоарите и ортостатите на храмот, темелите на Портикус Абсидата, како и „Колоначе“.[3][5] Поголемиот дел од доказите се наоѓале на северниот крај на заградата, а преостанатиот јужен дострел лежел под поплочената површина на Виа деи Фори Империјали.[5]

На јужната страна од заградниот ѕид на форумот бил единствениот преживеан доказ за колоните en ressaut, познати како Colonnacce, кои ја опкружувале внатрешноста на просторот.[2] Овие колони биле замена за нормалните колонади кои ги краселе претходните царски форуми. Причината за оваа замена била чисто практична поради многу ограничениот простор помеѓу Форумот на Август и Templum Pacis (Храмот на мирот).[4] Всушност, ограничувањето на просторот и соседните ѕидови на форумот што не биле паралелни значеле дека ширината на форумот се менувала во зависност од тоа каде се мерела (од околу 135 до 160 стапки).[4] Поставувањето на столбовите на околу 1,75 метри од ѕидовите на оградата служело за зголемување на просторот во рамките на форумот. Со шахти на павонацето, овие столбови поддржувале богато украсена табла со фигуриран фриз. Од неколкуте зачувани сцени, најпознатата го прикажувала митот за Арахне. На таванот имало и фигури, но на самото место била зачувана само централна плоча со претстава на Минерва.[2] Колоните овозможиле фризот да се откинел од таблата и да излезел над колоните и повторно да се врател, аранжман што веројатно се спуштал на двете долги страни на форумот.[5] Ова можеби одговарало на оригиналната монументална колонада поставена долж Аргилетумот од Веспазијан.[5]

Античките докази, исто така, сугерирале дека Домицијан можеби сакал да го овековечил споменот на Аргилетум со ставање на светилиштето на Јанус Квадрифонс во Форумот Транзиториум.[3] Нема археолошки докази за постоењето на светилиштето. Меѓутоа, Марсијал и Статиус укажувале дека Јанус бил вклучен во планот на новиот форум, бидејќи богот го најавил „Златното доба“ на Домицијан.[3]

Храмот на Минерва[уреди | уреди извор]

Минерва била божеството заштитник на Домицијан, која ја иницирала изградбата на Форумот Транзиториум. Подемот на Минерва во овој период се припишувал на потеклото на нејзиниот култ во регионот Сабине, кој се сметал за дом на предците на Флавијците.[3] Според истражувањето завршено од H. Bauer, темелите од травертин и пеперино претставувале две различни фази на градба.[2] Поранешниот храм бил потесен, иако отишол подалеку во отворениот простор на форумот отколку подоцнежниот храм.[2] Поранешниот храм покажувал еднаквост во своите меѓуколони, додека подоцнежниот храм ги менувал растојанијата помеѓу столбовите во зависност од тоа каде се наоѓале.[2] Додека тремот на храмот Минерва бил проектиран на отворениот простор на форумот, ќелијата билс стеснета на северозападниот крај со цел да се сместел еден од хемициклите што штрчел нанадвор од форумот на Август.[4]

Храмот бил фронтален итачен храм со мермерна свртеност кој бил поставен на висок подиум кој стоел над големиот двор што го сочинувал отворениот простор на Форумот Транзиториум.[5] Како и со некои други храмови од тоа време, ќелијата завршувала во апсида во која се наоѓала култната статуа. Оваа апсида била детално опишана во Forma Urbis Romae.[5] Фасадата била хексастил (шест колони на предната страна) со пронаос (предна просторија) што содржела две или три колони и антаи на секој крај (архитектонски претставувајќи дрвени потпори, држејќи го покривот на древните храмови изградени од дрво). Овие столбови биле по коринтски ред и направени од фригиски мермер.[5] Меѓутоа, поради неговата исклучително лоша состојба на зачувување, предниот дел на храмот не можел точно да се измери.[5]

Колоначе[уреди | уреди извор]

Колоначе бил единствениот преживеан дел од колоните en ressaut што се протегал по должината на Форумот Транзиториум и стоел долж крилото на Храмот на Минерва.[5] Ѕидот бил изграден со блокови од пеперино кои првично би биле обложени со мермер. Коринтските столбови стоеле на само 1,75 m од ѕидот.[5] Колоните поддржувале амбалатура која била богато украсена со фигуриран фриз, од кои 21 m се in situ од оригинални 160 m на секое долго крило, прикажувајќи сцени од митот, а најпозната била онаа на Арахна.[2]

Над корнизот првично се протегало континуирано поткровје на кое биле прикажани фигури врежани во висок релјеф, од кои еден преживеал со слика на Минерва.[2] Според Андерсон (1984), овој тип на архитектонска декорација се чинело дека била домицијанска иновација која била адаптирана од триумфалните капии, видени кога се споредувале со сводот на Август во Суза заедно со Арката на Трајан во Беневенто.[5] Меѓутоа, употребата на колоните на овој начин имала хеленистичко потекло и навидум пристигнала во Италија во дворната фасада во Праенште и во Порта Марција во Перуџа.[5]

Арахне[уреди | уреди извор]

Митот за Арахне од Колоначе

Митот за Арахне опишувал млада жена која имала голема вештина на разбојот, толку одлична што мислела дека можела да ја предизвикала Минерва. Божицата, маскирајќи се во старица, ја предупредувала Арахне да не учествувала на натпреварот, но таа била игнорирана. Кога натпреварот бил завршен, Минерва била лута поради одличниот квалитет на ткаенината на Арахне и дизајнот на сексуалните дејствија на боговите, па таа го уништувала. Откако го спречила Арачне да се самоубиел, таа изрекувала соодветна казна, претворајќи ја младата девојка во пајак, осуден да врти мрежи на темни места.[3] Ова бил единствениот приказ на овој мит во уметноста на Стариот Рим спонзорирана од државата.[3] Остатокот од фризот прикажувал жени кои ткаеле и пределе под туторство на Минерва, спротивно на пркосниот Арахне.[3] Бланкенхаген нудел една од подеталните анализи на фризот, гледајќи го како „ја прикажува прославата на локалните занаетчии на фестивалот на Минерва, Quinquatrus“.[3]

Подоцнежна историја[уреди | уреди извор]

Она што било познато за подоцнежната историја на Форумот Транзиториум било само фрагментарно. Првите промени направени на форумот се чинело дека биле направени од Александар Северус (владеел 222-235 н.е.) кој поставил галерија од статуи на обожени императори.[5] Договорите за отстранување на камен за изградба низ градот Рим се појавувале во 1425, 1504, 1522 и 1527 година, со обид да се зачувал мал дел од форумот отфрлен во рамките на римските дворови во 1520 година.[5] Црквата, можеби онаа на Света Марија во Мачело, која се појавувала во договор од 1517 година, ни кажува за нејзината локација во рамките на форумот и статуата која била отстранета од просторот помеѓу 1550 и 1555 година по наредба на папата Јулиј III.[5] Храмот на Минерва бил демонтиран почнувајќи од 1592 година. Архитравниот блок потоа бил пресечен и повторно употребен како нов главен олтар во рамките на Свети Петар.[5]

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Roth, Leland M. (1993). Understanding Architecture: Its Elements, History and Meaning (First. изд.). Boulder, CO: Westview Press. ISBN 0-06-430158-3.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Packer, James E. “Report From Rome: The Imperial Fora, a Retrospective.” In American Journal of Archaeology. Vol. 101. No. 2. (1997): 307-330
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 D’Ambra, Eve. Private Lives, Imperial Virtues: The Frieze of the Forum Transitorium in Rome. Princeton: Princeton University Press, 1993
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Wightman, Greg. "The Imperial Fora of Rome: Some Design Considerations." In Journal of the Society of Architectural Historians. Vol. 56. No. 1. (1997): 64-88
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 Anderson, James C., Jr. The Historical Topography of the Imperial Fora. Brussels: Latomus, 1984
  6. ↑ Grainger, John D. Nerva and the Roman Succession Crisis of AD 96-99. New York: Routledge, 2003

Поврзано[уреди | уреди извор]

  • Stamper, John W (2005). The Architecture of Roman Temples: The Republic to the Middle Empire. Cambridge University Press. ISBN 052181068X.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]


Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Форум_на_Нерва&oldid=4995059“