Прејди на содржината

Управување со отпад

Од Википедија — слободната енциклопедија
Специјализиран камион за собирање на отпад кој обезбедува редовно собирање на комунален отпад во населба во Стокхолм, Шведска.
Собирачи на отпад горат е-отпад во Агбогблоши, локација во близина на Акра во Гана која преработува големи количини меѓународен електронски отпад. Собирачите ја горат пластиката од материјалите и ги собираат металите за рециклирање. Сепак, овој процес ги изложува собирачите и нивните локални заедници на токсични испарувања.
Контејнери за собирање на отпад од потрошувачите на Технолошкиот универзитет во Гдањск.
Фабрика за рециклирање и претворање на отпад во енергија за отпад што не се извезува.

Управувањето со отпад или отстранувањето на отпадот ги вклучува процесите и активностите потребни за управување со отпад од неговото создавање до неговото конечно отстранување.[1] Ова вклучува собирање, транспорт, обработка и отстранување на отпадот, како и следење и регулирање на процесот на управување со отпадот и законите, технологиите и економските механизми поврзани со овие процеси.

Отпадот може да биде цврст, течен или гасовит, а за секој вид постојат различни методи за отстранување и управување. Управувањето со отпад се занимава со сите видови отпад, вклучувајќи индустриски, хемиски, комунален, органски, биомедицински и радиоактивен отпад. Во некои случаи, отпадот може да претставува закана за здравјето на луѓето.[2] Здравствените проблеми се поврзани со целиот процес на управување со отпадот. Здравствените проблеми можат да се појават индиректно или директно: директно преку ракување со цврст отпад и индиректно преку контаминацијата на вода, почва и храна.[2] Отпадот се создава преку човекова активност, на пример, преку екстракција и преработка на суровини.[3] Управувањето со отпад има за цел да ги намали негативните ефекти од отпадот врз здравјето на луѓето, животната средина, планетарните ресурси и естетиката.

Целта на управувањето со отпад е да се намалат опасните ефекти од таков отпад врз животната средина и здравјето на луѓето. Голем дел од управувањето со отпад се однесува на комуналниот цврст отпад, кој се создава од индустриски, комерцијални и домашни активности.[4]

Место за рециклирање на Технолошкиот универзитет во Гдањск.

Практиките за управување со отпад не се исти низ земјите (развиени земји и земји во развој); регионите (урбани и рурални области) и во зависност од тоа дали станува збор за приватен или индустриски сектор кои можат да имаат различни пристапи.[5]

Правилното управување со отпадот е важно за градење на градови кои се одржливи и погодни за живеење, но тоа останува предизвик за многу земји и градови во развој. Еден извештај покажал дека ефикасното управување со отпадот е релативно скапо, обично сочинува 20%–50% од општинските буџети. Функционирањето на оваа суштинска општинска услуга бара интегрирани системи кои се ефикасни, одржливи и социјално поддржани.[6] Голем дел од практиките за управување со отпад се занимаваат со комунален цврст отпад (КЦО), кој е најголемиот дел од отпадот што се создава од домаќинствата, индустриските и комерцијалните активности.[7] Мерките за управување со отпадот вклучуваат мерки за интегрирани техно-економски механизми[8] на циркуларна економија, ефикасни капацитети за отстранување, контрола на извозот и увозот[9][10] и оптимален одржлив дизајн на производите што се произведуваат.

Принципи на управување со отпад

[уреди | уреди извор]
Дијаграм на хиерархијата на отпадот.

Хиерархијата на отпад се однесува на „3-те Р“ - Редуцирај, Реупотреби и Рециклирај, што ги класифицира стратегиите за управување со отпад според нивната пожелност во однос на минимизирање на отпадот. Хиерархијата на отпадот е темел на повеќето стратегии за минимизирање на отпадот. Целта на хиерархијата на отпад е да се извлечат максималните практични придобивки од производите и да се генерира минимална количина на отпад.[11][12] Хиерархијата на отпадот е претставена како пирамида бидејќи основната премиса е дека политиките треба да промовираат мерки за спречување на генерирање на отпад. Следниот чекор или претпочитана акција е да се бараат алтернативни употреби за отпадот што е генериран, т.е. преку реупотреба. Следно е рециклирањето, што вклучува компостирање. По овој чекор следува обновување на материјалите и претворање на отпадот во енергија. Последната акција е отстранување, и тоа на депонии или преку согорување без обновување на енергијата. Овој последен чекор е последното решение за отпадот што не бил превениран, пренасочен или преработен.[13] Хиерархијата на отпадот го претставува напредокот на производот или материјалот низ последователните фази на пирамидата на управување со отпад. Хиерархијата ги претставува последните делови од животниот циклус за секој производ.[14]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „Environment Statistics“. United Nations Statistics Division. Архивирано од изворникот на 17 March 2017. Посетено на 3 March 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 Giusti, L. (2009-08-01). „A review of waste management practices and their impact on human health“. Waste Management (англиски). 29 (8): 2227–2239. Bibcode:2009WaMan..29.2227G. doi:10.1016/j.wasman.2009.03.028. ISSN 0956-053X. PMID 19401266. Архивирано од изворникот на 25 November 2018. Посетено на 4 December 2020.
  3. ↑ „Waste“. Environment Statistics. United Nations Statistics Division. Архивирано од изворникот на 1 December 2017. Посетено на 3 March 2017.
  4. ↑ „Wastes“. U.S. Environmental Protection Agency (англиски). 2017-11-02. Посетено на 2023-08-19.
  5. ↑ Davidson, Gary (June 2011). „Waste Management Practices: Literature Review“ (PDF). Dalhousie University – Office of Sustainability. Архивирано од изворникот (PDF) на 1 February 2012. Посетено на 3 March 2017.
  6. ↑ „Solid Waste Management“. World Bank (англиски). Архивирано од изворникот на 30 September 2020. Посетено на 2020-09-28.
  7. ↑ „Glossary of environmental and waste management terms“. Handbook of Solid Waste Management and Waste Minimization Technologies. Butterworth-Heinemann. 2003. стр. 337–465. doi:10.1016/B978-075067507-9/50010-3. ISBN 9780750675079.
  8. ↑ Gollakota, Anjani R. K.; Gautam, Sneha; Shu, Chi-Min (1 May 2020). „Inconsistencies of e-waste management in developing nations – Facts and plausible solutions“. Journal of Environmental Management (англиски). 261: 110234. Bibcode:2020JEnvM.26110234G. doi:10.1016/j.jenvman.2020.110234. ISSN 0301-4797. PMID 32148304. Архивирано од изворникот на 20 September 2021. Посетено на 27 February 2021.
  9. ↑ Elegba, S. B. (2006). „Import/export control of radioactive sources in Nigeria“. Safety and security of radioactive sources: Towards a global system for the continuous control of sources throughout their life cycle. Proceedings of an international conference (English). Архивирано од изворникот на 20 September 2021. Посетено на 27 February 2021.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  10. ↑ „E –Waste Management through Regulations“ (PDF). International Journal of Engineering Inventions. Архивирано од изворникот (PDF) на 16 July 2021. Посетено на 27 February 2021.
  11. ↑ Albert, Raleigh (4 August 2011). „The Proper Care and Use of a Garbage Disposal“. Disposal Mag. Архивирано од изворникот на 13 July 2018. Посетено на 2017-03-03.
  12. ↑ „14.6: Waste Management“. Medicine LibreTexts (англиски). 2021-08-30. Посетено на 2023-08-19.
  13. ↑ Guidelines for National Waste Management Strategies Moving from Challenges to Opportunities (PDF). United Nations Environmental Programme. 2013. ISBN 978-92-807-3333-4. Архивирано од изворникот (PDF) на 4 March 2016. Посетено на 3 May 2014.
  14. ↑ „14.6: Waste Management“. Medicine LibreTexts (англиски). 2021-08-30. Посетено на 2023-06-17.

Библиографија

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Управување_со_отпад&oldid=5378514“