Унбиуниум

Unbiunium (₁₂₁Ubu)
Општи својства
Име и симбол	unbiunium (Ubu)
Други имиња	eka-actinium, superactinium
{{{членувано}}} во периодниот систем
	unbinilium ← unbiunium → unbibium
Атомски број	121
Стандардна атомска тежина (Ar)
Група и блок	група б.б., {{{block}}}-блок
Периода	[[Грешка во Lua: периода на периодниот систем\|Грешка во Lua: периода]]
Електронска конфигурација	{{{electron configuration}}}
по обвивка	2, 8, 18, 32, 32, 18, 8, 3; (predicted)
Физички својства
Атомски својства
Енергии на јонизација	I: 429.4 (predicted) kJ/mol
Разни податоци
CAS-број	54500-70-8
Историја
Наречен по	IUPAC systematic element name
	преглед; разговор; уреди; \| наводи \| Википодатоци

Унбиуниум, познат и како ека-актиниум или елемент 121 — хипотетички хемиски елемент; има симбол Ubu и атомски број 121. Унбиуниум и Ubu е соодветно привремено систематско име и симбол на Меѓународниот сојуз за чиста и применета хемија, кој се користи додека елементот не биде откриен, потврден и не се одлучи за постојано име. Во периодниот систем на елементите, се очекува да биде првиот од суперактиниодите, и третиот елемент во осмата периода. Привлекол внимание поради некои предвидувања дека можеби е на островот на стабилноста. Исто така, најверојатно ќе биде првиот од новиот g-блок на елементи.

Унбиуниум сè уште не е вештачки направен. Се очекува да биде еден од последните неколку достапни елементи со денешната технологија; границата може да биде некаде помеѓу елементот 120 и 124. Исто така, веројатно ќе биде многу потешко да се синтетизира од елементите досега познати до 118, а сепак потешко од елементите 119 и 120 . Тимовите во РИКЕН во Јапонија и во ЗИЈИ во Дубна, Русија укажале на плановите да се обидат со синтеза на елементот 121 во иднина, откако ќе се обидат со елементите 119 и 120.

Положбата на унбиуниум во периодниот систем сугерира дека тој би имал слични својства на лантан и актиниум; сепак, релативистичките ефекти може да предизвикаат некои од неговите својства да се разликуваат од оние што се очекуваат од директна примена на периодични трендови. На пример, унбиуниумот се очекува да има ²p валентна електронска конфигурација, наместо s²d од лантан и актиниум или s²g што се очекува од Маделунговото правило, но се предвидува дека тоа нема многу да влијае на неговата хемија. Од друга страна, значително ќе ја намали својата прва енергија на јонизација над она што би се очекувало од периодичните трендови.

Вовед

Синтеза на супертешки јадра

Претешкото ^{[б 1]} атомско јадро се создава во јадрена реакција која комбинира две други јадра со нееднаква големина ^{[б 2]} во едно; колку понееднакви се двете јадра во однос на масата, толку е поголема можноста двете да реагираат.^[7] Материјалот направен од потешките јадра се прави цел, која потоа е бомбардирана од снопот на полесни јадра. Две јадра можат да се спојат во едно само доколку се приближат доволно блиску едно до друго; нормално, јадрата (сите позитивно наелектризирани) се одбиваат меѓусебно поради електростатско одбивање. Силното заемнодејство може да ја надмине оваа одбивност, но само на многу кратко растојание од јадрото; јадрата на зракот на тој начин се многу забрзани со цел таквото одбивање да биде незначително во споредба со брзината на јадрото на зракот.^[8] Енергијата што се применува на јадрата на зракот за да ги забрза може да предизвика тие да достигнат брзина до една десетина од брзината на светлината. Меѓутоа, доколку се примени премногу енергија, јадрото на зракот може да се распадне.^[8]

Самото приближување не е доволно за две јадра да се спојат: кога две јадра се приближуваат едно до друго, тие обично остануваат заедно околу 10⁻²⁰ секунди и потоа се разделуваат (не мора да бидат во истиот состав како пред реакцијата) наместо да формираат едно јадро.^[9] Ова се случува затоа што при обидот за формирање на едно јадро, електростатското одбивање го раскинува јадрото што се формира. Секој пар на цел и зрак се карактеризира со неговиот пресек - веројатноста дека ќе дојде до јадрено соединување доколку две јадра се приближат едно кон друго изразено во однос на попречната област што треба да ја погоди упадната честичка за да дојде до соединувањето. ^{[б 3]} Оваа соединување може да настане како резултат на квантниот ефект во кој јадрата можат да тунелираат преку електростатско одбивање. Доколку двете јадра можат да останат блиску покрај таа фаза, повеќекратните јадрени заемни дејства резултираат со прераспределба на енергијата и енергетска рамнотежа.

Добиеното спојување претставува возбудена состојба ^[12] - наречена сложено јадро - и затоа е многу нестабилно. За да се постигне постабилна состојба, привременото спојување може да се расцепи без да се формира постабилно јадро.^[13] Алтернативно, сложеното јадро може да исфрли неколку неутрони, кои би ја однеле енергијата на возбудувањето; доколку второто не е доволно за исфрлање на неутрони, спојувањето би создало гама-зрак. Ова се случува околу 10⁻¹⁶ секунди по првичниот јадрен судир и резултира со создавање на постабилно јадро. Дефиницијата на Заедничката работна група на МСЧПХ и МСЧПФ вели дека хемискиот елемент може да се препознае како откриен само доколку неговото јадро не се распадне во рок од 10⁻¹⁴ секунди. Оваа вредност била избрана како проценка за тоа колку време му е потребно на јадрото да стекне електрони и на тој начин да ги прикаже неговите хемиски својства.^[14] ^{[б 4]}

Распаѓање и откривање

Зракот поминува низ целта и стигнува до следната комора, сепараторот; доколку се произведе ново јадро, тоа се носи со овој зрак.^[16] Во сепараторот, новопроизведеното јадро е одвоено од другите нуклиди (оној на оригиналниот зрак и сите други продукти на реакцијата){{Efn|Ова раздвојување се заснова на тоа што добиените јадра се движат покрај целта побавно отколку јадрата на нереагираните зраци. Сепараторот содржи електрични и магнетни полиња чии ефекти врз подвижната честичка се поништуваат за одредена брзина на честичка.^[17] Таквото раздвојување може да биде потпомогнато и со мерење на време на летот и мерење на енергијата на повратен удар; комбинација од двете може да овозможи да се процени масата на јадрото.^[18] и се пренесува во детектор со површинска бариера, кој го запира јадрото. Означена е точната местоположба на претстојното влијание врз детекторот; означени се и неговата енергија и времето на пристигнување. Преносот трае околу 10⁻⁶ секунди; за да биде откриено, јадрото мора да преживее толку долго. Јадрото повторно се забележува откако ќе се регистрира неговото распаѓање и се мерат местоположбата, енергијата и времето на распаѓање.^[16]

Стабилноста на јадрото е обезбедена од силното заемно дејство. Сепак, неговиот опсег е многу краток; како што јадрата стануваат поголеми, неговото влијание врз најоддалечените нуклеони (протони и неутрони) слабее. Во исто време, јадрото е растргнато со електростатско одбивање помеѓу протоните, а неговиот опсег не е ограничен.^[19] Вкупната врзувачка енергија обезбедено од големото заемно дејство се зголемува линеарно со бројот на нуклеоните, додека електростатското одбивање се зголемува со квадратот на атомскиот број, односно вториот расте побрзо и станува сè поважен за тешките и супертешките јадра.^[20]^[21] Така, супертешките јадра се теоретски предвидени^[22] и досега е забележано^[23] дека претежно се распаѓаат преку начини на распаѓање кои се предизвикани од таквото одбивање: алфа-распад и спонтано цепење.^{[б 5]} Речиси сите алфа емитери имаат над 210 нуклеони,^[25] и најлесниот нуклид кој примарно е подложен на спонтано цепење има 238.^[26] Во двата режима на распаѓање, јадрата се спречени да се распаѓаат со соодветните енергетски бариери за секој режим, но тие можат да бидат тунелирани.^[20]^[21]

Алфа честичките најчесто се произведуваат во радиоактивни распаѓања бидејќи масата на алфа честичка по нуклеон е доволно мала за да остави малку енергија за алфа честичката да се употреби како кинетичка енергија за да го напушти јадрото. ^[28] Спонтаното цепење е предизвикано од електростатско одбивање што го раскинува јадрото и создава различни јадра во различни случаи на идентични јадра. Како што се зголемува атомскиот број, спонтаното цепење брзо станува поважно: делумниот полураспад на спонтаното цепење се намалува за 23 редови на големина од ураниум (елемент 92) до нобелиум (елемент 102),^[29] и до 30 редови на големина од ториум (елемент 90) до фермиум (елемент 100). Така, претходниот „модел на течни капки“ сугерирал дека спонтаното цепење ќе се случи скоро веднаш поради исчезнувањето на бариерата за цепење за јадра со околу 280 нуклеони.^[30] Подоцнежниот јадрен слоест модел сугерира дека јадрата со околу 300 нуклеоните би формирале остров на стабилност во кој јадрата ќе бидат поотпорни на спонтаното цепење и првенствено ќе претрпат алфа распаѓање со подолг полураспад. Последователните откритија сугерирале дека предвидениот остров може да биде подалеку од првично предвиденото; тие, исто така, покажале дека јадрата меѓу долговечните актиноиди и предвидениот остров се деформирани и добиваат дополнителна стабилност од ефектите на обвивката.^[31] Експериментите на полесни супертешки јадра, како и оние поблиску до очекуваниот остров, покажале поголема стабилност од претходно очекуваната против спонтаното цепење, покажувајќи ја важноста на ефектите на обвивката врз јадрата. ^{[б 6]}

Алфа-распадите се регистрирани од емитираните алфа честички, а распадните производи лесно се одредуваат пред вистинското распаѓање; доколку таквото распаѓање или низа последователни распаѓања произведе познато јадро, оригиналниот производ на реакцијата може лесно да се одреди. ^{[б 7]} (Дека сите распаѓања во ланецот на распаѓање навистина биле поврзани едни со други, се утврдува од местоположбата на овие распаѓања, кои мора да бидат на истото место.) Познатото јадро може да се препознае по специфичните карактеристики на распаѓањето што го претрпува, како што е енергијата на распаѓање (или поконкретно, кинетичката енергија на емитираната честичка). ^{[б 8]} Спонтаното цепење, сепак, произведува различни јадра како производи, така што оригиналниот нуклид не може да се одреди од неговите ќерки.

Според тоа, информациите достапни за физичарите кои имаат за цел да вештачки да создадат супертежок елемент се информациите собрани во детекторите: местоположбата, енергија и времето на пристигнување на честичката до детекторот и оние на неговото распаѓање. Физичарите ги анализираат овие податоци и се обидуваат да заклучат дека тие навистина биле предизвикани од нов елемент и дека не можел да биде предизвикан од различен нуклид од оној што се тврди. Честопати, обезбедените податоци се недоволни за заклучок дека дефинитивно е создаден нов елемент и нема друго објаснување за набљудуваните ефекти; биле направени грешки при толкувањето на податоците. ^{[б 9]}

Историја

Реакциите на јадрено соединување кои произведуваат супертешки елементи може да се поделат на „топло“ и „ладно“ соединување, ^{[б 10]} во зависност од енергијата на возбудување на произведеното јадро на соединението. Во реакциите на топло соединување, многу лесни проектили со висока енергија се забрзуваат кон многу тешки цели (актиноиди), предизвикувајќи сложени јадра при високи енергии на возбудување (~ 40-50 MeV ) што може да претставува јадрено цепење или испарување на неколку (3 до 5) неутрони.^[42] Во реакциите на ладно соединување (кои користат потешки проектили, обично од IV периода, и полесни цели, обично олово и бизмут), создадените споени јадра имаат релативно ниска енергија на возбудување (~ 10-20 MeV), што ја намалува веројатноста овие производи да подлежат на реакции на цепење. Како што споените јадра се ладат до основната состојба, тие бараат емисија на само еден или два неутрони. Сепак, реакциите на топло соединување имаат тенденција да произведуваат повеќе производи богати со неутрони бидејќи актиниодите имаат највисок однос неутрони-протон од кој било елемент што во моментов може да се направи во макроскопски количини; моментално е единствениот метод за производство на супертешки елементи од флеровиум (елемент 114) наваму.^[43]

Обидите вештачки да се создадат елементите 119 и 120 ги поместуваат границите на денешната технологија, поради намалувањето на пресеците на производните реакции и нивниот веројатно краток полураспад, ^[40] што се очекува да биде од редот на микросекунди.^[44] Потешките елементи, почнувајќи од елементот 121, веројатно би биле премногу краткотрајни за да се откријат со денешната технологија, распаѓајќи за една микросекунда пред да стигнат до детекторите. ^[40] Не е познато каде лежи оваа граница на полураспад од една микросекунда, а тоа може да дозволи синтеза на некои изотопи на елементите 121 до 124, со точната граница во зависност од моделот избран за предвидување на нуклеидните маси.^[44] Исто така, можно е елементот 120 да е последниот елемент достапен со денешните експериментални техники и дека елементите од 121 па наваму ќе бараат нови методи. ^[40]

Поради денешната неможност да се синтетизираат елементи надвор од калифорниум (Z = 98) во доволни количини за да се создаде примарна цел, при што моментално се разгледуваат цели на ајнштајниум (Z = 99), практичната синтеза на елементи надвор од оганесон бара потешки проектили, како што се титан -50, хром -58,4, или железо -5 и никел-64.^[45]^[46] Ова, сепак, има недостаток што резултира со посиметрични реакции на цепење кои се постудени и со помала веројатност да успеат. На пример, реакцијата помеѓу ²⁴³Am и ⁵⁸Fe се очекува да има пресек од редот од 0,5 fb, неколку реда на големина пониски од измерените пресеци во успешните реакции; таквата пречка би ги направила оваа и слични реакции неизводливи за производство на унбиуниум.^[47]

Минати обиди

Синтезата на унбиуниум за прв пат била испробана во 1977 година со бомбардирање на цел на ураниум-238 со бакар -65 јони во Центарот за истражување на тешки јони (ЦИТЈ) во Дармштад, Германија:

238
92U
+ 65
29Cu
→ 303
121Ubu
* → без атоми

Не биле идентификувани атоми.^[48]

Изгледи за идна синтеза

Во моментов, интензитетот на зракот кај објектите за супертешки елементи резултира со околу 10¹² проектили кои ја погодуваат целта во секунда; ова не може да се зголеми без согорување на целта и детекторот, а производството на поголеми количини на сè понестабилни актиноиди потребни за целта е непрактично. Тимот од Заедничкиот институт за јадрени истражувања (ЗИЈИ) во Дубна изградил нова фабрика за супертешки елементи (СТЕ-фабрика) со подобрени детектори и можност за работа во помал обем, но и покрај тоа, продолжувањето надвор од елементите 120 и можеби 121 би било голем предизвик.^[50] Можно е периодот на реакциите на цепење-испарување за производство на нови супертешки елементи да заврши поради сè пократкиот полураспад на спонтано цепење и линијата за јадрено покапување на протонот, така што новите техники како што се реакциите на јадрен пренос (на пример, пукање на јадра на ураниум едни со други и дозволувајќи им да ги разменат продуктите 0 протони со потенцијални протони околу 1) суперактиниди.^[50]

Бидејќи пресеците на овие реакции на соединување-испарување се зголемуваат со асиметријата на реакцијата, титанот би бил подобар проектил од хромот за синтеза на елементот 121,^[51] иако за тоа е потребна ајнштајниумска цел. Ова претставува сериозни предизвици поради значителното загревање и оштетувањето на целта поради високата радиоактивност на ајнштајниум-254, но сепак веројатно ќе биде најперспективниот пристап. Тоа ќе бара работа во помал обем поради помалата количина од ²⁵⁴Es што може да се произведе. Оваа мала работа во блиска иднина би можела да се изврши само во фабриката СТЕ во Дубна.^[52]

Изотопите ²⁹⁹Ubu, ³⁰⁰Ubu и ³⁰¹Ubu, кои би можеле да се произведат во реакцијата помеѓу ²⁵⁴Es и ⁵⁰Ti преку каналите 3n и 4n, се очекува да бидат единствените достапни изотопи на унбиуниум со полураспад доволно долго за откривање. Сепак, пресеците ќе ги поместат границите на она што моментално може да се открие. На пример, во публикација од 2016 година, пресекот на гореспоменатата реакција помеѓу ²⁵⁴Es и ⁵⁰Ti бил предвиден да биде околу 7 fb во каналот 4n,^[53] четири пати понизок од најнискиот измерен пресек за успешна реакција. Пресметката од 2021 година дала слично ниски теоретски пресеци од 10 fb за 3n канал и 0.6 fb за 4n канал на оваа реакција, заедно со пресеците од редот 1-10 fb за реакциите ²⁴⁹Bk+ ⁵⁴Cr, ²⁵²Es+ ⁵⁰Ti и ²⁵⁸Md+ ⁴⁸Ca. Сепак, ²⁵²Es и ²⁵⁸Md во моментов не можат да се синтетизираат во доволни количини за да се формира целниот материјал.

Доколку синтезата на изотопи на унбиуниум во таква реакција биде успешна, добиените јадра би се распаднале низ изотопи на унунениум кои би можеле да се произведат со вкрстено бомбардирање во реакциите од ²⁴⁸Cm+ ⁵¹V или ²⁴⁹Bk+ ⁵⁰Ti, низ познатите изотопи на тенесинот и московиумот синтетизирани преку ²⁴⁹Bk+⁴⁸Ca и²⁴³Am+⁴⁸Ca реакции. ^[40] Мноштвото возбудени состојби населени со алфа-распади на непарните јадра, сепак, може да оневозможи јасни случаи на вкрстено бомбардирање, како што било видено во дебатираната врска помеѓу ²⁹³Ts и ²⁸⁹Mc.^[54] Потешките изотопи се очекува да бидат постабилни; Се предвидува дека ³²⁰Ubu ќе биде најстабилниот изотоп на унбиуниум, но не постои начин да се синтетизира со денешната технологија бидејќи ниту една комбинација од употреблива цел и проектил не може да обезбеди доволно неутрони.

Тимовите во РИКЕН и во ЗИЈИ ја навеле синтезата на елементот 121 меѓу нивните идни планови.^[55]^[56] Овие две лаборатории се најпогодни за овие експерименти бидејќи тие се единствените во светот каде што долгото време на зракот е достапно за реакции со толку ниски предвидени пресеци.^[57]

Именување

Користејќи ја номенклатурата на Менделеев за неименувани и неоткриени елементи, Унунениум треба да биде познат како екактиниум. Користејќи ги препораките на Меѓународниот сојуз за чиста и применета хемија од 1979 година, елементот треба привремено да се нарекува унбиуниум (симбол Ubu) додека не се открие, откритието не се потврди и не се избере трајно име.^[58] Иако широко се користат во хемиската заедница на сите нивоа, од училници по хемија до напредни учебници, препораките главно се игнорираат меѓу научниците кои работат теоретски или експериментално на супертешки елементи, кои го нарекуваат „елемент 121“, со симболот E121, (121) или 121 .

Јадрена стабилност и изотопи

Стабилноста на јадрата значително се намалува со зголемувањето на атомскиот број по кириумот, елементот 96, чиј полураспад е четири реда на големина подолг од оној на кој било моментално познат елемент со поголем број. Сите изотопи со атомски број над 101 се подложени на радиоактивно распаѓање со полураспад помал од 30 часа. Ниту еден елемент со атомски број над 82 (по олово) нема стабилни изотопи.^[59] Сепак, од причини кои се уште не се добро разбрани, постои мало зголемување на јадрената стабилност околу атомските броеви 110 – 114, што доведува до појава на она што во јадрената физика е познато како „остров на стабилноста“. Овој концепт, предложен од професорот на Универзитетот во Калифорнија, Глен Сиборг и кој произлегува од стабилизирачките ефекти на затворените јадрени обвивки околу Z = 114 (или можеби 120, 122, 124 или 126) и N = 184 (и можеби исто така и N = 228), објаснува зошто последните елементи биле многу подолги од ^[60]^[61] Всушност, самото постоење на елементи потешки од радерфордиум може да се потврди за ефектите на обвивката и островот на стабилноста, бидејќи спонтаното цепење брзо би предизвикало распаѓање на таквите јадра во модел кој ги занемарува таквите фактори.^[62]

Пресметката од 2016 година на полураспадот на изотопите на унбиуниум од ²⁹⁰Ubu до ³³⁹Ubu сугерирала дека оние од ²⁹⁰Ubu до ³⁰³Ubu нема да бидат врзани и ќе се распаѓаат преку протонска емисија, оние од ³⁰⁴Ubu до ³¹⁴Ubu ќе бидат подложени на оние од ³⁰⁴Ubu до 314Ubu3 и ³⁵⁹Ubu3 за подлежат на спонтано цепење. Само изотопите од ³⁰⁹Ubu до ³¹⁴Ubu би имале доволно долг животен век на алфа-распаѓање за да се детектираат во лаборатории, започнувајќи со ланци на распаѓање кои завршуваат со спонтано цепење во московиум, тенесин или унунениум. Ова би претставувало сериозен проблем за експериментите кои имаат за цел да ги синтетизираат изотопите на унбиуниум доколку е точно, бидејќи изотопите чиешто алфа распаѓање може да се забележи не може да се достигне со која било сега употреблива комбинација на цел и проектил.^[63] Пресметките во 2016 и 2017 година од истите автори на елементите 123 и 125 укажуваат на помалку мрачен исход, со ланци на алфа-распаѓање од подостапните нуклиди ^300-307Ubt кои минуваат низ унбиуниум и водат до бориум или нихониум .^[64] Исто така, било предложено дека распаѓањето на кластерот може да биде значаен начин на распаѓање во конкуренција со алфа распаѓање и спонтано цепење во регионот минато од Z = 120, што би претставувало уште една пречка за експериментална идентификација на овие нуклиди.^[65]^[66]

Предвидена хемија

Се предвидува дека унбиуниумот е првиот елемент од невидено долгата преодна серија, наречена суперактиниоди во аналогија на претходните актиниоди. Иако неговото однесување веројатно нема да биде многу различно од лантан и актиниум, веројатно е ограничување на применливоста на периодичниот закон; од елементот 121, орбиталите 5g, 6f, 7d и 8p_1/2 се очекува да се наполнат заедно поради нивните многу блиски енергии, а околу елементите во доцните 150-ти и 160-ти, 9s, 9p _1/2 и 8p _3/2, подшколките се приклучуваат, така што хемијата на елементите веднаш подалеку од 121 и 122 (последната за која се извршени целосни пресметки) се очекува да биде толку слична што нивната местоположба во периодниот систем би била чисто формална работа.^[67]

Врз основа на принципот на Клечковски, би се очекувало дека подобвивката од 5g ќе започне да се полни во атомот на унбиуниум. Меѓутоа, иако лантанот има значајно учество во 4f во неговата хемија, тој сè уште нема електрон од 4f во неговата конфигурација на гасна фаза во основна состојба; поголемо доцнење се јавува за 5f, каде што ниту атомите на актиниум ниту на ториум немаат електрон од 5f иако 5f придонесува за нивната хемија. Се предвидува дека слична ситуација на одложен „радијален“ колапс може да се случи за унбиуниум, така што орбиталите од 5g не почнат да се полнат до околу елементот 125, иако некои 5g хемиски зафати може да започнат порано. Поради недостатокот на радијални јазли во орбиталите од 5g, аналогно на 4f, но не и на 5f орбиталите, местоположбата на унбиуниум во периодниот систем се очекува да биде повеќе слична на онаа на лантанот отколку онаа на актиниумот меѓу неговите роднини, а Пека Пијке предложил суперактиниодите да се преименуваат како „суперактининиоди„.^[68] Недостатокот на радијални јазли во орбиталите 4f придонесува за нивното однесување слично на јадрото во серијата лантаниди, за разлика од орбиталите 5f слични на повеќе валентни во актиниодите; сепак, релативистичката експанзија и дестабилизација на орбиталите од 5g треба делумно да го компензира нивниот недостаток на радијални јазли и оттука помал обем.^[69]

Унбиуниум се очекува да ја пополни орбиталата 8p_1/2 поради неговата релативистичка стабилизација, со конфигурација од [Og] 8s² 8p ¹ . Како и да е, конфигурацијата [Og] 7d¹8s², која би била аналогна на лантан и актиниум, се очекува да биде ниска возбудена состојба на само 0,412 eV,^[70] и очекуваната [Og] 5g¹8s² конфигурација од правилото на Клечовски треба да биде на 2,48 eV.^[71] Електронските конфигурации на јоните на унбиуниум се очекува да бидатUbu+
, [Og]8s² ;Ubu²⁺, [Og]8s¹; и Ubu³⁺, [Og].^[72] Електронот 8p на унбиуниум се очекува да биде многу лабаво врзан, така што неговата предвидена енергија на јонизација од 4,45 eV е пониска од онаа на униениум (4.53 eV) и сите познати елементи освен алкалните метали од калиум до франциум. Слично големо намалување на енергијата на јонизација е забележано и кај лоренциумот, друг елемент кој има аномална s²p конфигурација поради релативистички ефекти.

И покрај промената во конфигурацијата на електроните и можноста за користење на обвивката од 5g, не се очекува унбиуниумот да се однесува хемиски многу различно од лантанот и актиниумот. Пресметката од 2016 година за унбиуниум монфлуорид (UbuF) покажала сличности помеѓу валентните орбитали на унбиуниум во оваа молекула и оние на актиниум во актиниум монофлуорид (AcF); во двете молекули, највисоката зафатена молекуларна орбитала се очекува да не се врзува, за разлика од површно посличната нихониум монфлуорид (NhF) каде што се поврзува. Нихониумот има електронска конфигурација [Rn] 5f¹⁴ 6d¹⁰ 7s ² 7p ¹, со s ² p валентна конфигурација. Оттука, унбиуниумот може да биде донекаде како лоренциум со аномална s ² p конфигурација што не влијае на неговата хемија: енергиите на дисоцијација на врските, должината на врските и поларизацијата на молекулата UbuF се очекува да го продолжат трендот преку скандиум, итриум, гас и лантан кои имаат три валентност на лантан. јадро. Врската Ubu-F се очекува да биде силна и поларизирана, исто како и кај монофлуоридите на лантан и актиниум.

Несврзувачките електрони на унбиуниум во UbuF се очекува да бидат способни да се поврзат со дополнителни атоми или групи, што ќе резултира со формирање на унбиуниум трихалидиUbuX
3, аналогно наLaX
3 иAcX
3 . Оттука, главната оксидациска состојба на унбиуниумот во неговите соединенија треба да биде +3, иако блискоста на енергетските нивоа на валентните подобвивки може да дозволи повисоки состојби на оксидација, исто како во елементите 119 и 120.^[68] Се чини дека релативистичките ефекти се мали за унбиуниум трихалидите, соUbuBr
3 иLaBr
3 има многу слично поврзување, иако првото треба да биде повеќе јонско.^[73] Стандардниот електроден потенцијал заUbu³⁺ → Ubu парот се предвидува како −2.1 V.

Белешки

↑ Во јадрената физика, елементот се нарекува тежок доколку неговиот атомски број е висок; оловото (елемент 82) е еден пример за таков тежок елемент. Терминот „супертешки елементи“ обично се однесува на елементи со атомски број поголем од 103 (иако има и други дефиниции, како што е атомскиот број поголем од 100^[2] или 112;^[3] понекогаш, терминот е претставен како еквивалент на терминот „задактиниод“, што става горна граница пред почетокот на хипотетичката суперактиниодна серија).^[4] Термините „тешки изотопи“ (на даден елемент) и „тешки јадра“ значат она што може да се разбере во заедничкиот јазик - изотопи со голема маса (за даден елемент) и јадра со голема маса, соодветно.
↑ Во 2009 година, тим на Заедничкиот институт за јадрени истражувања (ЗИЈИ) предводен од Оганесјан ги објавиле резултатите од нивниот обид да создадат хасиум во симетрична¹³⁶Xe + ¹³⁶Xe реакција. Тие не успеале да набљудуваат ниту еден атом во таква реакција, ставајќи ја горната граница на пресекот, мерката за веројатност за јадрената реакција, како 2.5 pb.^[5] За споредба, реакцијата што резултирала со откривање на хасиум, ²⁰⁸Pb + ⁵⁸Fe, имала пресек на~20 pb (поконкретно, 19+19
-11 pb), како што проценуваат откривачите.^[6]
↑ Количината на енергија што се применува на честичката на зракот за да се забрза, исто така може да влијае на вредноста на пресекот. На пример, во 28
14Si
+ 1
0n
→ 28
13Al
+ 1
1p
реакција, пресекот непречено се менува од 370 mb при 12,3 MeV до 160 mb при 18,3 MeV, со широк врв на 13,5 MeV со максимална вредност од 380 mb.^[10]
↑ Оваа бројка, исто така, ја означува општоприфатената горна граница за животниот век на сложеното јадро.^[15]
↑ Не сите начини на распаѓање се предизвикани од електростатско одбивање. На пример, бета-распаѓањето е предизвикано од слабото заемно дејство.^[24]
↑ Веќе станало познато во 1960-тите дека основните состојби на јадрата се разликуваат по енергија и форма, како и дека одредени волшебни броеви на нуклеони одговараат на поголема стабилност на јадрото. Сепак, се претпоставувало дека нема јадрена структура во супертешките јадра бидејќи тие се премногу деформирани за да формираат една..^[29]
↑ Бидејќи масата на јадрото не се мери директно, туку се пресметува од онаа на друго јадро, таквото мерење се нарекува индиректно. Можни се и директни мерења, но во најголем дел тие останале недостапни за супертешки јадра.^[32] Првото директно мерење на масата на супертешко јадро било објавено во 2018 година во Националната лабораторија Лоренс Беркли (НЛЛБ).^[33] Масата беше одредена од местоположбата на јадрото по преносот (местоположбата помага да се одреди нејзината траекторија, која е поврзана со односот маса-полнење на јадрото, бидејќи преносот бил извршен во присуство на магнет).^[34]
↑ Доколку распаѓањето се случило во вакуум, тогаш бидејќи вкупниот импулс на изолиран систем пред и по распаѓањето мора да се зачува, јадрото-ќерка исто така би добило мала брзина. Односот на двете брзини, и соодветно на односот на кинетичките енергии, би бил обратен на односот на двете маси. Енергијата на распаѓање е еднаква на збирот на познатата кинетичка енергија на алфа честичката и онаа на јадрото ќерка.^[25] Пресметките важат и за експеримент, но разликата е во тоа што јадрото не се движи по распаѓањето бидејќи е врзано за детекторот.
↑ На пример, елементот 102 бил погрешно идентификуван во 1957 година на Нобеловиот институт за физика во Стокхолм, Шведска.^[35] Немало претходни дефинитивни тврдења за создавање на овој елемент, а на елементот му било доделено име од неговите шведски, американски и британски откривачи, nobelium. Подоцна се покажало дека идентификацијата била неточна.^[36] Следната година, РЛ не можел да ги репродуцира шведските резултати и наместо тоа ја објавил нивната синтеза на елементот; тоа тврдење подоцна било отфрлено.^[36] Заедничкиот институт за јадрени истражувања (ЗИЈИ) инсистирал на тоа дека тие се првите што го создале елементот и предложиле свое име за новиот елемент, joliotium;^[37] Советското име исто така не било прифатено (ЗИЈИ подоцна се осврнал на именувањето на елементот 102 како„избрзано“).^[38] Ова име било предложено на Меѓународниот сојуз за чиста и применета хемија во писмен одговор на нивната одлука за тврдењата за приоритет на откривање на елементи, потпишана на 29 септември 1992 г..^[38] Името „нобелиум“ останало непроменето поради неговата широка употреба.^[39]
↑ И покрај името, „ладно соединување“ во контекст на синтеза на супертешки елементи е посебен концепт од идејата дека јадрено соединување може да се постигне во услови на собна температура (види ладно соединување).^[41]

Наводи

↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Haire.
↑ Krämer, K. (2016). „Explainer: superheavy elements“. Chemistry World (англиски). Посетено на 2020-03-15.
↑ „Discovery of Elements 113 and 115“. Lawrence Livermore National Laboratory. Архивирано од изворникот на 2015-09-11. Посетено на 2020-03-15.
↑ Eliav, E.; Kaldor, U.; Borschevsky, A. (2018). „Electronic Structure of the Transactinide Atoms“. Во Scott, R. A. (уред.). Encyclopedia of Inorganic and Bioinorganic Chemistry (англиски). John Wiley & Sons. стр. 1–16. doi:10.1002/9781119951438.eibc2632. ISBN 978-1-119-95143-8. S2CID 127060181.
↑ Oganessian, Yu. Ts.; Dmitriev, S. N.; Yeremin, A. V.; и др. (2009). „Attempt to produce the isotopes of element 108 in the fusion reaction ¹³⁶Xe + ¹³⁶Xe“. Physical Review C (англиски). 79 (2): 024608. doi:10.1103/PhysRevC.79.024608. ISSN 0556-2813.
↑ Münzenberg, G.; Armbruster, P.; Folger, H.; и др. (1984). „The identification of element 108“ (PDF). Zeitschrift für Physik A. 317 (2): 235–236. Bibcode:1984ZPhyA.317..235M. doi:10.1007/BF01421260. S2CID 123288075. Архивирано од изворникот (PDF) на 7 June 2015. Посетено на 20 October 2012.
↑ Subramanian, S. (28 August 2019). „Making New Elements Doesn't Pay. Just Ask This Berkeley Scientist“. Bloomberg Businessweek. Посетено на 2020-01-18.
1 2 Ivanov, D. (2019). „Сверхтяжелые шаги в неизвестное“ [Superheavy steps into the unknown]. nplus1.ru (руски). Посетено на 2020-02-02.
↑ Hinde, D. (2017). „Something new and superheavy at the periodic table“. The Conversation (англиски). Посетено на 2020-01-30.
↑ Kern, B. D.; Thompson, W. E.; Ferguson, J. M. (1959). „Cross sections for some (n, p) and (n, α) reactions“. Nuclear Physics (англиски). 10: 226–234. Bibcode:1959NucPh..10..226K. doi:10.1016/0029-5582(59)90211-1.
↑ Wakhle, A.; Simenel, C.; Hinde, D. J.; и др. (2015). Simenel, C.; Gomes, P. R. S.; Hinde, D. J.; и др. (уред.). „Comparing Experimental and Theoretical Quasifission Mass Angle Distributions“. European Physical Journal Web of Conferences. 86: 00061. Bibcode:2015EPJWC..8600061W. doi:10.1051/epjconf/20158600061. hdl:1885/148847. ISSN 2100-014X.
↑ „Nuclear Reactions“ (PDF). стр. 7–8. Посетено на 2020-01-27. Published as Loveland, W. D.; Morrissey, D. J.; Seaborg, G. T. (2005). „Nuclear Reactions“. Modern Nuclear Chemistry (англиски). John Wiley & Sons, Inc. стр. 249–297. doi:10.1002/0471768626.ch10. ISBN 978-0-471-76862-3.
↑ Krása, A. (2010). „Neutron Sources for ADS“ (PDF). Faculty of Nuclear Sciences and Physical Engineering. Czech Technical University in Prague: 4–8. Архивирано од изворникот на 2017-09-18. Посетено на 2025-03-05 – преку Wayback Machine.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
↑ Wapstra, A. H. (1991). „Criteria that must be satisfied for the discovery of a new chemical element to be recognized“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 63 (6): 883. doi:10.1351/pac199163060879. ISSN 1365-3075.
↑ Hyde, E. K.; Hoffman, D. C.; Keller, O. L. (1987). „A History and Analysis of the Discovery of Elements 104 and 105“. Radiochimica Acta. 42 (2): 67–68. doi:10.1524/ract.1987.42.2.57. ISSN 2193-3405. S2CID 99193729.
1 2 Chemistry World (2016). „How to Make Superheavy Elements and Finish the Periodic Table [Video]“. Scientific American (англиски). Посетено на 2020-01-27.
↑ Hoffman, Ghiorso & Seaborg 2000, стр. 334.
↑ Hoffman, Ghiorso & Seaborg 2000, стр. 335.
↑ Beiser 2003, стр. 432.
1 2 Pauli, N. (2019). „Alpha decay“ (PDF). Introductory Nuclear, Atomic and Molecular Physics (Nuclear Physics Part). Université libre de Bruxelles. Посетено на 2020-02-16.
1 2 Pauli, N. (2019). „Nuclear fission“ (PDF). Introductory Nuclear, Atomic and Molecular Physics (Nuclear Physics Part). Université libre de Bruxelles. Посетено на 2020-02-16.
↑ Staszczak, A.; Baran, A.; Nazarewicz, W. (2013). „Spontaneous fission modes and lifetimes of superheavy elements in the nuclear density functional theory“. Physical Review C. 87 (2): 024320–1. arXiv:1208.1215. Bibcode:2013PhRvC..87b4320S. doi:10.1103/physrevc.87.024320. ISSN 0556-2813.
↑ Audi et al. 2017, стр. 030001-129–030001-138.
↑ Beiser 2003, стр. 439.
1 2 Beiser 2003, стр. 433.
↑ Audi et al. 2017, стр. 030001-125.
Aksenov, N. V.; Steinegger, P.; Abdullin, F. Sh.; и др. (2017). „On the volatility of nihonium (Nh, Z = 113)“. The European Physical Journal A (англиски). 53 (7): 158. Bibcode:2017EPJA...53..158A. doi:10.1140/epja/i2017-12348-8. ISSN 1434-6001. S2CID 125849923.
↑ Beiser 2003.
1 2 Oganessian, Yu. (2012). „Nuclei in the "Island of Stability" of Superheavy Elements“. Journal of Physics: Conference Series. 337 (1): 012005-1–012005-6. Bibcode:2012JPhCS.337a2005O. doi:10.1088/1742-6596/337/1/012005. ISSN 1742-6596.
↑ Oganessian, Yu. Ts. (2004). „Superheavy elements“. Physics World. 17 (7): 25–29. doi:10.1088/2058-7058/17/7/31. Посетено на 2020-02-16.
↑ Schädel, M. (2015). „Chemistry of the superheavy elements“. Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences (англиски). 373 (2037): 20140191. Bibcode:2015RSPTA.37340191S. doi:10.1098/rsta.2014.0191. ISSN 1364-503X. PMID 25666065.
↑ Oganessian, Yu. Ts.; Rykaczewski, K. P. (2015). „A beachhead on the island of stability“. Physics Today. 68 (8): 32–38. Bibcode:2015PhT....68h..32O. doi:10.1063/PT.3.2880. ISSN 0031-9228. OSTI 1337838. S2CID 119531411.
↑ Grant, A. (2018). „Weighing the heaviest elements“. Physics Today (англиски). doi:10.1063/PT.6.1.20181113a. S2CID 239775403 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
↑ Howes, L. (2019). „Exploring the superheavy elements at the end of the periodic table“. Chemical & Engineering News (англиски). Посетено на 2020-01-27.
↑ „Nobelium - Element information, properties and uses | Periodic Table“. Royal Society of Chemistry. Посетено на 2020-03-01.
1 2 Kragh 2018, стр. 38–39.
↑ Kragh 2018, стр. 40.
1 2 Ghiorso, A.; Seaborg, G. T.; Oganessian, Yu. Ts.; и др. (1993). „Responses on the report 'Discovery of the Transfermium elements' followed by reply to the responses by Transfermium Working Group“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 65 (8): 1815–1824. doi:10.1351/pac199365081815. S2CID 95069384. Архивирано (PDF) од изворникот 25 November 2013. Посетено на 7 September 2016.
↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry (1997). „Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997)“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 69 (12): 2471–2474. doi:10.1351/pac199769122471.
1 2 3 4 5 Zagrebaev, Karpov & Greiner 2013.
↑ Fleischmann, Martin; Pons, Stanley (1989). „Electrochemically induced nuclear fusion of deuterium“. Journal of Electroanalytical Chemistry and Interfacial Electrochemistry. 261 (2): 301–308. doi:10.1016/0022-0728(89)80006-3.
↑ Barber, Robert C.; Gäggeler, Heinz W.; Karol, Paul J.; и др. (2009). „Discovery of the element with atomic number 112 (IUPAC Technical Report)“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 81 (7): 1331. doi:10.1351/PAC-REP-08-03-05.
↑ Armbruster, Peter; Munzenberg, Gottfried (1989). „Creating superheavy elements“. Scientific American. 34: 36–42.
1 2 Karpov, Alexander; Zagrebaev, Valery; Greiner, Walter (1 April 2015). „Superheavy Nuclei: which regions of nuclear map are accessible in the nearest studies“ (PDF). cyclotron.tamu.edu. Texas A & M University. Посетено на 30 April 2017.
↑ Folden III, C. M.; Mayorov, D. A.; Werke, T. A.; и др. (2013). „Prospects for the discovery of the next new element: Influence of projectiles with Z > 20“. Journal of Physics: Conference Series. 420 (1): 012007. arXiv:1209.0498. Bibcode:2013JPhCS.420a2007F. doi:10.1088/1742-6596/420/1/012007.
↑ Gan, ZaiGuo; Zhou, XiaoHong; Huang, MingHui; и др. (August 2011). „Predictions of synthesizing element 119 and 120“. Science China Physics, Mechanics and Astronomy. 54 (1): 61–66. Bibcode:2011SCPMA..54S..61G. doi:10.1007/s11433-011-4436-4.
↑ Jiang, J.; Chai, Q.; Wang, B.; и др. (2013). „Investigation of production cross sections for superheavy nuclei with Z = 116~121 in dinuclear system concept“. Nuclear Physics Review. 30 (4): 391–397. doi:10.11804/NuclPhysRev.30.04.391.
↑ Hofmann, Sigurd (2002). On Beyond Uranium. Taylor & Francis. стр. 105. ISBN 978-0-415-28496-7.
↑ Greiner, Walter (2013). „Nuclei: superheavy–superneutronic–strange–and of antimatter“ (PDF). Journal of Physics: Conference Series. 413 (1): 012002. Bibcode:2013JPhCS.413a2002G. doi:10.1088/1742-6596/413/1/012002. Посетено на 30 April 2017.
1 2 Krämer, Katrina (29 January 2016). „Beyond element 118: the next row of the periodic table“. Chemistry World. Посетено на 30 April 2017.
↑ Siwek-Wilczyńska, K.; Cap, T.; Wilczyński, J. (April 2010). „How can one synthesize the element Z = 120?“. International Journal of Modern Physics E. 19 (4): 500. Bibcode:2010IJMPE..19..500S. doi:10.1142/S021830131001490X.
↑ Roberto, J. B. (31 March 2015). „Actinide Targets for Super-Heavy Element Research“ (PDF). cyclotron.tamu.edu. Texas A & M University. Посетено на 28 April 2017.
↑ Ghahramany, Nader; Ansari, Ahmad (September 2016). „Synthesis and decay process of superheavy nuclei with Z=119-122 via hot fusion reactions“ (PDF). European Physical Journal A. 52 (287): 287. Bibcode:2016EPJA...52..287G. doi:10.1140/epja/i2016-16287-6.
↑ Forsberg, U.; Rudolph, D.; Fahlander, C.; и др. (9 July 2016). „A new assessment of the alleged link between element 115 and element 117 decay chains“ (PDF). Physics Letters B. 760 (2016): 293–296. Bibcode:2016PhLB..760..293F. doi:10.1016/j.physletb.2016.07.008. Посетено на 2 April 2016.
↑ Morita, Kōsuke (5 February 2016). „The Discovery of Element 113“. YouTube. Посетено на 28 April 2017.
↑ Sokolova, Svetlana; Popeko, Andrei (24 May 2021). „How are new chemical elements born?“. jinr.ru. JINR. Посетено на 4 November 2021. JINR is currently building the first factory of superheavy elements in the world to synthesize elements 119, 120 and 121, and to study in depth the properties of previously obtained elements.
↑ Hagino, Kouichi; Hofmann, Sigurd; Miyatake, Hiroari; Nakahara, Hiromichi (July 2012). „平成23年度研究業績レビュー（中間レビュー）の実施について“ [Implementation of the 2011 Research Achievement Review (Interim Review)] (PDF). www.riken.jp (јапонски). RIKEN. Архивирано од изворникот (PDF) на 2019-03-30. Посетено на 5 May 2017.
↑ Chatt, J. (1979). „Recommendations for the naming of elements of atomic numbers greater than 100“. Pure and Applied Chemistry. 51 (2): 381–384. doi:10.1351/pac197951020381.
↑ de Marcillac, Pierre; Coron, Noël; Dambier, Gérard; и др. (2003). „Experimental detection of α-particles from the radioactive decay of natural bismuth“. Nature. 422 (6934): 876–878. Bibcode:2003Natur.422..876D. doi:10.1038/nature01541. PMID 12712201.
↑ Considine, Glenn D.; Kulik, Peter H. (2002). Van Nostrand's scientific encyclopedia (9th. изд.). Wiley-Interscience. ISBN 978-0-471-33230-5. OCLC 223349096.
↑ Koura, H.; Chiba, S. (2013). „Single-Particle Levels of Spherical Nuclei in the Superheavy and Extremely Superheavy Mass Region“. Journal of the Physical Society of Japan. 82 (1). 014201. Bibcode:2013JPSJ...82a4201K. doi:10.7566/JPSJ.82.014201.
↑ Möller, P. (2016). „The limits of the nuclear chart set by fission and alpha decay“ (PDF). EPJ Web of Conferences. 131: 03002:1–8. Bibcode:2016EPJWC.13103002M. doi:10.1051/epjconf/201613103002.
↑ Santhosh, K. P.; Nithya, C. (27 September 2016). „Predictions on the alpha decay chains of superheavy nuclei with Z = 121 within the range 290 ≤ A ≤ 339“. International Journal of Modern Physics E. 25 (10). 1650079. arXiv:1609.05495. Bibcode:2016IJMPE..2550079S. doi:10.1142/S0218301316500798.
↑ Santhosh, K. P.; Nithya, C. (28 December 2016). „Theoretical predictions on the decay properties of superheavy nuclei Z = 123 in the region 297 ≤ A ≤ 307“. The European Physical Journal A. 52 (371): 371. Bibcode:2016EPJA...52..371S. doi:10.1140/epja/i2016-16371-y.
↑ Santhosh, K. P.; Sukumaran, Indu (25 January 2017). „Decay of heavy particles from Z = 125 superheavy nuclei in the region A = 295–325 using different versions of proximity potential“. International Journal of Modern Physics E. 26 (3). 1750003. Bibcode:2017IJMPE..2650003S. doi:10.1142/S0218301317500033.
↑ Poenaru, Dorin N.; Gherghescu, R. A.; Greiner, W. (March 2012). „Cluster decay of superheavy nuclei“. Physical Review C. 85 (3): 034615. Bibcode:2012PhRvC..85c4615P. doi:10.1103/PhysRevC.85.034615. Посетено на 2 May 2017.
↑ Loveland, Walter (2015). „The Quest for Superheavy Elements“ (PDF). www.int.washington.edu. 2015 National Nuclear Physics Summer School. Посетено на 1 May 2017.^{[мртва врска]}
1 2 Pyykkö, Pekka (2011). „A suggested periodic table up to Z ≤ 172, based on Dirac–Fock calculations on atoms and ions“. Physical Chemistry Chemical Physics. 13 (1): 161–8. Bibcode:2011PCCP...13..161P. doi:10.1039/c0cp01575j. PMID 20967377.
↑ Kaupp, Martin (1 December 2006). „The role of radial nodes of atomic orbitals for chemical bonding and the periodic table“ (PDF). Journal of Computational Chemistry. 28 (1): 320–5. doi:10.1002/jcc.20522. PMID 17143872. Посетено на 14 October 2016.
↑ Eliav, Ephraim; Shmulyian, Sergei; Kaldor, Uzi; Ishikawa, Yasuyuki (1998). „Transition energies of lanthanum, actinium, and eka-actinium (element 121)“. The Journal of Chemical Physics. 109 (10): 3954. Bibcode:1998JChPh.109.3954E. doi:10.1063/1.476995.
↑ Umemoto, Koichiro; Saito, Susumu (1996). „Electronic Configurations of Superheavy Elements“. Journal of the Physical Society of Japan. 65 (10): 3175–3179. Bibcode:1996JPSJ...65.3175U. doi:10.1143/JPSJ.65.3175. Посетено на 31 January 2021.
↑ Dolg, Michael (2015). Computational Methods in Lanthanide and Actinide Chemistry. John Wiley & Sons. стр. 35. ISBN 978-1-118-68829-8.
↑ Pinheiro, Alan Sena; Gargano, Ricardo; dos Santos, Paulo Henrique Gomes; de Macedo, Luiz Guilherme Machado (26 August 2021). „Fully relativistic study of polyatomic closed shell E121X₃ (X = F, Cl, Br) molecules: effects of Gaunt interaction, relativistic effects and advantages of an exact-two component (X2C) hamiltonian“. Journal of Molecular Modeling. 27 (262): 262. doi:10.1007/s00894-021-04861-7. PMID 34435260 Проверете ја вредноста |pmid= (help).

Библиографија

Audi, G.; Kondev, F. G.; Wang, M.; и др. (2017). „The NUBASE2016 evaluation of nuclear properties“ (PDF). Chinese Physics C. 41 (3): 030001. Bibcode:2017ChPhC..41c0001A. doi:10.1088/1674-1137/41/3/030001.
Beiser, A. (2003). Concepts of modern physics (6th. изд.). McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-244848-1. OCLC 48965418.
Hoffman, D. C.; Ghiorso, A.; Seaborg, G. T. (2000). The Transuranium People: The Inside Story. World Scientific. ISBN 978-1-78-326244-1.
Kragh, H. (2018). From Transuranic to Superheavy Elements: A Story of Dispute and Creation. Springer. ISBN 978-3-319-75813-8.
Zagrebaev, V.; Karpov, A.; Greiner, W. (2013). „Future of superheavy element research: Which nuclei could be synthesized within the next few years?“ (PDF). Journal of Physics: Conference Series. 420 (1). 012001. arXiv:1207.5700. Bibcode:2013JPhCS.420a2001Z. doi:10.1088/1742-6596/420/1/012001. ISSN 1742-6588. S2CID 55434734. Архивирано од изворникот (PDF) на 2015-10-03. Посетено на 2025-03-05.

Понатамошно читање

Kaldor, U. (2005). „Superheavy Elements—Chemistry and Spectroscopy“. Encyclopedia of Computational Chemistry. doi:10.1002/0470845015.cu0044. ISBN 978-0-470-84501-1.
Seaborg, G. T. (1968). „Elements Beyond 100, Present Status and Future Prospects“. Annual Review of Nuclear Science. 18: 53–15. Bibcode:1968ARNPS..18...53S. doi:10.1146/annurev.ns.18.120168.000413.

[5] Во јадрената физика, елементот се нарекува тежок доколку неговиот атомски број е висок; оловото (елемент 82) е еден пример за таков тежок елемент. Терминот „супертешки елементи“ обично се однесува на елементи со атомски број поголем од 103 (иако има и други дефиниции, како што е атомскиот број поголем од 100^[2] или 112;^[3] понекогаш, терминот е претставен како еквивалент на терминот „задактиниод“, што става горна граница пред почетокот на хипотетичката суперактиниодна серија).^[4] Термините „тешки изотопи“ (на даден елемент) и „тешки јадра“ значат она што може да се разбере во заедничкиот јазик - изотопи со голема маса (за даден елемент) и јадра со голема маса, соодветно.

[8] Во 2009 година, тим на Заедничкиот институт за јадрени истражувања (ЗИЈИ) предводен од Оганесјан ги објавиле резултатите од нивниот обид да создадат хасиум во симетрична¹³⁶Xe + ¹³⁶Xe реакција. Тие не успеале да набљудуваат ниту еден атом во таква реакција, ставајќи ја горната граница на пресекот, мерката за веројатност за јадрената реакција, како 2.5 pb.^[5] За споредба, реакцијата што резултирала со откривање на хасиум, ²⁰⁸Pb + ⁵⁸Fe, имала пресек на~20 pb (поконкретно, 19+19
-11 pb), како што проценуваат откривачите.^[6]

[13] Количината на енергија што се применува на честичката на зракот за да се забрза, исто така може да влијае на вредноста на пресекот. На пример, во 28
14Si
+ 1
0n
→ 28
13Al
+ 1
1p
реакција, пресекот непречено се менува од 370 mb при 12,3 MeV до 160 mb при 18,3 MeV, со широк врв на 13,5 MeV со максимална вредност од 380 mb.^[10]

[19] Оваа бројка, исто така, ја означува општоприфатената горна граница за животниот век на сложеното јадро.^[15]

[29] Не сите начини на распаѓање се предизвикани од електростатско одбивање. На пример, бета-распаѓањето е предизвикано од слабото заемно дејство.^[24]

[37] Веќе станало познато во 1960-тите дека основните состојби на јадрата се разликуваат по енергија и форма, како и дека одредени волшебни броеви на нуклеони одговараат на поголема стабилност на јадрото. Сепак, се претпоставувало дека нема јадрена структура во супертешките јадра бидејќи тие се премногу деформирани за да формираат една..^[29]

[41] Бидејќи масата на јадрото не се мери директно, туку се пресметува од онаа на друго јадро, таквото мерење се нарекува индиректно. Можни се и директни мерења, но во најголем дел тие останале недостапни за супертешки јадра.^[32] Првото директно мерење на масата на супертешко јадро било објавено во 2018 година во Националната лабораторија Лоренс Беркли (НЛЛБ).^[33] Масата беше одредена од местоположбата на јадрото по преносот (местоположбата помага да се одреди нејзината траекторија, која е поврзана со односот маса-полнење на јадрото, бидејќи преносот бил извршен во присуство на магнет).^[34]

[42] Доколку распаѓањето се случило во вакуум, тогаш бидејќи вкупниот импулс на изолиран систем пред и по распаѓањето мора да се зачува, јадрото-ќерка исто така би добило мала брзина. Односот на двете брзини, и соодветно на односот на кинетичките енергии, би бил обратен на односот на двете маси. Енергијата на распаѓање е еднаква на збирот на познатата кинетичка енергија на алфа честичката и онаа на јадрото ќерка.^[25] Пресметките важат и за експеримент, но разликата е во тоа што јадрото не се движи по распаѓањето бидејќи е врзано за детекторот.

[48] На пример, елементот 102 бил погрешно идентификуван во 1957 година на Нобеловиот институт за физика во Стокхолм, Шведска.^[35] Немало претходни дефинитивни тврдења за создавање на овој елемент, а на елементот му било доделено име од неговите шведски, американски и британски откривачи, nobelium. Подоцна се покажало дека идентификацијата била неточна.^[36] Следната година, РЛ не можел да ги репродуцира шведските резултати и наместо тоа ја објавил нивната синтеза на елементот; тоа тврдење подоцна било отфрлено.^[36] Заедничкиот институт за јадрени истражувања (ЗИЈИ) инсистирал на тоа дека тие се првите што го создале елементот и предложиле свое име за новиот елемент, joliotium;^[37] Советското име исто така не било прифатено (ЗИЈИ подоцна се осврнал на именувањето на елементот 102 како„избрзано“).^[38] Ова име било предложено на Меѓународниот сојуз за чиста и применета хемија во писмен одговор на нивната одлука за тврдењата за приоритет на откривање на елементи, потпишана на 29 септември 1992 г..^[38] Името „нобелиум“ останало непроменето поради неговата широка употреба.^[39]

[51] И покрај името, „ладно соединување“ во контекст на синтеза на супертешки елементи е посебен концепт од идејата дека јадрено соединување може да се постигне во услови на собна температура (види ладно соединување).^[41]

[Haire-1] Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Haire.

[2] Krämer, K. (2016). „Explainer: superheavy elements“. Chemistry World (англиски). Посетено на 2020-03-15.

[3] „Discovery of Elements 113 and 115“. Lawrence Livermore National Laboratory. Архивирано од изворникот на 2015-09-11. Посетено на 2020-03-15.

[4] Eliav, E.; Kaldor, U.; Borschevsky, A. (2018). „Electronic Structure of the Transactinide Atoms“. Во Scott, R. A. (уред.). Encyclopedia of Inorganic and Bioinorganic Chemistry (англиски). John Wiley & Sons. стр. 1–16. doi:10.1002/9781119951438.eibc2632. ISBN 978-1-119-95143-8. S2CID 127060181.

[6] Oganessian, Yu. Ts.; Dmitriev, S. N.; Yeremin, A. V.; и др. (2009). „Attempt to produce the isotopes of element 108 in the fusion reaction ¹³⁶Xe + ¹³⁶Xe“. Physical Review C (англиски). 79 (2): 024608. doi:10.1103/PhysRevC.79.024608. ISSN 0556-2813.

[84Mu01-7] Münzenberg, G.; Armbruster, P.; Folger, H.; и др. (1984). „The identification of element 108“ (PDF). Zeitschrift für Physik A. 317 (2): 235–236. Bibcode:1984ZPhyA.317..235M. doi:10.1007/BF01421260. S2CID 123288075. Архивирано од изворникот (PDF) на 7 June 2015. Посетено на 20 October 2012.

[Bloomberg-9] Subramanian, S. (28 August 2019). „Making New Elements Doesn't Pay. Just Ask This Berkeley Scientist“. Bloomberg Businessweek. Посетено на 2020-01-18.

[n+1-10] 1 2 Ivanov, D. (2019). „Сверхтяжелые шаги в неизвестное“ [Superheavy steps into the unknown]. nplus1.ru (руски). Посетено на 2020-02-02.

[11] Hinde, D. (2017). „Something new and superheavy at the periodic table“. The Conversation (англиски). Посетено на 2020-01-30.

[12] Kern, B. D.; Thompson, W. E.; Ferguson, J. M. (1959). „Cross sections for some (n, p) and (n, α) reactions“. Nuclear Physics (англиски). 10: 226–234. Bibcode:1959NucPh..10..226K. doi:10.1016/0029-5582(59)90211-1.

[14] Wakhle, A.; Simenel, C.; Hinde, D. J.; и др. (2015). Simenel, C.; Gomes, P. R. S.; Hinde, D. J.; и др. (уред.). „Comparing Experimental and Theoretical Quasifission Mass Angle Distributions“. European Physical Journal Web of Conferences. 86: 00061. Bibcode:2015EPJWC..8600061W. doi:10.1051/epjconf/20158600061. hdl:1885/148847. ISSN 2100-014X.

[15] „Nuclear Reactions“ (PDF). стр. 7–8. Посетено на 2020-01-27. Published as Loveland, W. D.; Morrissey, D. J.; Seaborg, G. T. (2005). „Nuclear Reactions“. Modern Nuclear Chemistry (англиски). John Wiley & Sons, Inc. стр. 249–297. doi:10.1002/0471768626.ch10. ISBN 978-0-471-76862-3.

[CzechNuclear-16] Krása, A. (2010). „Neutron Sources for ADS“ (PDF). Faculty of Nuclear Sciences and Physical Engineering. Czech Technical University in Prague: 4–8. Архивирано од изворникот на 2017-09-18. Посетено на 2025-03-05 – преку Wayback Machine.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)

[17] Wapstra, A. H. (1991). „Criteria that must be satisfied for the discovery of a new chemical element to be recognized“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 63 (6): 883. doi:10.1351/pac199163060879. ISSN 1365-3075.

[BerkeleyNoSF-18] Hyde, E. K.; Hoffman, D. C.; Keller, O. L. (1987). „A History and Analysis of the Discovery of Elements 104 and 105“. Radiochimica Acta. 42 (2): 67–68. doi:10.1524/ract.1987.42.2.57. ISSN 2193-3405. S2CID 99193729.

[SHEhowvideo-20] 1 2 Chemistry World (2016). „How to Make Superheavy Elements and Finish the Periodic Table [Video]“. Scientific American (англиски). Посетено на 2020-01-27.

[FOOTNOTEHoffmanGhiorsoSeaborg2000334-21] Hoffman, Ghiorso & Seaborg 2000, стр. 334.

[FOOTNOTEHoffmanGhiorsoSeaborg2000335-22] Hoffman, Ghiorso & Seaborg 2000, стр. 335.

[FOOTNOTEBeiser2003432-23] Beiser 2003, стр. 432.

[BrusselsAlpha-24] 1 2 Pauli, N. (2019). „Alpha decay“ (PDF). Introductory Nuclear, Atomic and Molecular Physics (Nuclear Physics Part). Université libre de Bruxelles. Посетено на 2020-02-16.

[BrusselsSF-25] 1 2 Pauli, N. (2019). „Nuclear fission“ (PDF). Introductory Nuclear, Atomic and Molecular Physics (Nuclear Physics Part). Université libre de Bruxelles. Посетено на 2020-02-16.

[26] Staszczak, A.; Baran, A.; Nazarewicz, W. (2013). „Spontaneous fission modes and lifetimes of superheavy elements in the nuclear density functional theory“. Physical Review C. 87 (2): 024320–1. arXiv:1208.1215. Bibcode:2013PhRvC..87b4320S. doi:10.1103/physrevc.87.024320. ISSN 0556-2813.

[FOOTNOTEAudi_et_al.2017030001-129–030001-138-27] Audi et al. 2017, стр. 030001-129–030001-138.

[FOOTNOTEBeiser2003439-28] Beiser 2003, стр. 439.

[FOOTNOTEBeiser2003433-30] 1 2 Beiser 2003, стр. 433.

[FOOTNOTEAudi_et_al.2017030001-125-31] Audi et al. 2017, стр. 030001-125.

[Aksenov-32] Aksenov, N. V.; Steinegger, P.; Abdullin, F. Sh.; и др. (2017). „On the volatility of nihonium (Nh, Z = 113)“. The European Physical Journal A (англиски). 53 (7): 158. Bibcode:2017EPJA...53..158A. doi:10.1140/epja/i2017-12348-8. ISSN 1434-6001. S2CID 125849923.

[FOOTNOTEBeiser2003-33] Beiser 2003.

[Oganessian12-34] 1 2 Oganessian, Yu. (2012). „Nuclei in the "Island of Stability" of Superheavy Elements“. Journal of Physics: Conference Series. 337 (1): 012005-1–012005-6. Bibcode:2012JPhCS.337a2005O. doi:10.1088/1742-6596/337/1/012005. ISSN 1742-6596.

[Oganessian04-35] Oganessian, Yu. Ts. (2004). „Superheavy elements“. Physics World. 17 (7): 25–29. doi:10.1088/2058-7058/17/7/31. Посетено на 2020-02-16.

[36] Schädel, M. (2015). „Chemistry of the superheavy elements“. Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences (англиски). 373 (2037): 20140191. Bibcode:2015RSPTA.37340191S. doi:10.1098/rsta.2014.0191. ISSN 1364-503X. PMID 25666065.

[38] Oganessian, Yu. Ts.; Rykaczewski, K. P. (2015). „A beachhead on the island of stability“. Physics Today. 68 (8): 32–38. Bibcode:2015PhT....68h..32O. doi:10.1063/PT.3.2880. ISSN 0031-9228. OSTI 1337838. S2CID 119531411.

[39] Grant, A. (2018). „Weighing the heaviest elements“. Physics Today (англиски). doi:10.1063/PT.6.1.20181113a. S2CID 239775403 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).

[C&EN-40] Howes, L. (2019). „Exploring the superheavy elements at the end of the periodic table“. Chemical & Engineering News (англиски). Посетено на 2020-01-27.

[RSC-43] „Nobelium - Element information, properties and uses | Periodic Table“. Royal Society of Chemistry. Посетено на 2020-03-01.

[FOOTNOTEKragh201838–39-44] 1 2 Kragh 2018, стр. 38–39.

[FOOTNOTEKragh201840-45] Kragh 2018, стр. 40.

[1993_responses-46] 1 2 Ghiorso, A.; Seaborg, G. T.; Oganessian, Yu. Ts.; и др. (1993). „Responses on the report 'Discovery of the Transfermium elements' followed by reply to the responses by Transfermium Working Group“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 65 (8): 1815–1824. doi:10.1351/pac199365081815. S2CID 95069384. Архивирано (PDF) од изворникот 25 November 2013. Посетено на 7 September 2016.

[IUPAC97-47] Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry (1997). „Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997)“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 69 (12): 2471–2474. doi:10.1351/pac199769122471.

[FOOTNOTEZagrebaevKarpovGreiner2013-49] 1 2 3 4 5 Zagrebaev, Karpov & Greiner 2013.

[50] Fleischmann, Martin; Pons, Stanley (1989). „Electrochemically induced nuclear fusion of deuterium“. Journal of Electroanalytical Chemistry and Interfacial Electrochemistry. 261 (2): 301–308. doi:10.1016/0022-0728(89)80006-3.

[fusion-52] Barber, Robert C.; Gäggeler, Heinz W.; Karol, Paul J.; и др. (2009). „Discovery of the element with atomic number 112 (IUPAC Technical Report)“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 81 (7): 1331. doi:10.1351/PAC-REP-08-03-05.

[AM89-53] Armbruster, Peter; Munzenberg, Gottfried (1989). „Creating superheavy elements“. Scientific American. 34: 36–42.

[Karpov-54] 1 2 Karpov, Alexander; Zagrebaev, Valery; Greiner, Walter (1 April 2015). „Superheavy Nuclei: which regions of nuclear map are accessible in the nearest studies“ (PDF). cyclotron.tamu.edu. Texas A & M University. Посетено на 30 April 2017.

[Folden-55] Folden III, C. M.; Mayorov, D. A.; Werke, T. A.; и др. (2013). „Prospects for the discovery of the next new element: Influence of projectiles with Z > 20“. Journal of Physics: Conference Series. 420 (1): 012007. arXiv:1209.0498. Bibcode:2013JPhCS.420a2007F. doi:10.1088/1742-6596/420/1/012007.

[56] Gan, ZaiGuo; Zhou, XiaoHong; Huang, MingHui; и др. (August 2011). „Predictions of synthesizing element 119 and 120“. Science China Physics, Mechanics and Astronomy. 54 (1): 61–66. Bibcode:2011SCPMA..54S..61G. doi:10.1007/s11433-011-4436-4.

[DNS-57] Jiang, J.; Chai, Q.; Wang, B.; и др. (2013). „Investigation of production cross sections for superheavy nuclei with Z = 116~121 in dinuclear system concept“. Nuclear Physics Review. 30 (4): 391–397. doi:10.11804/NuclPhysRev.30.04.391.

[58] Hofmann, Sigurd (2002). On Beyond Uranium. Taylor & Francis. стр. 105. ISBN 978-0-415-28496-7.

[Greiner-59] Greiner, Walter (2013). „Nuclei: superheavy–superneutronic–strange–and of antimatter“ (PDF). Journal of Physics: Conference Series. 413 (1): 012002. Bibcode:2013JPhCS.413a2002G. doi:10.1088/1742-6596/413/1/012002. Посетено на 30 April 2017.

[Kraemer-60] 1 2 Krämer, Katrina (29 January 2016). „Beyond element 118: the next row of the periodic table“. Chemistry World. Посетено на 30 April 2017.

[61] Siwek-Wilczyńska, K.; Cap, T.; Wilczyński, J. (April 2010). „How can one synthesize the element Z = 120?“. International Journal of Modern Physics E. 19 (4): 500. Bibcode:2010IJMPE..19..500S. doi:10.1142/S021830131001490X.

[Roberto-62] Roberto, J. B. (31 March 2015). „Actinide Targets for Super-Heavy Element Research“ (PDF). cyclotron.tamu.edu. Texas A & M University. Посетено на 28 April 2017.

[Ghahramany-63] Ghahramany, Nader; Ansari, Ahmad (September 2016). „Synthesis and decay process of superheavy nuclei with Z=119-122 via hot fusion reactions“ (PDF). European Physical Journal A. 52 (287): 287. Bibcode:2016EPJA...52..287G. doi:10.1140/epja/i2016-16287-6.

[64] Forsberg, U.; Rudolph, D.; Fahlander, C.; и др. (9 July 2016). „A new assessment of the alleged link between element 115 and element 117 decay chains“ (PDF). Physics Letters B. 760 (2016): 293–296. Bibcode:2016PhLB..760..293F. doi:10.1016/j.physletb.2016.07.008. Посетено на 2 April 2016.

[Morita-65] Morita, Kōsuke (5 February 2016). „The Discovery of Element 113“. YouTube. Посетено на 28 April 2017.

[66] Sokolova, Svetlana; Popeko, Andrei (24 May 2021). „How are new chemical elements born?“. jinr.ru. JINR. Посетено на 4 November 2021. JINR is currently building the first factory of superheavy elements in the world to synthesize elements 119, 120 and 121, and to study in depth the properties of previously obtained elements.

[67] Hagino, Kouichi; Hofmann, Sigurd; Miyatake, Hiroari; Nakahara, Hiromichi (July 2012). „平成23年度研究業績レビュー（中間レビュー）の実施について“ [Implementation of the 2011 Research Achievement Review (Interim Review)] (PDF). www.riken.jp (јапонски). RIKEN. Архивирано од изворникот (PDF) на 2019-03-30. Посетено на 5 May 2017.

[iupac-68] Chatt, J. (1979). „Recommendations for the naming of elements of atomic numbers greater than 100“. Pure and Applied Chemistry. 51 (2): 381–384. doi:10.1351/pac197951020381.

[69] Marcillac, Pierre; Coron, Noël; Dambier, Gérard; и др. (2003). „Experimental detection of α-particles from the radioactive decay of natural bismuth“. Nature. 422 (6934): 876–878. Bibcode:2003Natur.422..876D. doi:10.1038/nature01541. PMID 12712201.

[70] Considine, Glenn D.; Kulik, Peter H. (2002). Van Nostrand's scientific encyclopedia (9th. изд.). Wiley-Interscience. ISBN 978-0-471-33230-5. OCLC 223349096.

[71] Koura, H.; Chiba, S. (2013). „Single-Particle Levels of Spherical Nuclei in the Superheavy and Extremely Superheavy Mass Region“. Journal of the Physical Society of Japan. 82 (1). 014201. Bibcode:2013JPSJ...82a4201K. doi:10.7566/JPSJ.82.014201.

[liquiddrop-72] Möller, P. (2016). „The limits of the nuclear chart set by fission and alpha decay“ (PDF). EPJ Web of Conferences. 131: 03002:1–8. Bibcode:2016EPJWC.13103002M. doi:10.1051/epjconf/201613103002.

[73] Santhosh, K. P.; Nithya, C. (27 September 2016). „Predictions on the alpha decay chains of superheavy nuclei with Z = 121 within the range 290 ≤ A ≤ 339“. International Journal of Modern Physics E. 25 (10). 1650079. arXiv:1609.05495. Bibcode:2016IJMPE..2550079S. doi:10.1142/S0218301316500798.

[74] Santhosh, K. P.; Nithya, C. (28 December 2016). „Theoretical predictions on the decay properties of superheavy nuclei Z = 123 in the region 297 ≤ A ≤ 307“. The European Physical Journal A. 52 (371): 371. Bibcode:2016EPJA...52..371S. doi:10.1140/epja/i2016-16371-y.

[75] Santhosh, K. P.; Sukumaran, Indu (25 January 2017). „Decay of heavy particles from Z = 125 superheavy nuclei in the region A = 295–325 using different versions of proximity potential“. International Journal of Modern Physics E. 26 (3). 1750003. Bibcode:2017IJMPE..2650003S. doi:10.1142/S0218301317500033.

[76] Poenaru, Dorin N.; Gherghescu, R. A.; Greiner, W. (March 2012). „Cluster decay of superheavy nuclei“. Physical Review C. 85 (3): 034615. Bibcode:2012PhRvC..85c4615P. doi:10.1103/PhysRevC.85.034615. Посетено на 2 May 2017.

[77] Loveland, Walter (2015). „The Quest for Superheavy Elements“ (PDF). www.int.washington.edu. 2015 National Nuclear Physics Summer School. Посетено на 1 May 2017.^{[мртва врска]}

[Pyykkö2011-78] 1 2 Pyykkö, Pekka (2011). „A suggested periodic table up to Z ≤ 172, based on Dirac–Fock calculations on atoms and ions“. Physical Chemistry Chemical Physics. 13 (1): 161–8. Bibcode:2011PCCP...13..161P. doi:10.1039/c0cp01575j. PMID 20967377.

[Kaupp-79] Kaupp, Martin (1 December 2006). „The role of radial nodes of atomic orbitals for chemical bonding and the periodic table“ (PDF). Journal of Computational Chemistry. 28 (1): 320–5. doi:10.1002/jcc.20522. PMID 17143872. Посетено на 14 October 2016.

[80] Eliav, Ephraim; Shmulyian, Sergei; Kaldor, Uzi; Ishikawa, Yasuyuki (1998). „Transition energies of lanthanum, actinium, and eka-actinium (element 121)“. The Journal of Chemical Physics. 109 (10): 3954. Bibcode:1998JChPh.109.3954E. doi:10.1063/1.476995.

[81] Umemoto, Koichiro; Saito, Susumu (1996). „Electronic Configurations of Superheavy Elements“. Journal of the Physical Society of Japan. 65 (10): 3175–3179. Bibcode:1996JPSJ...65.3175U. doi:10.1143/JPSJ.65.3175. Посетено на 31 January 2021.

[Dolg-82] Dolg, Michael (2015). Computational Methods in Lanthanide and Actinide Chemistry. John Wiley & Sons. стр. 35. ISBN 978-1-118-68829-8.

[83] Pinheiro, Alan Sena; Gargano, Ricardo; dos Santos, Paulo Henrique Gomes; de Macedo, Luiz Guilherme Machado (26 August 2021). „Fully relativistic study of polyatomic closed shell E121X₃ (X = F, Cl, Br) molecules: effects of Gaunt interaction, relativistic effects and advantages of an exact-two component (X2C) hamiltonian“. Journal of Molecular Modeling. 27 (262): 262. doi:10.1007/s00894-021-04861-7. PMID 34435260 Проверете ја вредноста |pmid= (help).

[1]

[б 1]

[б 2]

[7]

[8]

[9]

[б 3]

[11]

[12]

[13]

[14]

[б 4]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[б 5]

[25]

[26]

[28]

[29]

[30]

[31]

[б 6]

[б 7]

[б 8]

[б 9]

[40]

[б 10]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[10]

[15]

[24]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[41]