Станојло Петровиќ

Од Википедија — слободната енциклопедија
Петровиќ околу 1860 г

Станојло Петровиќ (13 февруари 1813 – 1893) бил српски офицер, судски секретар, советник и помошник и на принцот Милош Обреновиќ и на неговиот син Михајло Обреновиќ III. Петровиќ и неговата сопруга Драгиња беа меѓу првите јавни филантропи во Србија и може да се сметаат за основачи на црквата Свети Никола на Новите гробишта во Белград.

Почетокот на животот[уреди | уреди извор]

Станојло Петровиќ е роден во Петровац во Браничевскиот округ во Србија на 13 февруари 1813 година во старо српско семејство кое се издигнало до разлика и империјална наклонетост во 18 век. Неколку нејзини членови се здобија со високи чинови во армијата и во цивилната администрација. Како млад, Петровиќ не покажал желба да се угледа на своите предци. Студирал доволно на денот на 26 февруари 1826 година за да се квалификува за кадетско училиште во Пожаревац, а четири години подоцна во 1830 година бил унапреден во чин поручник. Во Пожаревац од 1833 година бил воен комесар и раководел со палатата гарда во Кнежевството Србија. Во следните неколку години, тој го водеше вообичаениот живот на моден офицер на гардата.[1]

Уставобранители[уреди | уреди извор]

Во 1842 година, владеењето на Михајло запре кога тој беше соборен од бунт познат како Уставобранители предводени од Тома Вучиќ Перишиќ. Тоа ѝ овозможило на династијата Караѓорѓевиќ да пристапи на српскиот трон. Откако Михајло Обреновиќ бил сменет и прогонет, семејството било без власт до 1858 година. Во меѓувреме, Станојло Петровиќ останал во Белград и продолжил тајно да се допишува со расчинетиот монарх и неговиот татко за да ги отстранат узурпаторите од нивните функции и Михајло да се врати на неговото вистинско место. Преписката паднала во рацете на раководното тело, а Станојло потоа бил суден и 10 години затворен во Књажевац во озлогласената зандана наречена Гургушовачка кула. По две години во самица и со помош на руски дипломати, Станојло Петровиќ бил ослободен на 17 јули 1844 година заедно со уште неколку лојалисти на Обреновиќ кои сите биле помилувани од сегашниот принц Александар Караѓорѓевиќ.

Брак[уреди | уреди извор]

Петровиќ бил именуван за командант на војската на Чачак на 30 март 1850 година. Истата година се оженил со Драгиња Радовановиќ, ќерка на богат трговец од Мостар, Херцеговина. Заедно го добија синот Петар. Во 1854 година, Петровиќ бил испратен во Крагуевац каде ја презел функцијата гувернер на регионот. Следната година, неговиот син починал. Две години подоцна (1857), поради несогласување со воениот командант Јован Лукачевиќ, Петровиќ побарал преместување и станал комесар на Смедеревскиот округ, функција претходно на Стеван Книќанин во 1839 година.

Собор за Денот на Свети Андреј[уреди | уреди извор]

Во Букурешт на 3 јануари 1859 година, Петровиќ на поранешниот и идниот Кнез Милош му го подари писмото на Народното собрание.

За време на Соборот за Денот на Свети Андреј во 1858 година, Стевча Михајловиќ беше водач на фракцијата Обреновиќ и ја предводеше делегацијата што бараше абдицирање на кнезот Александар Караѓорѓевиќ. По враќањето на Милош во 1858 година, Стевча Михајловиќ станал претседател на Приватниот совет на Србија, со Станојло Петровиќ како секретар.

Во Белград се одржа националниот парламент во кој Александар Караѓорѓевиќ беше разрешен во корист на Милош Обреновиќ кој беше избран за принц. Откако Милош Обреновиќ беше вратен како принц, беше избрана делегација да оди во Букурешт за да ги замоли Милош и Михајло Обреновиќ да се вратат во Србија. За лидер на делегацијата е избран Станојло. По враќањето на Милош во 1858 година, Стевча Михајловиќ станал претседател на Тајниот совет. На 3 јануари 1859 година, Станојло Петровиќ на поранешниот и сегашниот монарх Милош Обреновиќ му го подарил указот од Националниот парламент. Принцот Милош веднаш го унапредил Станојло во аѓутант и владин советник (Приватниот совет) како и заменик министер за надворешни работи. Милош починал една година подоцна во 1860 година.

Конечно, Михајло бил прифатен повторно за принц на Србија во септември 1860 година, по смртта на неговиот татко кој го вратил тронот во 1858 година. Во следните осум години тој владееше како просветлен апсолутен монарх. За време на второто владеење на Михајло, Народното собрание било свикувано само трипати - во 1861, 1864 и 1867 година. Најголемото достигнување на кнезот Михајло било тоа што ги убедил турските гарнизони да ја напуштат Србија во 1862 година (кога османлиската војска ги напуштила тврдините Ужице и Соко Град) и 1867 година (кога Турците ги оставиле своите утврдувања во Белград, Шабац, Смедерево и Кладово). Со Станојло Петровиќ и други блиски советници на принцот, тоа беше направено со голема дипломатска поддршка од Русија и Австрија. Србите во 1860-тите имаа програма за обединување на Хрватите и Србите во една држава, идеалот за балканска федерација пропагирани од принцот Михајло Обреновиќ и неговите советници. Во 1868 година, Михајло Обреновиќ бил убиен.

Во 1875 година и од 1876 до 1878 година, Стевча Михајловиќ станал премиер. Оваа втора влада на Михајловиќ ја водела земјата за време на Херцеговското востание од 1875 до 1878 година и Српско-османлиската војна од 1876 до 1878 година. Тоа, исто така, доведе до територијална експанзија и независност на Србија на Конгресот во Берлин. Станојло Петровиќ имал различни министерски функции во администрацијата на Михајловиќ и продолжил да ја ужива наклонетоста на суверенот во текот на владеењето на Милан I од Србија и Александар I од Србија.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. „Politikin zabavnik“. Архивирано од изворникот на 2015-01-08. Посетено на 2022-02-20.