Стадион (единица)
Стадионот (множина стадиони, од старогрчки: στάδιον;[1]) ― поранешна старогрчка единица за должина, составена од 600 старогрчки стапки (подес). Неговата точна должина е непозната денес; историчарите проценуваат дека е помеѓу 150 м и 210 м.
Пресметки
[уреди | уреди извор]Според Херодот, еден стадион бил еднаков на 600 грчки стапки (поди). Сепак, должината на стапката варирала во различни делови на грчкиот свет, а должината на стадионот бил предмет на аргументи и хипотези стотици години.[2][3]
Емпириско определување на должината на стадионот било направено од Лев Василевич Фирсов кој споредил 81 растојание дадено од Ератостен и Страбон со праволиниските растојанија измерени со современи методи и ги измерил резултатите во просек. Тој добил резултат од околу 157.7 м.[2] Предложени биле различни еднакви должини, а некои биле именувани.[4] Меѓу нив се:
| Име на стадион | Должина во метри (приближна) | Опис | Предложено од |
|---|---|---|---|
| Маршрута | 157 м | е користен за мерење на растојанието на патување.[5] | Жан Антоан Летрон, 1816 година[2] |
| Олимписки | 192 м[6] | 200 Хераклеви чекори | Карл Фердинанд Фридрих Леман-Хаупт, 1929 година[4][7] |
| Птолемеев[8] или Атички | 185 м | 600 × 308 мм | Ото Канц, 1923 година;[4][8] Д.Р. Дикс, 1960 година[3][9] |
| Вавилонско-персиски | 196 м | 600 × 327 мм | Леман-Хаупт, 1929 година[4][7] |
| Феникиско-египетски | 209 м | 600 × 349 мм | Леман-Хаупт, 1929 година[4][7] |
Која мерка на стадионот е користена, може да влијае на толкувањето на античките текстови. На пример, грешката во пресметувањето на обемот на Земјата од страна на Ератостен[10] или Посидониј, зависи од тоа кој стадион е избран да биде соодветен.
Други употреби
[уреди | уреди извор]Од средниот век наваму, зборот стадион е користен како синоним за единицата фурлонг (што е 220 јарди, еднакво на една осмина од милја), што е од староанглиско потекло.[11]
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ στάδιον. Henry George Liddell, Robert Scott. A Greek-English Lexicon - Perseus Project.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Donald Engels (1985). The Length of Eratosthenes' Stade. American Journal of Philology 106 (3): 298–311. doi:10.2307/295030 (бара претплата).
- ↑ 3,0 3,1 J. L. Berggren, Alexander Jones (2000). Ptolemy's Geography: An Annotated Translation of the Theoretical Chapters. Princeton: Princeton University Press. ISBN 9780691010427.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Edward Gulbekian (1987). The Origin and Value of the Stadion Unit used by Eratosthenes in the Third Century BC. Archive for History of Exact Sciences 37 (4): 359–363. doi:10.1007/BF00417008. (бара претплата).
- ↑ Hoyle, Fred Astronomy, Rathbone Books Limited, Лондон 1962 LC 62-14108
- ↑ „stade - measurement“. Encyclopedia Britannica. Посетено на 31 март 2025.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 C.F. Lehmann-Haupt (1929) "Stadion"; in August Friedrich von Pauly (ed.), Paulys Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. Stuttgart: Metzler; cited in: Edward Gulbekian (1987). The Origin and Value of the Stadion Unit used by Eratosthenes in the Third Century BC. Archive for History of Exact Sciences 37 (4): 359–363. doi:10.1007/BF00417008. (бара претплата).
- ↑ 8,0 8,1 Otto Cuntz (1923). Die Geographie des Ptolemaeus: Galliae, Germania, Raetia, Noricum, Pannoniae, Illyricum, Italia (in German). Berlin: Weidmann. Cited by: Edward Gulbekian (1987). The Origin and Value of the Stadion Unit used by Eratosthenes in the Third Century BC. Archive for History of Exact Sciences 37 (4): 359–363. doi:10.1007/BF00417008. (бара претплата).
- ↑ D.R. Dicks (1960). The Geographical Fragments of Hipparchus. Edited with an Introduction and Commentary. London: Athlone Press. Cited in: J. L. Berggren, Alexander Jones (2000). Ptolemy's Geography: An Annotated Translation of the Theoretical Chapters. Princeton: Princeton University Press. ISBN 9780691010427.
- ↑ Walkup, Newlyn (2005). „Eratosthenes and the Mystery of the Stades“. The MAA Mathematical Sciences Digital Library. Архивирано од изворникот на 2015-07-19. Посетено на 31 март 2025.
- ↑ Pausanias (2012-05-17). Pausanias's Description of Greece. Cambridge University Press. ISBN 9781108047241.