Бушидо
Бушидо — непишан кодекс на однесување за самураите во општеството, збир на правила и норми за „идеалниот“ воин. Бушидо, првично протолкувано како „патека на коњот и лакот“, подоцна започнало да означува „патот на самурајот, воинот“. Бушидо всушност го претставува моралот на самураите, нивниот морален и етички кодекс. Овој код се заснова на идеите за благородништво, почитта и верната служба.
Бушидо се развил помеѓу 12 и 13 век и е опишан во делото на Цунетомо „Хагакуре“ од почетокот на XVIII век.
Својата популарност и познавање на бушидото е посебно благодарение на Инацо Нитобе и на неговата книга од 1899 година напишана на англиски јазик Bushido — the Soul of Japan (Бушидо — душата на Јапонија). Според него:
Бушидото е значи кодекс на моралните начела кои витезите треба да ги следат. Тоа во прв ред не е писмено фиксиран кодекс, се состои од начела, усно предадени и само делумно напишани од познати витези или научници. Тоа е кодекс кои правите дела ги прави свети, закон кој е напишан во срцето. Бушидото не се гради на креативни дела на еден способен мозок или на животот на познати личности. Тоа е производ на органскиот раст во вековите воен развој.[1]
Етимологија[уреди | уреди извор]
Поимот бушидо како кодекс на однесување бил создаден во 17 век за време Шогунатот Токугава.[2][3][4] Независно од самата содржина тој е производ на тоа време, време во кое во Јапонија траел долг мир и кога граѓанските војни одамна завршиле. Кога Нитобе кон крајот на 19 век ја напишал Бушидо — душата на Јапонија,[5] не бил свесен дека тој поим веќе постоел. Мислел дека стварал нов и подоцна бил изненаден кога го упатиле на него. Заради тоа не треба да се земаат како еднакви историското бушидо од Шогунатот Токугава и бушидото од јапонскиот романтизам што подоцна го дефинирал Нитобе.
Генерално[уреди | уреди извор]
Бушидото се развило од филозофијата будо, кое ги дефинирало делата и должностите на самураите. Во него се спомнуваат апсолутната лојалност на самураите кон нивниот господар, т.е. даимјо, и спремност да го жртвуваат животот за него и за вредностите на бушидото. Самураите и животната филозофија бушидо биле високо ценети, и затоа што самураите во различни периоди на јапонската историја им припаѓале на највисоките сталежи на јапонското општество.
За самурајот се подразбирало само од себе дека покрај воените вештина дека се занимаваат и со уметности, наука, религија и филозофија (文武両道, бумбу рјодо, двата патишта на литературата и војната). На прво место секогаш стоела лојалноста кон господарот. Самураите развиле строг кодекс на однесување, кој меѓу другото содржел седум доблести на воинот. Тој кодекс бил основа се целиот живот, вклучувајќи го и приватниот. Повредите на тој кодекс биле сметани за нечесни, што често се завршувало со сепуку, ритуално самоубиство.
Седумте доблести[уреди | уреди извор]
- Ги (義): Искреност, праведност
- Ју (勇): Храброст
- Џин (仁): Добрина
- Реј (礼): Учтивост, човечност
- Макото (誠) или Шин (真): Вистина, честитост
- Меијо (名誉): Чест
- Чуги (忠義): Верност или Чу (忠): Должност и лојалност
Пет главни барања[уреди | уреди извор]
Петте главни начела или барања кои ги барало бушидото се соединети под поимот доџокун:
- Верност
Верност кон господарот и љубов кон татковината
Верност и почитување на родителите
Верност кон себеси, работливост - Учтивост, човечност
Љубов
Умереност
Етикета (однесување) - Хаброст
Цврстина и ладнокрвност
Стрпливост и издржливост
Снаодливост - Отвореност и искреност
Чест
Праведност - Умереност, скромност
Чистота
Особено религиозно ориентираните списи за главни доблести ги наведувале: Искреност, храброст, милосрдие, учтивост/човечност, честитост и лојалност.
Историја[уреди | уреди извор]
Бушидото бил кодекс на честа и не е извор за историска вистинитост, што во бурната јапонска историја може лесно да се увиди. Како што било и меѓу европските витези и кај самураите имало предавства, поткупувања, није извор за историјску истинитост, што се у бурној јапанској историји може лако увидети. Као што је било међу европским витезима и код самураја је било издаје, поткупљивања, ѕверски убиства и менување на страните.
Бушидото исто така не постоело како еден писмен или религиозен манифест, туку се сумирал од јапонската култура под влијание на разни религии и филозофии, и според временските услови на различните периоди. Било повеќе начин на мислење кој влијаел на секојдневието отколку одредена духовност. Најсилно се дефинирал во периодот едо, значи, за време на долгиот мир во периодот на Шогунатот Токугава.
Филозофијата на бушидоте влијаела и на боречките вештини на самураите и на помладите боречки вештина како што се аикидо, ијаидо, кендо, кенџуцу, кјудо, нагинатадо, џијуџицу, џудо и неколку стилови на карате.
Бушидото денес[уреди | уреди извор]
Заради начелото на безусловна послушност спрема владетелот/властите, бушидото особено во западните општества се смета за анахронично, старомодно.
Меѓутоа, бушидото има свое значење во традиционалните јапонски и други боречки вештини и спортови, каде, особено во спортските натпревари, противникот не се смета за непријател, туку пријател кој овозможува да се испробаат сопствените способности.
На многумина во современа Јапонија бушидото исто така им служи за ориентација кон вредностите вон демократко-капиталистичкиот начин на живот од западен тип, но таквиот приод може да се преобрати во своја спротивност, така што наместо во еден вид ослободување, низ начелата на верност и работливост, се оди во крајност на целосна послушност на општеството и работата.[6]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Nitobe, Inazō (1899). Bushidō: The soul of Japan.
- ↑ Willcock, Hiroko (2008). The Japanese Political Thought of Uchimura Kanzō (1861–1930): Synthesizing Bushidō, Christianity, Nationalism, and Liberalism. Edwin Mellen Press. ISBN 978-0773451513.
Koyo gunkan is the earliest comprehensive extant work that provides a notion of Bushido as a samurai ethos and the value system of the samurai tradition.
- ↑ Ikegami, Eiko, The Taming of the Samurai, Harvard University Press, 1995. p. 278
- ↑ Kasaya, Kazuhiko (2014). 武士道 第一章 武士道という語の登場 [Bushido Chapter I Appearance of the word Bushido]. NTT publishing. стр. 7. ISBN 978-4757143227.
- ↑ Friday, Karl F. "Bushidō or Bull? A Medieval Historian's Perspective on the Imperial Army and the Japanese Warrior Tradition". The History Teacher, Vol. 27, No. 3 (May 1994), pp. 340.
- ↑ Eiko Ikegami. The Taming of the Samurai: Honorific Individualism and the Making of Modern Japan. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1995.