Јанош Туроци
| латински: magister ("judge") Јанош Туроци | |
|---|---|
 Првата страница од хрониката на Туроци | |
| Изворно име | Туроци Јанош |
| Роден/а | c. 1435 |
| Починат/а | 1488 или 1489 |
| Занимање | Историчар |
| Јазик | Латински |
| Националност | Унгарец |
| Значајни дела | Chronica Hungarorum |
| Години на активност | 1486 – 1488 |
Јанош Тороци ( унгарски: Thuróczy János ; словачки: Ján z Turca) или Јан од Туроч , (германски: Johannes de Thurocz, варијанта на современ правопис: de Thwrocz ) ( околу 1435 – 1488 или 1489), бил унгарски историчар [1][2] и авторот на латинскиот Хроника Хунгарорум ("Хроника на Унгарците"), најобемен труд од 15 век на Унгарија, и првата хроника на Унгарија напишана од лаик.
Животот[уреди | уреди извор]
Родителите на Туроци дошле од Туроц Горна Унгарија (сега во Словачка ). Јоханес Андреас добил имот во Пир како донација од кралот Сигисмунд од Луксембург , а таткото на Јоханес Петар го наследил овој имот.
Туроци се школувал во Премонстранецот манастир во Иполисаг (сега Шахи , Словачка ), каде што студирал латински и право. Во 1465 година се појавил во Буда , како обвинител на Премонстранецот манастир на Иполисаг. Од 1467 до 1475 година тој служел како нотар на судијата крал Ладислаус Палоци , од 1476 до 1486 година како главен нотар на судијата крал Стивен Батори на кралскиот двор, а од 1486 до 1488 година како главен нотар и судија на кралскиот службеник Томас Драги. Не е зачуван никаков доказ за какви било универзитетски студии.
Хроника[уреди | уреди извор]
Хрониката на Туроци била напишана во три главни дела:
- Првиот дел е толкувањето на Тороци на песната на Венеција од Лоренцо де Монацис . Се занимава со владеењето на кралот Карло II Унгарски , и најверојатно е напишано на иницијатива на претпоставениот Стефан Хашерг (генерален нотар на Кралскиот двор) на Тороч, или можеби на судијата во земјата Томас Драги.
- Туроц го напишал вториот дел напишан во 1486 година и ги опишува делата на унгарските цареви до Луј Велики . Овој дел, пак, се состои од три под-секции:
- таканаречената Хунишка хроника врз основа на стари унгарски хроники ( Chronicon Pictum , Buda Chronicle ) и сочувани ракописи, во кои Туроци се обидува да ги исправи грешките на неговите претходници;
- толкување на историјата на унгарското Кралство од 895 (доаѓањето на Унгариците) до владеењето на кралот Чарлс I од Унгарија (1307 – 42);
- историја на дел од владеењето на Луј I од Унгарија (царуваше 1342 – 82), која се појавила преку вметнување на хроника напишана од Јован Кукулё .
- Третиот дел ги опишува настаните од смртта на кралот Карло II Малиот (почина 1386) до освојувањето на Виена и Виенер Нојштад од кралот Матијас Корвинус во август 1487 година; ова може да се смета за оригинално дело на Туроци, и најчесто било напишано во почетокот на 1487 година. Тоа било инспирирано од познатиот историско-географски лексикон Космографија од Енеас Силвиус Пиколомини и бил заснован главно на постоечки дипломатски документи и писма.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Meyer Setton, Kenneth (1978). The Papacy and the Levant. Diane. стр. 182. ISBN 9780871691279. Посетено на 31 December 2014.
- ↑ Boia, Lucian, уред. (1989). Great historians from antiquity to 1800: an international dictionary. 1. Greenwood Press. стр. 207. ISBN 9780313245176. Посетено на 31 December 2014.