Двојна ѕвезда: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [непроверена преработка] |
ситна поправка |
Поправка |
||
| Ред 10: | Ред 10: | ||
== Откривање на бинарните ѕвезди == |
== Откривање на бинарните ѕвезди == |
||
Терминот ''бинарна'' во овој контекст за првпат е употребен од [[Вилијам Хершел]] во [[1802]] година. Според современата дефиниција, терминот ''бинарна ѕвезда'' се однесува на пар од ѕвезди кои се вртат околу заеднички центар на маса. Бинарните ѕвезди кои можат да бидат видени со телескоп или со [[интерферометрија| |
Терминот ''бинарна'' во овој контекст за првпат е употребен од [[Вилијам Хершел]] во [[1802]] година. Според современата дефиниција, терминот ''бинарна ѕвезда'' се однесува на пар од ѕвезди кои се вртат околу заеднички центар на маса. Бинарните ѕвезди кои можат да бидат видени со телескоп или со [[интерферометрија|интерферометрички]] методи, познати се како ''визуелни бинарни''.<ref name=Heintz12>{{cite book | last=Heintz | first=W. D. | year=1978 | page=1–2 | title=Double Stars | publisher=D. Reidel Publishing Company | location = Dordrecht | isbn=9027708851 }}</ref><ref name = "csep10">{{cite web | url = http://csep10.phys.utk.edu/astr162/lect/binaries/visual.html | title = Visual Binaries | publisher = University of Tennessee}}</ref><ref>{{cite web | url = http://home.case.edu/~sjr16/advanced/stars_binvar.html | title = Binary and Variable Stars | publisher = Journey Through the Galaxy}}</ref> Повеќето од визуелните бинарни ѕвезди сè уште не направиле целосна револуција, но се забележува дека патуваат долж искривена патека или лак.<ref name=Heintz5>{{cite book | last=Heintz | first=W. D. | year=1978 | page=5 | title=Double Stars | publisher=D. Reidel Publishing Company | location = Dordrecht | isbn=9027708851 }}</ref> |
||
[[Податотека:Gwiazda podwójna zaćmieniowa schemat.png.svg|300px|left]] |
[[Податотека:Gwiazda podwójna zaćmieniowa schemat.png.svg|300px|left]] |
||
Преработка од 01:22, 4 февруари 2009
Бинарна ѕвезда е ѕвезден систем кој содржи две ѕвезди кои орбитираат околу нивниот заеднички центар на маса. Посјајната ѕвезда се нарекува примарна, а другата е ѕвезда придружник или секундарна. Истражувањата од почетокот на 1800-те години до денес укажуваат на тоа дека многу од ѕвездите се дел од бинарни системи или системи со повеќе од две ѕвезди, наречени повеќеѕвезден систем. Терминот двојна ѕвезда може да се користи како синоним на терминот бинарна ѕвезда, но најчесто двојна ѕвезда може да биде и оптички двојна ѕвезда која е состаена од две ѕвезди без физички контакт меѓу нив, односно две ѕвезди кои изгледаат како да се блиску една до друга гледано од Земјата. Двојната ѕвезда може да биде оптичка доколку нејзините компоненти имаат доволно различно сопствено движење или радијална брзина, или пак доколку мерењата на паралаксата откриваат дека двете компоненти имаат доволно различна далечина од Земјата. За најголемиот број од двојните ѕвезди сè уште не е утврдено дали се бинарни ѕвездени системи или се оптички двојни.
Бинарните ѕвездени системи се многу важни во астрофизиката, бидејќи пресметувањето на нивните орбити дозволува масата на нивните придружни ѕвезди да биде директно одредена, што пак за возврат ги покажува и другите ѕвездени параметри, како што се радиусот и густината.
Бинарните ѕвезди често се откриваат најпрвин визуелно, па се наречени визуелни бинарни. Повеќето од визуелните бинарни ѕвезди имаат долги периоди на орбитирање од неколку века или милениуми, и според тоа имаат орбити кои се речиси непознати. Можат да бидат откриени и со индиректни методи, како што е спектроскопијата (спектроскопски бинарни) или астрометријата (астрометрички бинарни). Ако се случи бинарната ѕвезда да орбитира во рамнина со нашата, нејзините компоненти меѓусебно ќе се затемнуваат (ќе влегуваат во еклипса) и ќе транзитираат една околу друга; ваквиот пар ѕвезди се нарекува еклиптички бинарен, или доколку се откриени според нивната промена на сјајноста за време на екслипсата или транзитирањето, фотометрички бинарни.
Доколку орбитите на компонентите во бинарниот ѕвезден систем се доволно блиску, тие можат гравитациски да ги искриват нивните взаемни ѕвездени атмосфери. Во некои случаи овие блиски бинарни системи можат да извршат размена на масата, со што својата еволуција ќе ја доведат во фаза која поединечните ѕвезди не можат да ја псотигнат. Примери за бинарни ѕвезди се Алгол (еклиптички бинарна), Сириус и Cygnus X-1 (чиј еден член е најверојатно црна дупка). Бинарните ѕвезди се најчесто јадра на планетарни маглини, како и претци на нова и супернова од типот Ia.
Откривање на бинарните ѕвезди
Терминот бинарна во овој контекст за првпат е употребен од Вилијам Хершел во 1802 година. Според современата дефиниција, терминот бинарна ѕвезда се однесува на пар од ѕвезди кои се вртат околу заеднички центар на маса. Бинарните ѕвезди кои можат да бидат видени со телескоп или со интерферометрички методи, познати се како визуелни бинарни.[1][2][3] Повеќето од визуелните бинарни ѕвезди сè уште не направиле целосна револуција, но се забележува дека патуваат долж искривена патека или лак.[4]
Поопштиот поим двојна ѕвезда се користи за пар ѕвезди кои изгледаат како да се блиску една до друга на небото.[5] Оваа разлика во термините не се појавува во сите јазици. Двојните ѕвезди може да бидат бинарни системи или само две ѕвезди кои изгледаат како да се блиску на небото, но има оромна разлика во нивното растојание од Сонцето. Ваквите парови од ѕвезди подоцна се наречени оптички двојни или оптички парови.[6]
Со измислувањето на телескопот, најдени се многу од придружниците на двојните ѕвезди. Првите откриени двојни ѕвезди се Мизар и Alpha Crucis. Ѕвездата Мизар, во Голема Мечка, е видена како двојна од Џовани Батиста Ричиоли во 1650 година[7][8] (и најверојатно претходно од Бенедето Кастели и Галилео Галилеј).[9] Сјајната јужна ѕвезда Alpha Crucis, во соѕвездието Крукс, е видена како двојна од Фонтенеј во 1685 година.[7]
Референци
- ↑ Heintz, W. D. (1978). Double Stars. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company. стр. 1–2. ISBN 9027708851.
- ↑ „Visual Binaries“. University of Tennessee.
- ↑ „Binary and Variable Stars“. Journey Through the Galaxy.
- ↑ Heintz, W. D. (1978). Double Stars. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company. стр. 5. ISBN 9027708851.
- ↑ The Binary Stars, Robert Grant Aitken, New York: Dover, 1964, p. ix.
- ↑ Heintz, W. D. (1978). Double Stars. D. Reidel Publishing Company, Dordrecht. стр. 17. ISBN 9027708851.
- ↑ 7,0 7,1 The Binary Stars, Robert Grant Aitken, New York: Dover, 1964, p. 1.
- ↑ Vol. 1, part 1, p. 422, Almagestum Novum, Giovanni Battista Riccioli, Bononiae: Ex typographia haeredis Victorij Benatij, 1651.
- ↑ A New View of Mizar, Leos Ondra, accessed on line May 26, 2007.
Надворешни врски
 |
„Двојна ѕвезда“ на Ризницата ? |
- The Double Star Library, at the U.S. Naval Observatory
- ianridpath.com: List of the best visual binaries, for amateurs, with orbital elements
- Pictures of binaries at Hubblesite.org
- Chandra X-ray Observatory
- Binary Stars at Open Directory
- An extensive simulation for the Algol system by North Carolina State University
- Selected visual double stars and their relative position as a function of time