Парис (митологија): Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с →‎top: Исправка на врска, replaced: Grčki mitovi → Grčki mitovi using AWB
ситна поправка
Ред 1: Ред 1:
:''За главнниот град на Франција, видете [[Париз]]''
:''За главнниот град на Франција, видете [[Париз]]''
[[Image:Bissen,Paris,Glyptoteket.jpg|thumb|right|200px|Принцот Парис со јаболкото, од [[Херман Вилхелм Бисен]], [[Копенхаген]]]]
[[Image:Bissen,Paris,Glyptoteket.jpg|thumb|right|200px|Принцот Парис со јаболкото, од [[Херман Вилхелм Бисен]], [[Копенхаген]]]]
'''Парис''' ([[грчки јазик|грчки]]: {{polytonic|Πάρις}}; исто така познати и како '''Александер''' или '''Александрос''', т.е. ''Алаксанду од Вилуса''), бил син на [[Пријам]], кралот на [[Троја]], брат на [[Хектор]] и маж на Енона.<ref name="Beleške 2016">„Beleške“, во: Erazmo Roterdamski, ''Pohvala ludosti''. Beograd: Rad, 2016, стр. 125.</ref> Тој се појавува во бројни [[Легенда|легенди]] од [[старогрчката митологија]]. Најпознат е по неговата љубов кон [[Елена]], кралицата на [[Спарта]], што било директната причина за започнувањето на [[Тројанската војна]]. Пред крајот на војната, тој го убил [[Ахил]] со стрела во петата, неговото единствено ранливо место.<ref>Robert Grevs, Grčki mitovi, Nolit, Beograd, 1992, str. 537 – 543.</ref>
'''Парис''' или '''Парид''' ([[грчки јазик|грчки]]: {{polytonic|Πάρις}} = „торба, вреќа“), исто така познат и како '''Александер''' или '''Александрос''', т.е. ''Алаксандру од Вилуса'') — лик од [[старогрчката митологија]], син на [[Пријам]], кралот на [[Троја]], брат на [[Хектор]] и маж на [[Енона (митологија)|Енона]].<ref name="Beleške 2016">„Beleške“, во: Erazmo Roterdamski, ''Pohvala ludosti''. Beograd: Rad, 2016, стр. 125.</ref> Тој се појавува во бројни [[Легенда|легенди]] од [[старогрчката митологија]]. Најпознат е по неговата љубов кон [[Елена]], кралицата на [[Спарта]], што било директната причина за започнувањето на [[Тројанската војна]]. Пред крајот на војната, тој го убил [[Ахил]] со стрела во петата, неговото единствено ранливо место.<ref>Robert Grevs, ''Grčki mitovi'', Nolit, Beograd, 1992, str. 537–543.</ref>


==Детството на Парис==
==Детството на Парис==
[[Image:Statue of Paris.jpg|thumb|left|mini|[[Статуа]] на Парис што се чува во Британскиот Музеј]]
[[Image:Statue of Paris.jpg|thumb|left|mini|[[Статуа]] на Парис што се чува во Британскиот Музеј]]
Парис бил вториот син на [[Пријам]] и [[Хекуба]].<ref name="Beleške 2016"/> Пред да се роди, мајка му сонувала дека родила факел што гори. Преплашената кралица, се посоветувала со Езак, кој бил гатач и ја знаел [[ониромантија|вештината на толкување соништа]]. Езак вака го објаснил значењето на сонот: кралицата ќе роди син, кој ќе биде причина за пропаст на својот град. Хекуба навистина родила син, а љубовта кон татковината надвладеала врз мајчинската љубов, па се согласила детето да биде однесено на планина и да биде убиено. Кралот Пријам му го дал новороденчето на еден од слугите по име Агелај, да го убие. Слугата Агелај се сожалил на детето, па го однесол во гората Ида и го оставил живо, сметајќи дека дивите животни ќе го изедат. На кралот Пријам како доказ за смртта на детето му однесол јазик од куче. Детето преживеало, а Агелај се вратил по него и го одгледал како свој син.
Парис бил вториот син на [[Пријам]] и [[Хекуба]].<ref name="Beleške 2016"/> Пред да се роди, мајка му сонувала дека родила заплеткани змии или факел чиј пламен ја зафатил целата Троја. Преплашената кралица, се посоветувала со [[Есак]] (синот на Пријам од првиот брак), кој бил гатач и ја знаел [[ониромантија|вештината на толкување соништа]]. Есак вака го објаснил значењето на сонот: кралицата ќе роди син, кој ќе биде причина за пропаст на својот град. [[Хекаба] навистина родила син, а Херофила, свештеничката во храмот на [[Аполон]], и другите видовити луѓе барале детето да биде убиено. Хекаба се согласила детето да биде однесено на планина и да биде убиено. Кралот Пријам му го дал новороденчето на еден од слугите, по име Агелај, да го убие. Слугата Агелај се сожалил на детето, па го однесол во гората Ида и го оставил живо, сметајќи дека дивите животни ќе го изедат. На кралот Пријам како доказ за смртта на детето му однесол јазик од куче. Парис израснал на гората Ида, каде го одгледала мечка.<ref>„Registar imena i reči s objašnjenjima“ во: Krista Volf, ''Kasandra''. Sarajevo: Svjetlost, 1987, стр. 168.</ref> Парис бил многу убав и паметен. Уште како момче успеал да ги совлада крадците на стока и да го врати стадото кај сточарите, кои го нарекле Александар, со значење „бранител на луѓето“.

Парис израснал на гората Ида. Бил многу убав и паметен. Уште како момче успеал да ги совлада крадците на стока и да го врати стадото кај сточарите, кои го нарекле Александар, со значење „бранител на луѓето“.


== Судот на Парис ==
== Судот на Парис ==

Парис постојано одржувал натпревари со [[бик]]овите на останатите сточари, а како награда ги нудел своите бикови. Неговиот бик секогаш победувал. На крајот Парис понудил златна круна за оној кој ќе го победи неговиот бик. Богот [[Арес]] се претворил во бик, и така го победил бикот на Парис. Без двоумење, Парис му ја дал круната на Арес, а поради неговата искреност, олимписките богови го побарале да пресуди во кавгата меѓу божиците [[Атена (митологија)|Атена]], [[Хера]] и [[Афродита]].
Парис постојано одржувал натпревари со [[бик]]овите на останатите сточари, а како награда ги нудел своите бикови. Неговиот бик секогаш победувал. На крајот Парис понудил златна круна за оној кој ќе го победи неговиот бик. Богот [[Арес]] се претворил во бик, и така го победил бикот на Парис. Без двоумење, Парис му ја дал круната на Арес, а поради неговата искреност, олимписките богови го побарале да пресуди во кавгата меѓу божиците [[Атена (митологија)|Атена]], [[Хера]] и [[Афродита]].


[[Податотека:Rubens - Judgement of Paris.jpg|mini|десно|200px|[[Петер Паул Рубенс]]: Судот на Парис<small>, [[1636]]</small>]]
[[Податотека:Rubens - Judgement of Paris.jpg|mini|десно|200px|[[Петер Паул Рубенс]]: Судот на Парис<small>, [[1636]]</small>]]


На прославата на бракот меѓу Пелеј и Тетида, [[Зевс]] не ја поканил Ерида, божицата на раздорот. Таа бесна затоа што не била поканета, лута дошла на прославата и фрлила едно златно јаболко на масата (од овде потекнува изразот „'''јаболко на раздорот“''') на кое пишувало {{polytonic|καλλίστῃ}} = за најубавата. Три од божиците го побарале јаболкото - [[Атена (митологија)|Атена]], [[Хера]] и [[Афродита]], и побарале од Зевс да реши која од нив три е најубава. Не сакајќи да се меша, Зевс го повикал Парис да ја реши дилемата.
На прославата на бракот меѓу Пелеј и Тетида, [[Зевс]] не ја поканил Ерида, божицата на раздорот. Таа, бесна затоа што не била поканета, дошла на прославата и фрлила едно златно јаболко на масата (оттаму потекнува изразот „'''јаболко на раздорот“''') на кое пишувало {{polytonic|καλλίστῃ}} = за најубавата. Три од божиците го побарале јаболкото - [[Атена (митологија)|Атена]], [[Хера]] и [[Афродита]], и побарале од Зевс да реши која од нив три е најубава. Не сакајќи да се меша, Зевс го повикал Парис да ја реши дилемата. [[Хермес]] со трите кандидатки дошол на гората Ида. На средбата со Парис, сите три се обиделе да го подмитат Парис. [[Хера]] му понудила да го направи крал на [[Европа]] и [[Азија]], а [[Атена (митологија)|Атена]] му рекла дека ќе му даде мудрост и воена вештина. [[Афродита]] му ја понудила раката на најубавата смртна жена на светот, а тоа била [[Елена]], жената на кралот [[Менелај]]. Парис ја прогласил неа за најубава и ѝ го дал јаболкото.<ref>„Registar imena i reči s objašnjenjima“ во: Krista Volf, ''Kasandra''. Sarajevo: Svjetlost, 1987, стр. 168-169.</ref>

[[Хермес]] со трите кандидатки дошол на гората Ида. На средбата со Парис, сите три се обиделе да го подмитат Парис. [[Хера]] му понудила да го направи крал на [[Европа]] и [[Азија]], а [[Атена (митологија)|Атена]] му рекла дека ќе му даде мудрост и воена вештина. [[Афродита]] му ја понудила раката на најубавата смртна жена на светот, а тоа била [[Елена]], жената на кралот [[Менелај]]. Парис ја прогласил нејзе за најубава и ѝ го дал јаболкото.


==Тројанската војна==
==Тројанската војна==
[[Податотека:Helene Paris David.jpg|thumb|десно|[[Жак-Луис Давид]]: [[Елена (митологија)|Елена]] и Парис]]
[[Податотека:Helene Paris David.jpg|thumb|десно|[[Жак-Луис Давид]]: [[Елена (митологија)|Елена]] и Парис]]


Во моментот кога [[Афродита]] на Парис му ја ветила раката на [[Елена (митологија)|Елена]], таа веќе била мажена за [[Менелај]], кралот на [[Спарта]]. Но, ова не го спречило Парис да ја грабне, крадејќи ги притоа и коњите на Менелај. Во другата верзија на митот, Елена се вљубила во Парис и побегнала со него доброволно, напуштајќи ги сопругот и деветгодишната ќерка [[Хермиона]].
Во моментот кога [[Афродита]] на Парис му ја ветила раката на [[Елена (митологија)|Елена]], таа веќе била мажена за [[Менелај]], кралот на [[Спарта]]. Но, ова не го спречило Парис да ја грабне, крадејќи ги притоа и коњите на Менелај. Во другата верзија на митот, Елена се вљубила во Парис и побегнала со него доброволно, напуштајќи ги сопругот и деветгодишната ќерка [[Хермиона]]. Кога Менелај дознал дека му ја нема жената, ги повикал сите сојузници на помош да ја вратат, и така е започната [[Тројанската војна]], која траела десет години. Постои и подоцнежен мит во кој, на патот кон Троја, египетскиот крал [[Протеј]] му ја грабнал Елена, а нему му дал сенка, слична на Елена.<ref>„Registar imena i reči s objašnjenjima“ во: Krista Volf, ''Kasandra''. Sarajevo: Svjetlost, 1987, стр. 169.</ref>

Кога Менелај дознал дека му ја нема жената, ги повикал сите сојузници на помош да ја вратат, и така е започната [[Тројанската војна]], која траела десет години.


===Парис во војната===
===Парис во војната===
Во [[Хомер]]овата [[Илијада]], Парис е прикажан како кукавица. За време на двобојот со Менелај, го спасила Афродита. Единственото убиство што го направил било убивањето на [[Ахил]] - го убил со отровна стрела која ја водел богот [[Аполон]]. Друга верзија на митот вели дека Парис бил многу добар стрелец, и дека самиот го погодил Ахил во петицата. Но, истакнувањето на Парис како стрелец е верзија во која тој е прикажан како Азиец, а не како Грк, бидејќи Грците ретко во битки користеле лак и стрела, за разлика од Азијците во тоа време.
Во [[Хомер]]овата [[Илијада]], Парис е прикажан како кукавица, а често Тројанците, како виновник за војната, го мразеле. За време на двобојот со Менелај, го спасила [[Афродита]]. Парис подмолно го убил [[Ахил]] - со отровна стрела која ја водел богот [[Аполон]].<ref>„Registar imena i reči s objašnjenjima“ во: Krista Volf, ''Kasandra''. Sarajevo: Svjetlost, 1987, стр. 169.</ref> Друга верзија на митот вели дека Парис бил многу добар стрелец, и дека самиот го погодил Ахил во петицата. Но, истакнувањето на Парис како стрелец е верзија во која тој е прикажан како Азиец, а не како Грк, бидејќи Грците ретко во битки користеле лак и стрела, за разлика од Азијците во тоа време. Парис бил убиен од [[Филоктет]]. Откако умрел, неговиот брат Диофоб се оженил со Елена. Него пак, го убил Менелај и ја вратил Елена назад во Спарта.

Парис е убиен од [[Филоктет]]. Откако умрел Парис, неговиот брат Диофоб се оженил со Елена. Него пак, го убил Менелај и ја вратил Елена назад во Спарта.


==Наводи==
==Наводи==
Ред 42: Ред 33:
[[Категорија:Тројанци]]
[[Категорија:Тројанци]]
[[Категорија:Старогрчка митологија]]
[[Категорија:Старогрчка митологија]]
[[Категорија:Ликови од старогрчката митологија]]
[[Категорија:Илијада]]

Преработка од 22:12, 25 август 2021

За главнниот град на Франција, видете Париз
Принцот Парис со јаболкото, од Херман Вилхелм Бисен, Копенхаген

Парис или Парид (грчки: Πάρις = „торба, вреќа“), исто така познат и како Александер или Александрос, т.е. Алаксандру од Вилуса) — лик од старогрчката митологија, син на Пријам, кралот на Троја, брат на Хектор и маж на Енона.[1] Тој се појавува во бројни легенди од старогрчката митологија. Најпознат е по неговата љубов кон Елена, кралицата на Спарта, што било директната причина за започнувањето на Тројанската војна. Пред крајот на војната, тој го убил Ахил со стрела во петата, неговото единствено ранливо место.[2]

Детството на Парис

Статуа на Парис што се чува во Британскиот Музеј

Парис бил вториот син на Пријам и Хекуба.[1] Пред да се роди, мајка му сонувала дека родила заплеткани змии или факел чиј пламен ја зафатил целата Троја. Преплашената кралица, се посоветувала со Есак (синот на Пријам од првиот брак), кој бил гатач и ја знаел вештината на толкување соништа. Есак вака го објаснил значењето на сонот: кралицата ќе роди син, кој ќе биде причина за пропаст на својот град. [[Хекаба] навистина родила син, а Херофила, свештеничката во храмот на Аполон, и другите видовити луѓе барале детето да биде убиено. Хекаба се согласила детето да биде однесено на планина и да биде убиено. Кралот Пријам му го дал новороденчето на еден од слугите, по име Агелај, да го убие. Слугата Агелај се сожалил на детето, па го однесол во гората Ида и го оставил живо, сметајќи дека дивите животни ќе го изедат. На кралот Пријам како доказ за смртта на детето му однесол јазик од куче. Парис израснал на гората Ида, каде го одгледала мечка.[3] Парис бил многу убав и паметен. Уште како момче успеал да ги совлада крадците на стока и да го врати стадото кај сточарите, кои го нарекле Александар, со значење „бранител на луѓето“.

Судот на Парис

Парис постојано одржувал натпревари со биковите на останатите сточари, а како награда ги нудел своите бикови. Неговиот бик секогаш победувал. На крајот Парис понудил златна круна за оној кој ќе го победи неговиот бик. Богот Арес се претворил во бик, и така го победил бикот на Парис. Без двоумење, Парис му ја дал круната на Арес, а поради неговата искреност, олимписките богови го побарале да пресуди во кавгата меѓу божиците Атена, Хера и Афродита.

Петер Паул Рубенс: Судот на Парис, 1636
Петер Паул Рубенс: Судот на Парис, 1636

На прославата на бракот меѓу Пелеј и Тетида, Зевс не ја поканил Ерида, божицата на раздорот. Таа, бесна затоа што не била поканета, дошла на прославата и фрлила едно златно јаболко на масата (оттаму потекнува изразот „јаболко на раздорот“) на кое пишувало καλλίστῃ = за најубавата. Три од божиците го побарале јаболкото - Атена, Хера и Афродита, и побарале од Зевс да реши која од нив три е најубава. Не сакајќи да се меша, Зевс го повикал Парис да ја реши дилемата. Хермес со трите кандидатки дошол на гората Ида. На средбата со Парис, сите три се обиделе да го подмитат Парис. Хера му понудила да го направи крал на Европа и Азија, а Атена му рекла дека ќе му даде мудрост и воена вештина. Афродита му ја понудила раката на најубавата смртна жена на светот, а тоа била Елена, жената на кралот Менелај. Парис ја прогласил неа за најубава и ѝ го дал јаболкото.[4]

Тројанската војна

Жак-Луис Давид: Елена и Парис

Во моментот кога Афродита на Парис му ја ветила раката на Елена, таа веќе била мажена за Менелај, кралот на Спарта. Но, ова не го спречило Парис да ја грабне, крадејќи ги притоа и коњите на Менелај. Во другата верзија на митот, Елена се вљубила во Парис и побегнала со него доброволно, напуштајќи ги сопругот и деветгодишната ќерка Хермиона. Кога Менелај дознал дека му ја нема жената, ги повикал сите сојузници на помош да ја вратат, и така е започната Тројанската војна, која траела десет години. Постои и подоцнежен мит во кој, на патот кон Троја, египетскиот крал Протеј му ја грабнал Елена, а нему му дал сенка, слична на Елена.[5]

Парис во војната

Во Хомеровата Илијада, Парис е прикажан како кукавица, а често Тројанците, како виновник за војната, го мразеле. За време на двобојот со Менелај, го спасила Афродита. Парис подмолно го убил Ахил - со отровна стрела која ја водел богот Аполон.[6] Друга верзија на митот вели дека Парис бил многу добар стрелец, и дека самиот го погодил Ахил во петицата. Но, истакнувањето на Парис како стрелец е верзија во која тој е прикажан како Азиец, а не како Грк, бидејќи Грците ретко во битки користеле лак и стрела, за разлика од Азијците во тоа време. Парис бил убиен од Филоктет. Откако умрел, неговиот брат Диофоб се оженил со Елена. Него пак, го убил Менелај и ја вратил Елена назад во Спарта.

Наводи

  1. 1,0 1,1 „Beleške“, во: Erazmo Roterdamski, Pohvala ludosti. Beograd: Rad, 2016, стр. 125.
  2. Robert Grevs, Grčki mitovi, Nolit, Beograd, 1992, str. 537–543.
  3. „Registar imena i reči s objašnjenjima“ во: Krista Volf, Kasandra. Sarajevo: Svjetlost, 1987, стр. 168.
  4. „Registar imena i reči s objašnjenjima“ во: Krista Volf, Kasandra. Sarajevo: Svjetlost, 1987, стр. 168-169.
  5. „Registar imena i reči s objašnjenjima“ во: Krista Volf, Kasandra. Sarajevo: Svjetlost, 1987, стр. 169.
  6. „Registar imena i reči s objašnjenjima“ во: Krista Volf, Kasandra. Sarajevo: Svjetlost, 1987, стр. 169.

Надворешни врски