Панкреас: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Замена со македонски назив на предлошка, replaced: Cite journal → Наведено списание
Ред 20: Ред 20:
}}
}}
[[Податотека:Gray 1100 Pancreatic duct.png|thumb|Панкреасот и дванаесетпалечното црево]]
[[Податотека:Gray 1100 Pancreatic duct.png|thumb|Панкреасот и дванаесетпалечното црево]]
'''Панкреасот''' или '''поджелудочната жлезда''' е [[жлезда]] со двојно лачење - егзокрино (надворешно) и ендокрино (внатрешно). Оваа жлезда е сместена под [[желудник]]от, веднаш до [[Дванаесетпалечно црево|дванаесетпалечното црево]], со кое е и [[Анатомија|анатомски]] поврзана преку [[Панкреасен канал|панкреасниот канал]].
'''Панкреасот''' или '''поджелудочната жлезда''' е [[жлезда]] со двојно лачење - егзокрино (надворешно) и ендокрино (внатрешно). Оваа жлезда е сместена под [[желудник]]от, веднаш до [[Дванаесетпалечно црево|дванаесетпалечното црево]], со кое е и [[Анатомија|анатомски]] поврзана преку [[Панкреасен канал|панкреасниот канал]].


Егзокрината функција на панкреасот е претставена со лачењето на [[Панкреасен сок|панкреасниот сок]], кој има важна улога во [[варење]]то на [[храна]]та во [[Систем за варење|дигестивниот систем]]. Токму затоа често панкреасот се смета како дел од овој систем. Ендокрината функција на поджелудочната жлезда се состои во лачењето на два мошне значајни [[хормони]] - [[инсулин]] и [[глукагон]], кои учествуваат во регулацијата на нивото на [[глукоза]] (во секојдневието познато како шеќер) во [[крв]]та, односно состојбите на [[хипогликемија]] и [[хипергликемија]].
Егзокрината функција на панкреасот е претставена со лачењето на [[Панкреасен сок|панкреасниот сок]], кој има важна улога во [[варење]]то на [[храна]]та во [[Систем за варење|дигестивниот систем]]. Токму затоа често панкреасот се смета како дел од овој систем. Ендокрината функција на поджелудочната жлезда се состои во лачењето на два мошне значајни [[хормони]] - [[инсулин]] и [[глукагон]], кои учествуваат во регулацијата на нивото на [[глукоза]] (во секојдневието познато како шеќер) во [[крв]]та, односно состојбите на [[хипогликемија]] и [[хипергликемија]].
Ред 26: Ред 26:
== Физиологија ==
== Физиологија ==
=== Егзокрина функција на панкреасот ===
=== Егзокрина функција на панкреасот ===
Панкреасниот сок се излачува од панкреасот преку панкреасниот канал во дванаесетпалечното црево. Тој е смеса од протеолитички [[ензим]]и во форма на [[проензим]]и (неактивна форма на ензимот) - [[трипсиноген]] и [[химотрипсиноген]]. Тие се активираат во [[Тенко црево|тенкото црево]] во [[трипсин]] и [[химотрипсин]]. Овие ензими ги разложуваат [[протеин]]ите до прости белковини и [[Аминокиселина|аминокиселини]]. Во панкреасниот сок има и два ензими кои ги разложуваат [[Нуклеинска киселина|нуклеинските киселини]] ([[ДНК]] и [[РНК]]) до [[мононуклеотид]]и. Дневната количина на излачен панкреасен сок е од 800 до 1500 cm<sup>3</sup>.
Панкреасниот сок се излачува од панкреасот преку панкреасниот канал во дванаесетпалечното црево. Тој е смеса од протеолитички [[ензим]]и во форма на [[проензим]]и (неактивна форма на ензимот) - [[трипсиноген]] и [[химотрипсиноген]]. Тие се активираат во [[Тенко црево|тенкото црево]] во [[трипсин]] и [[химотрипсин]]. Овие ензими ги разложуваат [[протеин]]ите до прости белковини и [[Аминокиселина|аминокиселини]]. Во панкреасниот сок има и два ензими кои ги разложуваат [[Нуклеинска киселина|нуклеинските киселини]] ([[ДНК]] и [[РНК]]) до [[мононуклеотид]]и. Дневната количина на излачен панкреасен сок е од 800 до 1500&nbsp;cm<sup>3</sup>.


=== Ендокрина функција на панкреасот ===
=== Ендокрина функција на панкреасот ===
{{See also|Панкреасни островчиња}}
{{See also|Панкреасни островчиња}}
Делот од панкреасот кој има ендокрина функција е изграден од приближно 3 милиони<ref name=":0">{{Cite journal|title = A 3D map of the islet routes throughout the healthy human pancreas|url = http://www.nature.com/articles/srep14634|journal = Scientific Reports|date = 2015-09-29|pmc = 4586491|pmid = 26417671|volume = 5|doi = 10.1038/srep14634|first = Constantin|last = Ionescu-Tirgoviste|first2 = Paul A.|last2 = Gagniuc|first3 = Elvira|last3 = Gubceac|first4 = Liliana|last4 = Mardare|first5 = Irinel|last5 = Popescu|first6 = Simona|last6 = Dima|first7 = Manuella|last7 = Militaru|pages=14634}}</ref> [[панкреасни островчиња]]. Секое островче е изградено од четири главни видови на клетки. Тие релативно тешко можат да се разликуваат меѓу себе со употреба на стандардните техники за боење, но можат да се класифицираат во зависност од нивната секреција на: α [[алфа клетка|алфа клетки]] кои секретираат [[глукагон]] (ја зголемува концентрацијата на глукоза во крвта), β [[бета клетка|бета клетки]] кои секретираат [[инсулин]] (ја намалува концентрацијата на глукоза во крвта), δ [[делта клетка|делта клетки]] кои секретираат [[соматостатин]] (ја регулира/запира секрецијата од α и β клетките) и [[PP клетка|PP клетки]], или γ (гама) клетки, кои секретираат [[панкреасен полипептид]].<ref>BRS physiology 4th edition ,page 255-256, Linda S. Constanzo, Lippincott publishing</ref>
Делот од панкреасот кој има ендокрина функција е изграден од приближно 3 милиони<ref name=":0">{{Наведено списание|title = A 3D map of the islet routes throughout the healthy human pancreas|url = http://www.nature.com/articles/srep14634|journal = Scientific Reports|date = 2015-09-29|pmc = 4586491|pmid = 26417671|volume = 5|doi = 10.1038/srep14634|first = Constantin|last = Ionescu-Tirgoviste|first2 = Paul A.|last2 = Gagniuc|first3 = Elvira|last3 = Gubceac|first4 = Liliana|last4 = Mardare|first5 = Irinel|last5 = Popescu|first6 = Simona|last6 = Dima|first7 = Manuella|last7 = Militaru|pages=14634}}</ref> [[панкреасни островчиња]]. Секое островче е изградено од четири главни видови на клетки. Тие релативно тешко можат да се разликуваат меѓу себе со употреба на стандардните техники за боење, но можат да се класифицираат во зависност од нивната секреција на: α [[алфа клетка|алфа клетки]] кои секретираат [[глукагон]] (ја зголемува концентрацијата на глукоза во крвта), β [[бета клетка|бета клетки]] кои секретираат [[инсулин]] (ја намалува концентрацијата на глукоза во крвта), δ [[делта клетка|делта клетки]] кои секретираат [[соматостатин]] (ја регулира/запира секрецијата од α и β клетките) и [[PP клетка|PP клетки]], или γ (гама) клетки, кои секретираат [[панкреасен полипептид]].<ref>BRS physiology 4th edition ,page 255-256, Linda S. Constanzo, Lippincott publishing</ref>


Основната [[Физиологија|физиолошка]] улога на инсулинот е намалување на концентрацијата на глукозата во крвта (хипогликемично дејство) и го овозможува преносот на глукоза преку [[Клеточна мембрана|клеточната мембрана]]. Глукагонот има спротивно, антагонистичко дејство од инсулинот врз концентрацијата на глукоза во крвта. Тоа значи дека глукагонот, при состојба на хипогликемија, ја зголемува концентрацијата на гроздовиот шеќер во крвта. Тоа го остварува преку разградување на резервниот [[јаглехидрат]] [[гликоген]] во [[Црн дроб|црниот дроб]] до глукоза (процес познат и како [[гликогенолиза]]).
Основната [[Физиологија|физиолошка]] улога на инсулинот е намалување на концентрацијата на глукозата во крвта (хипогликемично дејство) и го овозможува преносот на глукоза преку [[Клеточна мембрана|клеточната мембрана]]. Глукагонот има спротивно, антагонистичко дејство од инсулинот врз концентрацијата на глукоза во крвта. Тоа значи дека глукагонот, при состојба на хипогликемија, ја зголемува концентрацијата на гроздовиот шеќер во крвта. Тоа го остварува преку разградување на резервниот [[јаглехидрат]] [[гликоген]] во [[Црн дроб|црниот дроб]] до глукоза (процес познат и како [[гликогенолиза]]).


Регулацијата на лачењето на овие два хормона од страна на панкреасот се остварува со количеството на глукоза во крвта. Врз секрецијата на инсулинот влијае и [[Вегетативен нервен систем|вегетативниот нервен систем]]. Притоа, [[Парасимпатичен нервен систем|парасимпатикусот]] ја зголемува, а [[Симпатичен нервен систем|симпатикусот]] ја намалува неговата секреција.
Регулацијата на лачењето на овие два хормона од страна на панкреасот се остварува со количеството на глукоза во крвта. Врз секрецијата на инсулинот влијае и [[Вегетативен нервен систем|вегетативниот нервен систем]]. Притоа, [[Парасимпатичен нервен систем|парасимпатикусот]] ја зголемува, а [[Симпатичен нервен систем|симпатикусот]] ја намалува неговата секреција.
Ред 40: Ред 40:


{{Нормативна контрола}}
{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Панкреас| ]]
[[Категорија:Панкреас| ]]
[[Категорија:Егзокрини жлезди]]
[[Категорија:Егзокрини жлезди]]

Преработка од 20:27, 16 јули 2020

Панкреас
Панкреасот
Податоци
Претходникpancreatic buds
Артеријаinferior pancreaticoduodenal artery, superior pancreaticoduodenal artery, splenic artery
Венаpancreaticoduodenal veins, pancreatic veins
живецpancreatic plexus, celiac ganglia, vagus
Назнаки
MeSHA03.734
TAA05.9.01.001
FMAFMA:7198
Панкреасот и дванаесетпалечното црево

Панкреасот или поджелудочната жлезда е жлезда со двојно лачење - егзокрино (надворешно) и ендокрино (внатрешно). Оваа жлезда е сместена под желудникот, веднаш до дванаесетпалечното црево, со кое е и анатомски поврзана преку панкреасниот канал.

Егзокрината функција на панкреасот е претставена со лачењето на панкреасниот сок, кој има важна улога во варењето на храната во дигестивниот систем. Токму затоа често панкреасот се смета како дел од овој систем. Ендокрината функција на поджелудочната жлезда се состои во лачењето на два мошне значајни хормони - инсулин и глукагон, кои учествуваат во регулацијата на нивото на глукоза (во секојдневието познато како шеќер) во крвта, односно состојбите на хипогликемија и хипергликемија.

Физиологија

Егзокрина функција на панкреасот

Панкреасниот сок се излачува од панкреасот преку панкреасниот канал во дванаесетпалечното црево. Тој е смеса од протеолитички ензими во форма на проензими (неактивна форма на ензимот) - трипсиноген и химотрипсиноген. Тие се активираат во тенкото црево во трипсин и химотрипсин. Овие ензими ги разложуваат протеините до прости белковини и аминокиселини. Во панкреасниот сок има и два ензими кои ги разложуваат нуклеинските киселини (ДНК и РНК) до мононуклеотиди. Дневната количина на излачен панкреасен сок е од 800 до 1500 cm3.

Ендокрина функција на панкреасот

Делот од панкреасот кој има ендокрина функција е изграден од приближно 3 милиони[1] панкреасни островчиња. Секое островче е изградено од четири главни видови на клетки. Тие релативно тешко можат да се разликуваат меѓу себе со употреба на стандардните техники за боење, но можат да се класифицираат во зависност од нивната секреција на: α алфа клетки кои секретираат глукагон (ја зголемува концентрацијата на глукоза во крвта), β бета клетки кои секретираат инсулин (ја намалува концентрацијата на глукоза во крвта), δ делта клетки кои секретираат соматостатин (ја регулира/запира секрецијата од α и β клетките) и PP клетки, или γ (гама) клетки, кои секретираат панкреасен полипептид.[2]

Основната физиолошка улога на инсулинот е намалување на концентрацијата на глукозата во крвта (хипогликемично дејство) и го овозможува преносот на глукоза преку клеточната мембрана. Глукагонот има спротивно, антагонистичко дејство од инсулинот врз концентрацијата на глукоза во крвта. Тоа значи дека глукагонот, при состојба на хипогликемија, ја зголемува концентрацијата на гроздовиот шеќер во крвта. Тоа го остварува преку разградување на резервниот јаглехидрат гликоген во црниот дроб до глукоза (процес познат и како гликогенолиза).

Регулацијата на лачењето на овие два хормона од страна на панкреасот се остварува со количеството на глукоза во крвта. Врз секрецијата на инсулинот влијае и вегетативниот нервен систем. Притоа, парасимпатикусот ја зголемува, а симпатикусот ја намалува неговата секреција.

Наводи

  1. Ionescu-Tirgoviste, Constantin; Gagniuc, Paul A.; Gubceac, Elvira; Mardare, Liliana; Popescu, Irinel; Dima, Simona; Militaru, Manuella (2015-09-29). „A 3D map of the islet routes throughout the healthy human pancreas“. Scientific Reports. 5: 14634. doi:10.1038/srep14634. PMC 4586491. PMID 26417671.
  2. BRS physiology 4th edition ,page 255-256, Linda S. Constanzo, Lippincott publishing