Тигрињски јазик: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
Нема опис на уредувањето |
|||
Ред 157: | Ред 157: | ||
| |
| |
||
| |
| |
||
|} |
|||
== Писмо == |
|||
Јазикот се пишува со етиопското писмо. Ова писмо првично се развило за потребите на јазикот гиз. Ова писмо е абугида, каде секој карактер има согласка и самогласка. Карактерите се подредуваат во зависност од комбинацијата.<ref name="ReferenceA"/> |
|||
{| class="wikitable" style="text-align:center" |
|||
|+'''Тигрињско (етиопско) писмо''' |
|||
|-valign=top |
|||
! !!ä!!u!!i!!a!!e!!(ə)!!o!!wä!!wi!!wa!!we!!wə |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|h}} |
|||
|style="background:gray"|ሀ||ሁ||ሂ||ሃ||ሄ||ህ||ሆ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|l}} |
|||
|ለ||ሉ||ሊ||ላ||ሌ||ል||ሎ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ḥ}} |
|||
|style="background:gray"|ሐ||ሑ||ሒ||ሓ||ሔ||ሕ||ሖ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|m}} |
|||
|መ||ሙ||ሚ||ማ||ሜ||ም||ሞ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ś}} |
|||
|style="background:gray"|ሠ||style="background:gray"|ሡ||style="background:gray"|ሢ||style="background:gray"|ሣ||style="background:gray"|ሤ||style="background:gray"|ሥ||style="background:gray"|ሦ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|r}} |
|||
|ረ||ሩ||ሪ||ራ||ሬ||ር||ሮ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|s}} |
|||
|ሰ||ሱ||ሲ||ሳ||ሴ||ስ||ሶ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|š}} |
|||
|ሸ||ሹ||ሺ||ሻ||ሼ||ሽ||ሾ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ḳ}} |
|||
|ቀ||ቁ||ቂ||ቃ||ቄ||ቅ||ቆ||ቈ||ቊ||ቋ||ቌ||ቍ |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{IPA|ḳʰ}} |
|||
|ቐ||ቑ||ቒ||ቓ||ቔ||ቕ||ቖ||ቘ||ቚ||ቛ||ቜ||ቝ |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|b}} |
|||
|በ||ቡ||ቢ||ባ||ቤ||ብ||ቦ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|v}} |
|||
|ቨ||ቩ||ቪ||ቫ||ቬ||ቭ||ቮ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|t}} |
|||
|ተ||ቱ||ቲ||ታ||ቴ||ት||ቶ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|č}} |
|||
|ቸ||ቹ||ቺ||ቻ||ቼ||ች||ቾ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ḫ}} |
|||
|style="background:gray"|ኀ||ኁ||ኂ||ኃ||ኄ||ኅ||ኆ||ኈ||ኊ||ኋ||ኌ||ኍ |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|n}} |
|||
|ነ||ኑ||ኒ||ና||ኔ||ን||ኖ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ñ}} |
|||
|ኘ||ኙ||ኚ||ኛ||ኜ||ኝ||ኞ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ʾ}} |
|||
|style="background:gray"|አ||ኡ||ኢ||ኣ||ኤ||እ||ኦ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|k}} |
|||
|ከ||ኩ||ኪ||ካ||ኬ||ክ||ኮ||ኰ||ኲ||ኳ||ኴ||ኵ |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|x}} |
|||
|ኸ||ኹ||ኺ||ኻ||ኼ||ኽ||ኾ||ዀ||ዂ||ዃ||ዄ||ዅ |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|w}} |
|||
|ወ||ዉ||ዊ||ዋ||ዌ||ው||ዎ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ʿ}} |
|||
|style="background:gray"|ዐ||ዑ||ዒ||ዓ||ዔ||ዕ||ዖ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|z}} |
|||
|ዘ||ዙ||ዚ||ዛ||ዜ||ዝ||ዞ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ž}} |
|||
|ዠ||ዡ||ዢ||ዣ||ዤ||ዥ||ዦ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|y}} |
|||
|የ||ዩ||ዪ||ያ||ዬ||ይ||ዮ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|d}} |
|||
|ደ||ዱ||ዲ||ዳ||ዴ||ድ||ዶ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ǧ}} |
|||
|ጀ||ጁ||ጂ||ጃ||ጄ||ጅ||ጆ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|g}} |
|||
|ገ||ጉ||ጊ||ጋ||ጌ||ግ||ጎ||ጐ||ጒ||ጓ||ጔ||ጕ |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ṭ}} |
|||
|ጠ||ጡ||ጢ||ጣ||ጤ||ጥ||ጦ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|č̣}} |
|||
|ጨ||ጩ||ጪ||ጫ||ጬ||ጭ||ጮ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|p̣}} |
|||
|ጰ||ጱ||ጲ||ጳ||ጴ||ጵ||ጶ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ṣ}} |
|||
|ጸ||ጹ||ጺ||ጻ||ጼ||ጽ||ጾ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ṣ́}} |
|||
|style="background:gray"|ፀ||style="background:gray"|ፁ||style="background:gray"|ፂ||style="background:gray"|ፃ||style="background:gray"|ፄ||style="background:gray"|ፅ||style="background:gray"|ፆ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|f}} |
|||
|ፈ||ፉ||ፊ||ፋ||ፌ||ፍ||ፎ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|-style="font-size:2em" |
|||
!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|p}} |
|||
|ፐ||ፑ||ፒ||ፓ||ፔ||ፕ||ፖ||colspan="6" style="background:#cccccc"| |
|||
|- |
|||
! !!ä!!u!!i!!a!!e!!(ə)!!o!!wä!!wi!!wa!!we!!wə |
|||
|} |
|} |
||
Преработка од 15:12, 9 јуни 2020
Тигриња | ||
---|---|---|
ትግርኛ tigriññā | ||
Изговор | /tɨɡrɨɲa/ | |
Застапен во | Еритреја, Етиопија | |
Подрачје | Еритреја, Етиопија | |
Народ | Тигрињи | |
Говорници | 9 милиони (2011–2012) | |
Јазично семејство | ||
Писмо | етиопско писмо | |
Статус | ||
Службен во | Еритреја | |
Признаен како малцински во | Етиопија | |
Јазични кодови | ||
ISO 639-1 | ti | |
ISO 639-2 | tir | |
ISO 639-3 | tir | |
|
Тигриња (ትግርኛ, /tigriññā/) е семитски јазик, дел од групата на северноетиопски семитски јазици. Јазикот е мајчин јазик на народот Тигрињајци, кои живеат во Етиопија и Еритреја. Во Еритреја тигриња е најголемиот јазик во државата, а воедно и службен јазик на Еритреја. Во Етиопија јазикот се зборува во Тиграјскиот регион.[1]
Номенклатура
Нема сеопфатно име за луѓето кои збориваат тигриња (односно сеопфатно месно име). Во Етиопија се користи следната номенклатура: tigrāwāy (за маж), tigrāweytī (за жена), tigrāwōt или tegaru (множина). Во Еритреја службено народот е познат како Bihére-Tigrigna („нациоја Тигриња“).
Распоространетост
Тигриња е најголемиот јазик во Еритреја, и четврт најголем јазик во Етиопија. Јазикот го зборуваат и припадниците на тигрињската емиграција во Судан, Саудиска Арабија, Израел, Германија, Италија, Шведска, САД, Австралија и Канада.
Дијалекти
Дијалектите на тигриња се разликуваат еден од друг на лексичко, фонолошко и граматичко ниво.[2] Се смета дека ниту еден дијалект не е земен како стандардна форма на тигриња.
Гласови
Предни | Централни | Задни | |
---|---|---|---|
Високи | i | ə [ɨ] | u |
Средни | e | ä [ɐ] | o |
Ниски | a |
Билабијално/ лабиодентални |
Дентални | Посталвеоларни/ непчани |
Меконепчани | Фарингални | Глотални | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Чисти | Лабијализирани | |||||||
Експлозивни и африкативни |
Беззвучни | p | t | č [ʧ] | k | kʷ | ’ [ʔ] | |
Звучни | b | d | ǧ [ʤ] | g | g | |||
Ејективни | p' | t' | č' [ʧ'] | k' | kʷ' | |||
Фрикативни | Беззвучни | f | s | š [ʃ] | (x) | (xʷ) | ḥ [ħ] | h |
Звучни | (v) | z | ž [ʒ] | ‘ [ʕ] | ||||
Ејективни | s' | (x') | (xʷ') | |||||
Носни | m | n | ñ [ɲ] | |||||
Апроксимантни | l | y [j] | w | |||||
Вевни | r |
Писмо
Јазикот се пишува со етиопското писмо. Ова писмо првично се развило за потребите на јазикот гиз. Ова писмо е абугида, каде секој карактер има согласка и самогласка. Карактерите се подредуваат во зависност од комбинацијата.[3]
ä | u | i | a | e | (ə) | o | wä | wi | wa | we | wə | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
h | ሀ | ሁ | ሂ | ሃ | ሄ | ህ | ሆ | ||||||
l | ለ | ሉ | ሊ | ላ | ሌ | ል | ሎ | ||||||
ḥ | ሐ | ሑ | ሒ | ሓ | ሔ | ሕ | ሖ | ||||||
m | መ | ሙ | ሚ | ማ | ሜ | ም | ሞ | ||||||
ś | ሠ | ሡ | ሢ | ሣ | ሤ | ሥ | ሦ | ||||||
r | ረ | ሩ | ሪ | ራ | ሬ | ር | ሮ | ||||||
s | ሰ | ሱ | ሲ | ሳ | ሴ | ስ | ሶ | ||||||
š | ሸ | ሹ | ሺ | ሻ | ሼ | ሽ | ሾ | ||||||
ḳ | ቀ | ቁ | ቂ | ቃ | ቄ | ቅ | ቆ | ቈ | ቊ | ቋ | ቌ | ቍ | |
ḳʰ | ቐ | ቑ | ቒ | ቓ | ቔ | ቕ | ቖ | ቘ | ቚ | ቛ | ቜ | ቝ | |
b | በ | ቡ | ቢ | ባ | ቤ | ብ | ቦ | ||||||
v | ቨ | ቩ | ቪ | ቫ | ቬ | ቭ | ቮ | ||||||
t | ተ | ቱ | ቲ | ታ | ቴ | ት | ቶ | ||||||
č | ቸ | ቹ | ቺ | ቻ | ቼ | ች | ቾ | ||||||
ḫ | ኀ | ኁ | ኂ | ኃ | ኄ | ኅ | ኆ | ኈ | ኊ | ኋ | ኌ | ኍ | |
n | ነ | ኑ | ኒ | ና | ኔ | ን | ኖ | ||||||
ñ | ኘ | ኙ | ኚ | ኛ | ኜ | ኝ | ኞ | ||||||
ʾ | አ | ኡ | ኢ | ኣ | ኤ | እ | ኦ | ||||||
k | ከ | ኩ | ኪ | ካ | ኬ | ክ | ኮ | ኰ | ኲ | ኳ | ኴ | ኵ | |
x | ኸ | ኹ | ኺ | ኻ | ኼ | ኽ | ኾ | ዀ | ዂ | ዃ | ዄ | ዅ | |
w | ወ | ዉ | ዊ | ዋ | ዌ | ው | ዎ | ||||||
ʿ | ዐ | ዑ | ዒ | ዓ | ዔ | ዕ | ዖ | ||||||
z | ዘ | ዙ | ዚ | ዛ | ዜ | ዝ | ዞ | ||||||
ž | ዠ | ዡ | ዢ | ዣ | ዤ | ዥ | ዦ | ||||||
y | የ | ዩ | ዪ | ያ | ዬ | ይ | ዮ | ||||||
d | ደ | ዱ | ዲ | ዳ | ዴ | ድ | ዶ | ||||||
ǧ | ጀ | ጁ | ጂ | ጃ | ጄ | ጅ | ጆ | ||||||
g | ገ | ጉ | ጊ | ጋ | ጌ | ግ | ጎ | ጐ | ጒ | ጓ | ጔ | ጕ | |
ṭ | ጠ | ጡ | ጢ | ጣ | ጤ | ጥ | ጦ | ||||||
č̣ | ጨ | ጩ | ጪ | ጫ | ጬ | ጭ | ጮ | ||||||
p̣ | ጰ | ጱ | ጲ | ጳ | ጴ | ጵ | ጶ | ||||||
ṣ | ጸ | ጹ | ጺ | ጻ | ጼ | ጽ | ጾ | ||||||
ṣ́ | ፀ | ፁ | ፂ | ፃ | ፄ | ፅ | ፆ | ||||||
f | ፈ | ፉ | ፊ | ፋ | ፌ | ፍ | ፎ | ||||||
p | ፐ | ፑ | ፒ | ፓ | ፔ | ፕ | ፖ | ||||||
ä | u | i | a | e | (ə) | o | wä | wi | wa | we | wə |
Наводи
- ↑ „Tigrinya language“. Encyclopaedia Britannica.
- ↑ Leslau, Wolf (1941) Documents Tigrigna (Éthiopien Septentrional): Grammaire et Textes. Paris: Librairie C. Klincksieck.
- ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>
; нема зададено текст за наводите по имеReferenceA
.
Надворешни врски
Оваа статија семитски јазик е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |
|
|