Зрнци: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
с Отстрането уредувањето на 77.29.112.53 (разговор), вратено на последната верзија на KasparBot
Ознака: Отповикување
с Јазична исправка, replaced: фамилија (биологија)|фамилија → семејство (биологија)|семејство using AWB
Ред 20: Ред 20:
|}}
|}}


'''Зрнци''' ([[науч.]] ''Solanaceae'')— [[фамилија (биологија)|фамилија]] на [[цветни растенија]] каде спаѓаат низа значајни [[земјоделство|земјоделски]] култури, но и многу видови на [[токсин|токсични]] растенија.
'''Зрнци''' ([[науч.]] ''Solanaceae'')— [[семејство (биологија)|семејство]] на [[цветни растенија]] каде спаѓаат низа значајни [[земјоделство|земјоделски]] култури, но и многу видови на [[токсин|токсични]] растенија.


Во фамилијата се вбројуваат [[татула]]та (''Datura''), [[мандрагора]]та (''Mandragora''), [[помамница]]та (''Atropa belladonna''), [[плетиплотка]]та (''Lycium barbarum''), [[зрнавец]]от (''Physalis''), [[пиперка]]та (''Capsicum''), [[зрнец]]от (''Solanum'' = [[компир]], [[домат]], [[модар патлиџан]]), [[тутун]]от (''Nicotiana'') и [[петунија]]та (''Petunia'').
Во фамилијата се вбројуваат [[татула]]та (''Datura''), [[мандрагора]]та (''Mandragora''), [[помамница]]та (''Atropa belladonna''), [[плетиплотка]]та (''Lycium barbarum''), [[зрнавец]]от (''Physalis''), [[пиперка]]та (''Capsicum''), [[зрнец]]от (''Solanum'' = [[компир]], [[домат]], [[модар патлиџан]]), [[тутун]]от (''Nicotiana'') и [[петунија]]та (''Petunia'').


Многу членови на фамилијата играат важна улога во човечкиот живот како храна, зачини и лекови. Меѓутоа, многу видови се богати со [[алкалоид]]и со [[отров]]ност која се движи од малку надразнителна до смртоносна во мали дози. Некои видови се [[психоактивна супстанција|психоактивни]] (на пр. татулата).
Многу членови на фамилијата играат важна улога во човечкиот живот како храна, зачини и лекови. Меѓутоа, многу видови се богати со [[алкалоид]]и со [[отров]]ност која се движи од малку надразнителна до смртоносна во мали дози. Некои видови се [[психоактивна супстанција|психоактивни]] (на пр. татулата).


==Опис==
==Опис==
Растенијата од фамилијата Зрнци можат да бидат [[билка|билки]], [[грмушка|грмушки]], [[дрво (растение)|дрва]] и понекогаш, [[ползавец|ползавци]]. Цветовите обично се ѕвездести. По облик се зрачни или цевчести, со четири до пет [[венче|венечни ливчиња]] кои обично се споени. Leaves are alternate. Плодот е [[бобинка|бобинка]] со осна плацентација како кај [[домат]]от и [[плетиплотка]]та, или пак зажлебена [[чаура (ботаника)|чаура]] како кај [[татула]]та. Семињата кај највеќето растенија се округли и рамни, со пречник од 2-4 мм. [[Прашник|Прашниците]] излегуваат од венечните ливчиња и нивниот број обично е содржател на четири или пет, најчесто четири или осум. [[Плодница]]та е издадена.<ref>{{нмс | url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=5&taxon_id=10828 | title = Solanaceae | author = Yasin J. Nasir | work = Flora of Pakistan }}</ref>
Растенијата од фамилијата Зрнци можат да бидат [[билка|билки]], [[грмушка|грмушки]], [[дрво (растение)|дрва]] и понекогаш, [[ползавец|ползавци]]. Цветовите обично се ѕвездести. По облик се зрачни или цевчести, со четири до пет [[венче|венечни ливчиња]] кои обично се споени. Leaves are alternate. Плодот е [[бобинка]] со осна плацентација како кај [[домат]]от и [[плетиплотка]]та, или пак зажлебена [[чаура (ботаника)|чаура]] како кај [[татула]]та. Семињата кај највеќето растенија се округли и рамни, со пречник од 2-4 мм. [[Прашник|Прашниците]] излегуваат од венечните ливчиња и нивниот број обично е содржател на четири или пет, најчесто четири или осум. [[Плодница]]та е издадена.<ref>{{нмс | url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=5&taxon_id=10828 | title = Solanaceae | author = Yasin J. Nasir | work = Flora of Pakistan }}</ref>


==Генетика==
==Генетика==
Највеќето членови на фамилијата имаат по 12 [[хромозом]]и,<ref name="Fujii1934">{{наведена книга|last=Fujii|first=Kenjiro|title=Cytologia|url=http://books.google.com/books?id=If8ZAAAAIAAJ|year=1934|publisher=Botanical Institute|page=281}}</ref> број кој е зголемен поради [[полиплоидија]]. Дивите [[компир|компири]] (околу 200 вида) се претежно диплоидни (2 × 12 = 24 хромозоми), но постојат и триплоидни (3 × 12 = 36 хромозоми), третраплоидни (4 × 12 = 48 хромозоми), пентаплоидни (5 × 12 = 60), па дури и хексаплоидни (6 × 12 = 72 хромозоми) видови. Домашниот компир (''Solanum tuberosum'') има 4 × 12 = 48 хромозоми. Некои водиви од родот на пиперката имаат 2 × 12 = 24 хромозоми, додека пак други имаат 26 хромозоми.
Највеќето членови на фамилијата имаат по 12 [[хромозом]]и,<ref name="Fujii1934">{{наведена книга|last=Fujii|first=Kenjiro|title=Cytologia|url=http://books.google.com/books?id=If8ZAAAAIAAJ|year=1934|publisher=Botanical Institute|page=281}}</ref> број кој е зголемен поради [[полиплоидија]]. Дивите [[компир]]и (околу 200 вида) се претежно диплоидни (2 × 12 = 24 хромозоми), но постојат и триплоидни (3 × 12 = 36 хромозоми), третраплоидни (4 × 12 = 48 хромозоми), пентаплоидни (5 × 12 = 60), па дури и хексаплоидни (6 × 12 = 72 хромозоми) видови. Домашниот компир (''Solanum tuberosum'') има 4 × 12 = 48 хромозоми. Некои водиви од родот на пиперката имаат 2 × 12 = 24 хромозоми, додека пак други имаат 26 хромозоми.


==Некои родови==
==Некои родови==
Ред 94: Ред 94:


{{Нормативна контрола}}
{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Зрнци| ]]
[[Категорија:Зрнци| ]]
[[Категорија:Астериди]]
[[Категорија:Астериди]]

Преработка од 11:45, 15 мај 2020

Зрнци (науч. Solanaceae)— семејство на цветни растенија каде спаѓаат низа значајни земјоделски култури, но и многу видови на токсични растенија.

Во фамилијата се вбројуваат татулата (Datura), мандрагората (Mandragora), помамницата (Atropa belladonna), плетиплотката (Lycium barbarum), зрнавецот (Physalis), пиперката (Capsicum), зрнецот (Solanum = компир, домат, модар патлиџан), тутунот (Nicotiana) и петунијата (Petunia).

Многу членови на фамилијата играат важна улога во човечкиот живот како храна, зачини и лекови. Меѓутоа, многу видови се богати со алкалоиди со отровност која се движи од малку надразнителна до смртоносна во мали дози. Некои видови се психоактивни (на пр. татулата).

Опис

Растенијата од фамилијата Зрнци можат да бидат билки, грмушки, дрва и понекогаш, ползавци. Цветовите обично се ѕвездести. По облик се зрачни или цевчести, со четири до пет венечни ливчиња кои обично се споени. Leaves are alternate. Плодот е бобинка со осна плацентација како кај доматот и плетиплотката, или пак зажлебена чаура како кај татулата. Семињата кај највеќето растенија се округли и рамни, со пречник од 2-4 мм. Прашниците излегуваат од венечните ливчиња и нивниот број обично е содржател на четири или пет, најчесто четири или осум. Плодницата е издадена.[2]

Генетика

Највеќето членови на фамилијата имаат по 12 хромозоми,[3] број кој е зголемен поради полиплоидија. Дивите компири (околу 200 вида) се претежно диплоидни (2 × 12 = 24 хромозоми), но постојат и триплоидни (3 × 12 = 36 хромозоми), третраплоидни (4 × 12 = 48 хромозоми), пентаплоидни (5 × 12 = 60), па дури и хексаплоидни (6 × 12 = 72 хромозоми) видови. Домашниот компир (Solanum tuberosum) има 4 × 12 = 48 хромозоми. Некои водиви од родот на пиперката имаат 2 × 12 = 24 хромозоми, додека пак други имаат 26 хромозоми.

Некои родови

Поврзано

Наводи

  1. ↑ „Зрнци (Solanaceae Juss., nom. cons.)“. GRIN. Министерство за земјоделство на САД. 12 април 2007. Посетено на 16 април 2009. (англиски)
  2. ↑ Yasin J. Nasir. „Solanaceae“. Flora of Pakistan.
  3. ↑ Fujii, Kenjiro (1934). Cytologia. Botanical Institute. стр. 281.

Надворешни врски

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Зрнци&oldid=4002018“