3 век: Разлика помеѓу преработките

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
с Јазична Исправка, replaced: Римската империја → Римското Царство (4) using AWB
Ред 2: Ред 2:
'''3 век''' започнал на [[1 јануари]] [[201]] год., а завршил на [[31 декември]] [[300]] год.
'''3 век''' започнал на [[1 јануари]] [[201]] год., а завршил на [[31 декември]] [[300]] год.


Во текот на овој век [[Римско Царство|Римската империја]] се наоѓала во криза, што го означило почетокот на [[Доцна антика|доцната антика]].<ref name=":0">{{Наведена книга|title=Stari svet|last=Dušanić|first=Slobodan|publisher=Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad|year=1983|isbn=|location=Beograd|pages=252-258}}</ref> Во [[Персија]], [[Партијска империја|Партијската империја]] била наследена од [[Сасанидско Царство|Сасанидската империја]].<ref>{{Наведена книга|title=Stari svet|last=Dušanić|first=Slobodan|publisher=Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad|year=1983|isbn=|location=Beograd|pages=295-298}}</ref> Во [[Древна Индија|Индија]], [[Кушанска империја|Кушанската империја]] била заменета со империјата [[Гупта]].<ref>{{Наведена книга|title=Stari svet|last=Dušanić|first=Slobodan|publisher=Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad|year=1983|isbn=|location=Beograd|pages=304-306}}</ref> Кина се наоѓала во периодот на [[Трите кралства]].<ref>{{Наведена книга|title=Stari svet|last=Dušanić|first=Slobodan|publisher=Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad|year=1983|isbn=|location=Beograd|pages=308-315}}</ref> [[Хунну]] ја формирале државата [[Сја (држава)|Сја]] под водство на [[Лиу Кубеи]]. Во [[Корејски Полуостров|Кореја]] владееле [[Трите кралства на Кореја]]. [[Јапонија]] била во периодот [[Кофун]]. Во [[југоисточна Азија]] постоеле група на слабо поврзани држави, наречени со заедничко име [[Фунан]].
Во текот на овој век [[Римско Царство|Римското Царство]] се наоѓала во криза, што го означило почетокот на [[Доцна антика|доцната антика]].<ref name=":0">{{Наведена книга|title=Stari svet|last=Dušanić|first=Slobodan|publisher=Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad|year=1983|isbn=|location=Beograd|pages=252-258}}</ref> Во [[Персија]], [[Партијска империја|Партијската империја]] била наследена од [[Сасанидско Царство|Сасанидската империја]].<ref>{{Наведена книга|title=Stari svet|last=Dušanić|first=Slobodan|publisher=Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad|year=1983|isbn=|location=Beograd|pages=295-298}}</ref> Во [[Древна Индија|Индија]], [[Кушанска империја|Кушанската империја]] била заменета со империјата [[Гупта]].<ref>{{Наведена книга|title=Stari svet|last=Dušanić|first=Slobodan|publisher=Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad|year=1983|isbn=|location=Beograd|pages=304-306}}</ref> Кина се наоѓала во периодот на [[Трите кралства]].<ref>{{Наведена книга|title=Stari svet|last=Dušanić|first=Slobodan|publisher=Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad|year=1983|isbn=|location=Beograd|pages=308-315}}</ref> [[Хунну]] ја формирале државата [[Сја (држава)|Сја]] под водство на [[Лиу Кубеи]]. Во [[Корејски Полуостров|Кореја]] владееле [[Трите кралства на Кореја]]. [[Јапонија]] била во периодот [[Кофун]]. Во [[југоисточна Азија]] постоеле група на слабо поврзани држави, наречени со заедничко име [[Фунан]].


Во ова време во [[Потсахарска Африка|субсахарска Африка]], експанзијата на [[Банту-јазици|Банту]] племињата дошла до [[Јужна Африка (регион)|јужна Африка]].
Во ова време во [[Потсахарска Африка|субсахарска Африка]], експанзијата на [[Банту-јазици|Банту]] племињата дошла до [[Јужна Африка (регион)|јужна Африка]].


Во [[предколумбиска Америка]], културата [[Адена]] од долината на реката [[Охајо (река)|Охајо]] пропаднала, за на нејзино место да се развие [[Хоупвелска култура|Хоупвелската култура]]. Цивилизацијата на [[Маи|Маите]] во [[Средна Америка]] навлегла во својата класична ера.
Во [[предколумбиска Америка]], културата [[Адена]] од долината на реката [[Охајо (река)|Охајо]] пропаднала, за на нејзино место да се развие [[Хоупвелска култура|Хоупвелската култура]]. Цивилизацијата на [[Маи]]те во [[Средна Америка]] навлегла во својата класична ера.
[[Податотека:World in 250 CE.png|мини|198x198px|Мапа на светот во 250 година.]]
[[Податотека:World in 250 CE.png|мини|198x198px|Мапа на светот во 250 година.]]


== Римската империја во 3 век ==
== Римското Царство во 3 век ==
По смртта на царот [[Комод]] кон крајот на [[2 век]], [[Римско Царство|Римската империја]] била втурната во граѓанска војна.<ref name=":0" /> По завршетокот на војувањата, на тронот на империјата седнал императорот [[Септимиј Север]] (193 – 211 год.), кој бил основоположник на династијата [[Севери (династија)|Севери]].<ref name=":0" /> За разлика од претходните римски цареви, тој отворено ја користел армијата за да го зајакне својот авторитет, а за таа цел ги наградувал со високи плати. Како резултат на тоа, режимот што тој го создал е познат како [[Воена монархија]]. Системот се распаднал во [[230-ти|230-тите]] години, по што следел турбулентен педесетгодишен период познат како Воена анархија или [[Криза од трет век|Кризата од третиот век]]. Овој период започнал со атентатот на 28-годишниот император [[Александар Север]] (222 – 235 год.) (последниот император на династијата Севери), а по него на власт се смениле дваесет цареви, од кои секој траел само неколку месеци. На мнозинството од овие цареви или им бил извршен атентат или биле убиени во тек на воени походи, а империјата речиси пропаднала под тежината на политичките нереди и зголемената персиска опасност на исток. Под новите [[Сасанидско Царство|Сасанидски]] владетели, Персија прераснала во ривалска суперсила, па Рим морал да направи драстични реформи со цел подобро да се подготви за конфронтација со овој ривал. Овие реформи конечно биле реализирани кон крајот на 3 век, во текот на владеењето на императорот [[Диоклецијан]] (284 – 305 год.).<ref name=":0" /> Една од реформите била да се подели империјата на источна и западна половина, а секоја од нив да има посебен владетел.
По смртта на царот [[Комод]] кон крајот на [[2 век]], [[Римско Царство|Римското Царство]] била втурната во граѓанска војна.<ref name=":0" /> По завршетокот на војувањата, на тронот на империјата седнал императорот [[Септимиј Север]] (193 – 211 год.), кој бил основоположник на династијата [[Севери (династија)|Севери]].<ref name=":0" /> За разлика од претходните римски цареви, тој отворено ја користел армијата за да го зајакне својот авторитет, а за таа цел ги наградувал со високи плати. Како резултат на тоа, режимот што тој го создал е познат како [[Воена монархија]]. Системот се распаднал во [[230-ти]]те години, по што следел турбулентен педесетгодишен период познат како Воена анархија или [[Криза од трет век|Кризата од третиот век]]. Овој период започнал со атентатот на 28-годишниот император [[Александар Север]] (222 – 235 год.) (последниот император на династијата Севери), а по него на власт се смениле дваесет цареви, од кои секој траел само неколку месеци. На мнозинството од овие цареви или им бил извршен атентат или биле убиени во тек на воени походи, а империјата речиси пропаднала под тежината на политичките нереди и зголемената персиска опасност на исток. Под новите [[Сасанидско Царство|Сасанидски]] владетели, Персија прераснала во ривалска суперсила, па Рим морал да направи драстични реформи со цел подобро да се подготви за конфронтација со овој ривал. Овие реформи конечно биле реализирани кон крајот на 3 век, во текот на владеењето на императорот [[Диоклецијан]] (284 – 305 год.).<ref name=":0" /> Една од реформите била да се подели империјата на источна и западна половина, а секоја од нив да има посебен владетел.


== Настани ==
== Настани ==
Ред 17: Ред 17:
* Ран 3 век - Погребувањето во [[Катакомба|катакомби]] станало честа практика.
* Ран 3 век - Погребувањето во [[Катакомба|катакомби]] станало честа практика.
* [[208]]: Се одвивала кинеската поморска [[Битка кај црвените клифови]].
* [[208]]: Се одвивала кинеската поморска [[Битка кај црвените клифови]].
* [[211]] - [[217]]: Император на [[Римско Царство|Римската империја]] е [[Каракала]].
* [[211]] - [[217]]: Император на [[Римско Царство|Римското Царство]] е [[Каракала]].
* [[212]]: Со [[Едикт на Каракала|Едиктот на Каракала]] (Constitutio Antoniniana) им било доделено државјанство на сите слободни римски мажи.
* [[212]]: Со [[Едикт на Каракала|Едиктот на Каракала]] (Constitutio Antoniniana) им било доделено државјанство на сите слободни римски мажи.
* [[212]] - [[217]]: Биле изградени [[Бањи на Каракала|Бањите на Каракала]] во [[Рим]].
* [[212]] - [[217]]: Биле изградени [[Бањи на Каракала|Бањите на Каракала]] во [[Рим]].
Ред 37: Ред 37:
* [[291]] - [[306]]: Војната на осуммте принцови, граѓанска војна од кланот Сима во Кина.
* [[291]] - [[306]]: Војната на осуммте принцови, граѓанска војна од кланот Сима во Кина.
* [[Сарнат]] станал центар на [[будистичка уметност]] во [[Индија]].
* [[Сарнат]] станал центар на [[будистичка уметност]] во [[Индија]].
* [[Пченка|Пченката]] почнала да се користи како храна од народите на [[Северна Америка]], каде стигнала по пат на трговија со народите од [[Средна Америка]] и [[Мексико]].
* [[Пченка]]та почнала да се користи како храна од народите на [[Северна Америка]], каде стигнала по пат на трговија со народите од [[Средна Америка]] и [[Мексико]].
* Кралството [[Фунан (кралство)|Фунан]] го достигнало својот зенит.
* Кралството [[Фунан (кралство)|Фунан]] го достигнало својот зенит.
* [[Готи|Готите]] се преселиле од Готисканца во [[Украина]], со што ја формирале [[Черњахивска култура|Черњахивската култура]].
* [[Готи]]те се преселиле од Готисканца во [[Украина]], со што ја формирале [[Черњахивска култура|Черњахивската култура]].
* Била насликана ѕидната слика „Менора и ковчегот на заветот“ во еврејски катакомби, во [[Вила Торлониа]] (Рим).
* Била насликана ѕидната слика „Менора и ковчегот на заветот“ во еврејски катакомби, во [[Вила Торлониа]] (Рим).
* Започнал [[Коптски период|Коптскиот период]] во [[Египет]].
* Започнал [[Коптски период|Коптскиот период]] во [[Египет]].
* Била насликана „Сидарта во палатата“, во [[Нагарџунаконда]], [[Андра Прадеш]], [[Индија]]. Делото сега се чува во [[Национален музеј на Њу Делхи|Националниот музеј на Њу Делхи]].
* Била насликана „Сидарта во палатата“, во [[Нагарџунаконда]], [[Андра Прадеш]], [[Индија]]. Делото сега се чува во [[Национален музеј на Њу Делхи|Националниот музеј на Њу Делхи]].
* Бил направен Magerius мозаикот во [[Тунис]].
* Бил направен Magerius мозаикот во [[Тунис]].
⚫
*

⚫
*


== Личности ==
== Личности ==
Ред 78: Ред 77:
* [[Лиу Беи]], основач на [[Шу Хан]]
* [[Лиу Беи]], основач на [[Шу Хан]]
* [[Луциј Септимиј Оденат]], владетел на [[Палмира]]
* [[Луциј Септимиј Оденат]], владетел на [[Палмира]]
* [[Мани]], основач на [[Манихејство|Манихејството]]
* [[Мани]], основач на [[Манихејство]]то
* [[Марко Аврелиј|Марко Аврелиј Проб]], римски император
* [[Марко Аврелиј|Марко Аврелиј Проб]], римски император
* [[Максимин Трак]], римски император
* [[Максимин Трак]], римски император
Ред 144: Ред 143:
* [[Шан Тао]], кинески филозоф
* [[Шан Тао]], кинески филозоф
* [[Шијанг Шиу]], кинески научник
* [[Шијанг Шиу]], кинески научник

*
*


Ред 156: Ред 154:
== Наводи ==
== Наводи ==
<references />
<references />

[[Категорија:3 век| ]]
[[Категорија:3 век| ]]
[[Категорија:Векови|03]]
[[Категорија:Векови|03]]

Преработка од 13:57, 14 мај 2020

< II век III век IV век >
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 00

3 век започнал на 1 јануари 201 год., а завршил на 31 декември 300 год.

Во текот на овој век Римското Царство се наоѓала во криза, што го означило почетокот на доцната антика.[1] Во Персија, Партијската империја била наследена од Сасанидската империја.[2] Во Индија, Кушанската империја била заменета со империјата Гупта.[3] Кина се наоѓала во периодот на Трите кралства.[4] Хунну ја формирале државата Сја под водство на Лиу Кубеи. Во Кореја владееле Трите кралства на Кореја. Јапонија била во периодот Кофун. Во југоисточна Азија постоеле група на слабо поврзани држави, наречени со заедничко име Фунан.

Во ова време во субсахарска Африка, експанзијата на Банту племињата дошла до јужна Африка.

Во предколумбиска Америка, културата Адена од долината на реката Охајо пропаднала, за на нејзино место да се развие Хоупвелската култура. Цивилизацијата на Маите во Средна Америка навлегла во својата класична ера.

Мапа на светот во 250 година.

Римското Царство во 3 век

По смртта на царот Комод кон крајот на 2 век, Римското Царство била втурната во граѓанска војна.[1] По завршетокот на војувањата, на тронот на империјата седнал императорот Септимиј Север (193 – 211 год.), кој бил основоположник на династијата Севери.[1] За разлика од претходните римски цареви, тој отворено ја користел армијата за да го зајакне својот авторитет, а за таа цел ги наградувал со високи плати. Како резултат на тоа, режимот што тој го создал е познат како Воена монархија. Системот се распаднал во 230-тите години, по што следел турбулентен педесетгодишен период познат како Воена анархија или Кризата од третиот век. Овој период започнал со атентатот на 28-годишниот император Александар Север (222 – 235 год.) (последниот император на династијата Севери), а по него на власт се смениле дваесет цареви, од кои секој траел само неколку месеци. На мнозинството од овие цареви или им бил извршен атентат или биле убиени во тек на воени походи, а империјата речиси пропаднала под тежината на политичките нереди и зголемената персиска опасност на исток. Под новите Сасанидски владетели, Персија прераснала во ривалска суперсила, па Рим морал да направи драстични реформи со цел подобро да се подготви за конфронтација со овој ривал. Овие реформи конечно биле реализирани кон крајот на 3 век, во текот на владеењето на императорот Диоклецијан (284 – 305 год.).[1] Една од реформите била да се подели империјата на источна и западна половина, а секоја од нив да има посебен владетел.

Настани

Бањите на Каракала во Рим

Личности

Императорот Каракала
Јулија Домна
Императорот Александар Север
Императорот Клавдиј II
Марко Аврелиј Проб, римски император
Императорот Диоклецијан
Плотин, римски филозоф

Литература

Наука и филозофија

Откритија

Наводи

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Dušanić, Slobodan (1983). Stari svet. Beograd: Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad. стр. 252–258.
  2. ↑ Dušanić, Slobodan (1983). Stari svet. Beograd: Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad. стр. 295–298.
  3. ↑ Dušanić, Slobodan (1983). Stari svet. Beograd: Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad. стр. 304–306.
  4. ↑ Dušanić, Slobodan (1983). Stari svet. Beograd: Narodna knjiga, Vuk Karadzic, Rad. стр. 308–315.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=3_век&oldid=3997390“