Јупитер: Разлика помеѓу преработките

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
Нема опис на уредувањето
с Јазична исправка, replaced: Радиусот → Полупречникот, радиусот → полупречникот (3) using AWB
Ред 37: Ред 37:
| accessdate=2007-08-28 }}</ref><ref name=1bar>Refers to the level of 1 bar atmospheric pressure</ref> <br />11.209 Earths
| accessdate=2007-08-28 }}</ref><ref name=1bar>Refers to the level of 1 bar atmospheric pressure</ref> <br />11.209 Earths
| polar_radius = 66,854 ± 10&nbsp;km<ref name=Seidelmann2007/><ref name=1bar/> <br />10.517&nbsp;Earths
| polar_radius = 66,854 ± 10&nbsp;km<ref name=Seidelmann2007/><ref name=1bar/> <br />10.517&nbsp;Earths
| surface_area = 6.21796×10<sup>10</sup>&nbsp;km²<ref name="nasafact">[http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Jupiter&Display=Facts NASA: Solar System Exploration: Planets: Jupiter: Facts & Figures]</ref><ref name=1bar/><br />121.9 Earths
| surface_area = 6.21796×10<sup>10</sup>&nbsp;km²<ref name=1bar/><ref name="nasafact">[http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Jupiter&Display=Facts NASA: Solar System Exploration: Planets: Jupiter: Facts & Figures]</ref><br />121.9 Earths
| volume = 1.43128×10<sup>15</sup>&nbsp;km³<ref name="fact"/><ref name=1bar/> <br />1321.3&nbsp;Earths
| volume = 1.43128×10<sup>15</sup>&nbsp;km³<ref name="fact"/><ref name=1bar/> <br />1321.3&nbsp;Earths
| mass = 1.8986×10<sup>27</sup>&nbsp;kg<ref name="fact"/> <br />317.8&nbsp;Earths
| mass = 1.8986×10<sup>27</sup>&nbsp;kg<ref name="fact"/> <br />317.8&nbsp;Earths
Ред 116: Ред 116:
Астрономите оркрија речиси 500 планетарни системи со повеќе планети. Овие системи вклучуваат неколку планети чии маси се неколку пати поголеми од Земјината ([[супер Земји]]), кои орбитираат поблиску до нивната ѕвезда во споредба со Меркур и сонцето, понекогаш и гиганти со гасови од Јупитер се доближуваат до нивната ѕвезда.
Астрономите оркрија речиси 500 планетарни системи со повеќе планети. Овие системи вклучуваат неколку планети чии маси се неколку пати поголеми од Земјината ([[супер Земји]]), кои орбитираат поблиску до нивната ѕвезда во споредба со Меркур и сонцето, понекогаш и гиганти со гасови од Јупитер се доближуваат до нивната ѕвезда.


Земјата и нејзините соседни планети можеби се формирале од фрагменти на планети кои судриле со Јупитер, уништувајќи ги супер-Планетите околу Сонцето. Додека Јупитер се приближил кон внатрешноста на Сончевиот систем, во она што теоретичарите го нарекуваат [[хипотеза на големиот такт]], предизвикувајќи серија судири меѓу супер-Земјите со тоа што нивните орбити почнале да се преклопуваат. <ref>{{cite journal |url=http://www.pnas.org/content/112/14/4214.abstract |title=Jupiter's decisive role in the inner Solar System's early evolution |author=[[Konstantin Batygin]] |accessdate=November 17, 2015 |doi=10.1073/pnas.1423252112 |pmid=25831540 |pmc=4394287 |volume=112 |issue=14 |pages=4214–4217 |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |arxiv=1503.06945 |bibcode=2015PNAS..112.4214B|year=2015 }}</ref>
Земјата и нејзините соседни планети можеби се формирале од фрагменти на планети кои судриле со Јупитер, уништувајќи ги супер-Планетите околу Сонцето. Додека Јупитер се приближил кон внатрешноста на Сончевиот систем, во она што теоретичарите го нарекуваат [[хипотеза на големиот такт]], предизвикувајќи серија судири меѓу супер-Земјите со тоа што нивните орбити почнале да се преклопуваат.<ref>{{cite journal |url=http://www.pnas.org/content/112/14/4214.abstract |title=Jupiter's decisive role in the inner Solar System's early evolution |author=[[Konstantin Batygin]] |accessdate=November 17, 2015 |doi=10.1073/pnas.1423252112 |pmid=25831540 |pmc=4394287 |volume=112 |issue=14 |pages=4214–4217 |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |arxiv=1503.06945 |bibcode=2015PNAS..112.4214B|year=2015 }}</ref>


<!--It appears that Jupiter is in its present orbit in the outer Solar System because Saturn pulled Jupiter out during [[Jumping-Jupiter scenario|its migration]].{{Citation needed|date=April 2015}}-->Јупитер движејќи се надвор од внатрешноста на Сончевиот Систем ќе овозможи формирање на внатрешни планети, вклучувајќи ја и [[Земјата]].<ref>{{cite web |url=http://news.nationalgeographic.com/2015/03/150324-jupiter-super-earth-collisions-planets-astronomy-sky-watching |title=Observe: Jupiter, Wrecking Ball of Early Solar System |author=Illustration by&nbsp;NASA/JPL-Caltech |date= 2015-03-24|work=nationalgeographic.com |accessdate=November 17, 2015}}</ref>
<!--It appears that Jupiter is in its present orbit in the outer Solar System because Saturn pulled Jupiter out during [[Jumping-Jupiter scenario|its migration]].{{Citation needed|date=April 2015}}-->Јупитер движејќи се надвор од внатрешноста на Сончевиот Систем ќе овозможи формирање на внатрешни планети, вклучувајќи ја и [[Земјата]].<ref>{{cite web |url=http://news.nationalgeographic.com/2015/03/150324-jupiter-super-earth-collisions-planets-astronomy-sky-watching |title=Observe: Jupiter, Wrecking Ball of Early Solar System |author=Illustration by&nbsp;NASA/JPL-Caltech |date= 2015-03-24|work=nationalgeographic.com |accessdate=November 17, 2015}}</ref>
Ред 124: Ред 124:


=== Композиција ===
=== Композиција ===
Горната атмосфера на Јупитер е околу 88–92% водород и 8–12% хелиум во проценти волумен на гасовити [[молекули]]. Атомот на хелиум има околу четири пати поголема маса од водороден атом, па составот се менува кога е опишан како дел од масата што ја придонесуваат различни атоми. Така, [[Atmosphere of Jupiter|атмосферата на јупитер]] е приближно 75% водород и 24% хелиум по маса, при што останатиот процент од масата е составен од други елементи. Атмосферата содржи траги од [[метан]], [[водна пареа]], [[амонијак]] и соединенија базирани на [[силициум]]. Исто така има траги од [[јаглерод]], [[етан]], [[водород-сулфид], [[неон]], [[кислород]], [[фосфин]] и [[сулфур]]. Најодалечениот слој од атмосферата содржи [[кристали]] на замрзнат амонијак. Внатрешноста содржи погусти материјали - масата е околу 71% водород, 24% хелиум и 5% други елементи.<ref name=voyager>{{cite journal |author=Gautier, D. |author2=Conrath, B. |author3=Flasar, M. |author4=Hanel, R. |author5=Kunde, V. |author6=Chedin, A. |author7=Scott N. |title=The helium abundance of Jupiter from Voyager |journal=Journal of Geophysical Research |volume=86 |issue=A10 |pages=8713–8720 |date=1981 |bibcode=1981JGR....86.8713G |doi=10.1029/JA086iA10p08713|hdl=2060/19810016480 }}</ref><ref name="cassini">{{cite journal |author=Kunde, V.G. |display-authors=etal |title=Jupiter's Atmospheric Composition from the Cassini Thermal Infrared Spectroscopy Experiment |journal=Science |date=September 10, 2004 |volume=305 |issue=5690 |pages=1582–86 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/305/5690/1582 |accessdate=April 4, 2007 |doi=10.1126/science.1100240 |pmid=15319491 |bibcode=2004Sci...305.1582K}}</ref> Преку [[инфрацрвени]] и [[ултравиолетови]] мерења, пронајдени се траги на [[бензен]] и други [[јаглеводороди]].<ref>{{cite journal |journal=Icarus |volume=64 |issue=2 |pages=233–48 |date=1985 |title=Infrared Polar Brightening on Jupiter III. Spectrometry from the Voyager 1 IRIS Experiment |bibcode=1985Icar...64..233K |author=Kim, S.J. |author2=Caldwell, J. |author3=Rivolo, A.R. |author4=Wagner, R. |doi=10.1016/0019-1035(85)90201-5}}</ref>
Горната атмосфера на Јупитер е околу 88–92% водород и 8–12% хелиум во проценти волумен на гасовити [[молекули]]. Атомот на хелиум има околу четири пати поголема маса од водороден атом, па составот се менува кога е опишан како дел од масата што ја придонесуваат различни атоми. Така, [[Atmosphere of Jupiter|атмосферата на јупитер]] е приближно 75% водород и 24% хелиум по маса, при што останатиот процент од масата е составен од други елементи. Атмосферата содржи траги од [[метан]], [[водна пареа]], [[амонијак]] и соединенија базирани на [[силициум]]. Исто така има траги од [[јаглерод]], [[етан]], [[водород-сулфид]], [[неон]], [[кислород]], [[фосфин]] и [[сулфур]]. Најодалечениот слој од атмосферата содржи [[кристали]] на замрзнат амонијак. Внатрешноста содржи погусти материјали - масата е околу 71% водород, 24% хелиум и 5% други елементи.<ref name=voyager>{{cite journal |author=Gautier, D. |author2=Conrath, B. |author3=Flasar, M. |author4=Hanel, R. |author5=Kunde, V. |author6=Chedin, A. |author7=Scott N. |title=The helium abundance of Jupiter from Voyager |journal=Journal of Geophysical Research |volume=86 |issue=A10 |pages=8713–8720 |date=1981 |bibcode=1981JGR....86.8713G |doi=10.1029/JA086iA10p08713|hdl=2060/19810016480 }}</ref><ref name="cassini">{{cite journal |author=Kunde, V.G. |display-authors=etal |title=Jupiter's Atmospheric Composition from the Cassini Thermal Infrared Spectroscopy Experiment |journal=Science |date=September 10, 2004 |volume=305 |issue=5690 |pages=1582–86 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/305/5690/1582 |accessdate=April 4, 2007 |doi=10.1126/science.1100240 |pmid=15319491 |bibcode=2004Sci...305.1582K}}</ref> Преку [[инфрацрвени]] и [[ултравиолетови]] мерења, пронајдени се траги на [[бензен]] и други [[јаглеводороди]].<ref>{{cite journal |journal=Icarus |volume=64 |issue=2 |pages=233–48 |date=1985 |title=Infrared Polar Brightening on Jupiter III. Spectrometry from the Voyager 1 IRIS Experiment |bibcode=1985Icar...64..233K |author=Kim, S.J. |author2=Caldwell, J. |author3=Rivolo, A.R. |author4=Wagner, R. |doi=10.1016/0019-1035(85)90201-5}}</ref>


Во атмосферските пропорции водородот и хелиумот се блиску до теоретскиот состав на исконската [[сончевата маглина]]. Неон во горниот дел од атмосферата се состои само од 20 делчиња на милион по маса, што е околу една десетина во изобилство на Сонцето.<ref>{{cite journal |author=Niemann, H.B. |author2=Atreya, S.K. |author3=Carignan, G.R. |author4=Donahue, T.M. |author5=Haberman, J.A. |author6=Harpold, D.N. |author7=Hartle, R.E. |author8=Hunten, D.M. |author9=Kasprzak, W.T. |author10=Mahaffy, P.R. |author11=Owen, T.C. |author12=Spencer, N.W. |author13=Way, S.H. |title=The Galileo Probe Mass Spectrometer: Composition of Jupiter's Atmosphere |journal=Science |date=1996 |volume=272 |issue=5263 |pages=846–849 |bibcode=1996Sci...272..846N |doi=10.1126/science.272.5263.846 |pmid=8629016}}</ref> Хелиумот е исто така намален на околу 80% од составот на Сонцето. Ова осиромашување е резултат на [[Precipitation (meteorology)|врнежите]] на овие елементи во внатрешноста на планетата.<ref name="galileo_ms">{{cite journal |first=U. |last=von Zahn |first2=D.M. |last2=Hunten |first3=G. |last3=Lehmacher |title=Helium in Jupiter's atmosphere: Results from the Galileo probe Helium Interferometer Experiment |journal=Journal of Geophysical Research |date=1998 |volume=103 |issue=E10 |pages=22815–22829 |doi=10.1029/98JE00695 |bibcode=1998JGR...10322815V}}</ref> <!-- Abundances of heavier [[inert gas]]es in Jupiter's atmosphere are about two to three times that of the Sun.{{citation needed|date=May 2015}}-->
Во атмосферските пропорции водородот и хелиумот се блиску до теоретскиот состав на исконската [[сончевата маглина]]. Неон во горниот дел од атмосферата се состои само од 20 делчиња на милион по маса, што е околу една десетина во изобилство на Сонцето.<ref>{{cite journal |author=Niemann, H.B. |author2=Atreya, S.K. |author3=Carignan, G.R. |author4=Donahue, T.M. |author5=Haberman, J.A. |author6=Harpold, D.N. |author7=Hartle, R.E. |author8=Hunten, D.M. |author9=Kasprzak, W.T. |author10=Mahaffy, P.R. |author11=Owen, T.C. |author12=Spencer, N.W. |author13=Way, S.H. |title=The Galileo Probe Mass Spectrometer: Composition of Jupiter's Atmosphere |journal=Science |date=1996 |volume=272 |issue=5263 |pages=846–849 |bibcode=1996Sci...272..846N |doi=10.1126/science.272.5263.846 |pmid=8629016}}</ref> Хелиумот е исто така намален на околу 80% од составот на Сонцето. Ова осиромашување е резултат на [[Precipitation (meteorology)|врнежите]] на овие елементи во внатрешноста на планетата.<ref name="galileo_ms">{{cite journal |first=U. |last=von Zahn |first2=D.M. |last2=Hunten |first3=G. |last3=Lehmacher |title=Helium in Jupiter's atmosphere: Results from the Galileo probe Helium Interferometer Experiment |journal=Journal of Geophysical Research |date=1998 |volume=103 |issue=E10 |pages=22815–22829 |doi=10.1029/98JE00695 |bibcode=1998JGR...10322815V}}</ref> <!-- Abundances of heavier [[inert gas]]es in Jupiter's atmosphere are about two to three times that of the Sun.{{citation needed|date=May 2015}}-->
Ред 134: Ред 134:
[[File:SolarSystem OrdersOfMagnitude Sun-Jupiter-Earth-Moon.jpg|thumb|left|Jupiter's diameter is one [[order of magnitude]] smaller (×0.10045) than that of the Sun, and one order of magnitude larger (×10.9733) than that of Earth. The Great Red Spot is roughly the same size as Earth.]]
[[File:SolarSystem OrdersOfMagnitude Sun-Jupiter-Earth-Moon.jpg|thumb|left|Jupiter's diameter is one [[order of magnitude]] smaller (×0.10045) than that of the Sun, and one order of magnitude larger (×10.9733) than that of Earth. The Great Red Spot is roughly the same size as Earth.]]


Масата на Јупитер е 2.5 пати поголема од онаа на сите други планети во Сончевиот систем заедно—толку е масивна што [[барицентарот]] со [[Сонцето]] лежи над [[Photosphere|површината на Сонцето]] во 1.068 [[solar radius|сончеви радиуси]] од центарот на Сонцето.<ref>{{cite book |last1=MacDougal |first1=Douglas W. |title=Newton's Gravity |year=2012 |publisher=Springer New York |isbn=978-1-4614-5443-4 |pages=193–211 |language=en |chapter=A Binary System Close to Home: How the Moon and Earth Orbit Each Other |quote=the barycenter is 743,000 km from the center of the sun. The Sun's radius is 696,000 km, so it is 47,000 km above the surface.|doi=10.1007/978-1-4614-5444-1_10 |series=Undergraduate Lecture Notes in Physics }}</ref> Јупитер е многу поголема од Земјата и значително помалку густа: нејзиниот волумен е околу 1,321 Земји, но е само 318 пати помасивна.<ref name="fact"/><ref name="burgess">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book |first=Eric |last=Burgess |date=1982 |title=By Jupiter: Odysseys to a Giant |publisher=Columbia University Press |location=New York |isbn=978-0-231-05176-7}}</ref> Радиусот на Јупитер е околу 1/10 од [[Solar radius|радиусот на сонцето]],<ref name=shu82>{{cite book |first=Frank H. |last=Shu |date=1982 |title=The physical universe: an introduction to astronomy |page=426 |series=Series of books in astronomy |edition=12th |publisher=University Science Books |isbn=978-0-935702-05-7}}</ref> а масата е 0.001 пати од [[Solar mass|масата на сонцето]], така што густините на двете тела се слични.<ref name=davis_turekian05>{{cite book |author=Davis, Andrew M. |author2=Turekian, Karl K. |title=Meteorites, comets, and planets |volume=1 |series=Treatise on geochemistry |publisher=Elsevier |date=2005 |isbn=978-0-08-044720-9 |page=624}}</ref> "[[Масата на Јупитер]]" ({{Jupiter mass}} или {{Jupiter mass|Jup=y}}) е често се користи како единица за опишување маси на други објекти, особено [[екстра соларни планети]] и [[кафени џуџиња]]. На пример, екстрасоларна планета [[HD 209458 b]] има маса од {{Jupiter mass|0.69}}, додека [[Капа Андромаде б]] има маса од {{Jupiter mass|12.8}}.<ref>{{cite web |url=http://exoplanet.eu/ |title=The Extrasolar Planets Encyclopedia: Interactive Catalogue |publisher=Paris Observatory |author=Jean Schneider |date=2009}}</ref>
Масата на Јупитер е 2.5 пати поголема од онаа на сите други планети во Сончевиот систем заедно—толку е масивна што [[барицентарот]] со [[Сонцето]] лежи над [[Photosphere|површината на Сонцето]] во 1.068 [[solar radius|сончеви радиуси]] од центарот на Сонцето.<ref>{{cite book |last1=MacDougal |first1=Douglas W. |title=Newton's Gravity |year=2012 |publisher=Springer New York |isbn=978-1-4614-5443-4 |pages=193–211 |language=en |chapter=A Binary System Close to Home: How the Moon and Earth Orbit Each Other |quote=the barycenter is 743,000 km from the center of the sun. The Sun's radius is 696,000 km, so it is 47,000 km above the surface.|doi=10.1007/978-1-4614-5444-1_10 |series=Undergraduate Lecture Notes in Physics }}</ref> Јупитер е многу поголема од Земјата и значително помалку густа: нејзиниот волумен е околу 1,321 Земји, но е само 318 пати помасивна.<ref name="fact"/><ref name="burgess">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book |first=Eric |last=Burgess |date=1982 |title=By Jupiter: Odysseys to a Giant |publisher=Columbia University Press |location=New York |isbn=978-0-231-05176-7}}</ref> Полупречникот на Јупитер е околу 1/10 од [[Solar radius|полупречникот на сонцето]],<ref name=shu82>{{cite book |first=Frank H. |last=Shu |date=1982 |title=The physical universe: an introduction to astronomy |page=426 |series=Series of books in astronomy |edition=12th |publisher=University Science Books |isbn=978-0-935702-05-7}}</ref> а масата е 0.001 пати од [[Solar mass|масата на сонцето]], така што густините на двете тела се слични.<ref name=davis_turekian05>{{cite book |author=Davis, Andrew M. |author2=Turekian, Karl K. |title=Meteorites, comets, and planets |volume=1 |series=Treatise on geochemistry |publisher=Elsevier |date=2005 |isbn=978-0-08-044720-9 |page=624}}</ref> "[[Масата на Јупитер]]" ({{Jupiter mass}} или {{Jupiter mass|Jup=y}}) е често се користи како единица за опишување маси на други објекти, особено [[екстра соларни планети]] и [[кафени џуџиња]]. На пример, екстрасоларна планета [[HD 209458 b]] има маса од {{Jupiter mass|0.69}}, додека [[Капа Андромаде б]] има маса од {{Jupiter mass|12.8}}.<ref>{{cite web |url=http://exoplanet.eu/ |title=The Extrasolar Planets Encyclopedia: Interactive Catalogue |publisher=Paris Observatory |author=Jean Schneider |date=2009}}</ref>


Теоретски модели укажуваат на тоа дека ако Јупитер има повеќе маса од тоа што имала во минатото, таа ќе се намали.<ref name=Seager2007>{{cite journal |last=Seager |first=S. |author2=Kuchner, M. |author3=Hier-Majumder, C.A. |author4=Militzer, B. |title=Mass-Radius Relationships for Solid Exoplanets |journal=The Astrophysical Journal |volume=669 |issue=2 |pages=1279–1297 |date=2007 |doi=10.1086/521346 |arxiv=0707.2895 |bibcode=2007ApJ...669.1279S}}</ref> За мали промени на масата [[радиусот]] не би се променил значително, а над {{earth mass|link=yes|500}} (1.6 Јупитерова маса)<ref name=Seager2007/> внатрешноста би станала многу покомпримирана под зголемениот притисок бидејќи нејзиниот волумен ќе се ''намали и покрај'' зголемениот обем на материјата. Како резултат на тоа, Јупитер се смета дека има најголем дијаметар како планета од нејзиниот состав и еволутивна историја што може да постигне. <ref name=HTUW>{{cite AV media | title=How the Universe Works 3 | volume=Jupiter: Destroyer or Savior? | date=2014 | publisher=Discovery Channel}}</ref> Процесот на натамошно собирање со зголемување на масата ќе продолжи се додека не се постигне значително [[ѕвездено палење]], како кај масивните [[кафени џуџиња]] кои имаат околу 50 Јупитерови маси. <ref name="tristan286">{{cite journal |last=Guillot |first=Tristan |title=Interiors of Giant Planets Inside and Outside the Solar System |journal=Science |date=1999 |volume=286 |issue=5437 |pages=72–77 |accessdate=August 28, 2007 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/286/5437/72 |doi=10.1126/science.286.5437.72 |pmid=10506563 |bibcode=1999Sci...286...72G}}</ref>
Теоретски модели укажуваат на тоа дека ако Јупитер има повеќе маса од тоа што имала во минатото, таа ќе се намали.<ref name=Seager2007>{{cite journal |last=Seager |first=S. |author2=Kuchner, M. |author3=Hier-Majumder, C.A. |author4=Militzer, B. |title=Mass-Radius Relationships for Solid Exoplanets |journal=The Astrophysical Journal |volume=669 |issue=2 |pages=1279–1297 |date=2007 |doi=10.1086/521346 |arxiv=0707.2895 |bibcode=2007ApJ...669.1279S}}</ref> За мали промени на масата [[полупречникот]] не би се променил значително, а над {{earth mass|link=yes|500}} (1.6 Јупитерова маса)<ref name=Seager2007/> внатрешноста би станала многу покомпримирана под зголемениот притисок бидејќи нејзиниот волумен ќе се ''намали и покрај'' зголемениот обем на материјата. Како резултат на тоа, Јупитер се смета дека има најголем дијаметар како планета од нејзиниот состав и еволутивна историја што може да постигне.<ref name=HTUW>{{cite AV media | title=How the Universe Works 3 | volume=Jupiter: Destroyer or Savior? | date=2014 | publisher=Discovery Channel}}</ref> Процесот на натамошно собирање со зголемување на масата ќе продолжи се додека не се постигне значително [[ѕвездено палење]], како кај масивните [[кафени џуџиња]] кои имаат околу 50 Јупитерови маси.<ref name="tristan286">{{cite journal |last=Guillot |first=Tristan |title=Interiors of Giant Planets Inside and Outside the Solar System |journal=Science |date=1999 |volume=286 |issue=5437 |pages=72–77 |accessdate=August 28, 2007 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/286/5437/72 |doi=10.1126/science.286.5437.72 |pmid=10506563 |bibcode=1999Sci...286...72G}}</ref>


Иако Јупитер би требало да биде 75 пати помасивен за [[hydrogen fusion|водородот да фузира]] и стане [[ѕвезда]], најмалото [[црвено џуџе]] е со околу 30 проценти поголем радиус од оној на Јупитер.<ref>{{cite journal |author=Burrows, A. |author2=Hubbard, W.B. |author3=Saumon, D. |author4=Lunine, J.I. |title=An expanded set of brown dwarf and very low mass star models |journal=Astrophysical Journal |date=1993 |volume=406 |issue=1 |pages=158–71 |bibcode=1993ApJ...406..158B |doi=10.1086/172427}}</ref><ref>{{cite news |first=Didier |last=Queloz |title=VLT Interferometer Measures the Size of Proxima Centauri and Other Nearby Stars |publisher=European Southern Observatory |date=November 19, 2002 |url=http://eso.org/public/news/eso0232/ |accessdate=January 12, 2007}}</ref> И покрај ова, Јупитер сѐ уште зрачи повеќе топлина од колку што добива од Сонцето; количината на топлина произведена во него е слична на вкупното [[сончево зрачење]] што го прима.<ref name="elkins-tanton">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book |first=Linda T. |last=Elkins-Tanton |date=2006 |title=Jupiter and Saturn |publisher=Chelsea House |location=New York |isbn=978-0-8160-5196-0}}</ref> Оваа дополнителна топлина е генерирана од [[Келвин–Хелмолцовиот механизам]] преку контракција. Овој процес предизвикува Јупитер да се намали за околу 2&nbsp;cm секоја година.<ref name="guillot04">{{cite book |editor=Bagenal, F. |editor2=Dowling, T.E. |editor3=McKinnon, W.B. |author=Guillot, T. |author2=Stevenson, D.J. |author3=Hubbard, W.B. |author4=Saumon, D. |date=2004 |title=Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere |chapter=Chapter 3: The Interior of Jupiter |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-81808-7}}</ref> Кога прв пат била оформена, Јупитер била многу потопла и околу два пати поголема од нејзиниот секогашен дијаметар.<ref>{{cite journal |last=Bodenheimer |first=P. |title=Calculations of the early evolution of Jupiter |series=23 |journal=Icarus |date=1974 |issue=3 |volume=23 |pages=319–25 |bibcode=1974Icar...23..319B |doi=10.1016/0019-1035(74)90050-5}}</ref>
Иако Јупитер би требало да биде 75 пати помасивен за [[hydrogen fusion|водородот да фузира]] и стане [[ѕвезда]], најмалото [[црвено џуџе]] е со околу 30 проценти поголем радиус од оној на Јупитер.<ref>{{cite journal |author=Burrows, A. |author2=Hubbard, W.B. |author3=Saumon, D. |author4=Lunine, J.I. |title=An expanded set of brown dwarf and very low mass star models |journal=Astrophysical Journal |date=1993 |volume=406 |issue=1 |pages=158–71 |bibcode=1993ApJ...406..158B |doi=10.1086/172427}}</ref><ref>{{cite news |first=Didier |last=Queloz |title=VLT Interferometer Measures the Size of Proxima Centauri and Other Nearby Stars |publisher=European Southern Observatory |date=November 19, 2002 |url=http://eso.org/public/news/eso0232/ |accessdate=January 12, 2007}}</ref> И покрај ова, Јупитер сѐ уште зрачи повеќе топлина од колку што добива од Сонцето; количината на топлина произведена во него е слична на вкупното [[сончево зрачење]] што го прима.<ref name="elkins-tanton">{{page needed|date=May 2015}} {{cite book |first=Linda T. |last=Elkins-Tanton |date=2006 |title=Jupiter and Saturn |publisher=Chelsea House |location=New York |isbn=978-0-8160-5196-0}}</ref> Оваа дополнителна топлина е генерирана од [[Келвин–Хелмолцовиот механизам]] преку контракција. Овој процес предизвикува Јупитер да се намали за околу 2&nbsp;cm секоја година.<ref name="guillot04">{{cite book |editor=Bagenal, F. |editor2=Dowling, T.E. |editor3=McKinnon, W.B. |author=Guillot, T. |author2=Stevenson, D.J. |author3=Hubbard, W.B. |author4=Saumon, D. |date=2004 |title=Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere |chapter=Chapter 3: The Interior of Jupiter |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-81808-7}}</ref> Кога прв пат била оформена, Јупитер била многу потопла и околу два пати поголема од нејзиниот секогашен дијаметар.<ref>{{cite journal |last=Bodenheimer |first=P. |title=Calculations of the early evolution of Jupiter |series=23 |journal=Icarus |date=1974 |issue=3 |volume=23 |pages=319–25 |bibcode=1974Icar...23..319B |doi=10.1016/0019-1035(74)90050-5}}</ref>
Ред 146: Ред 146:
Несигурноста на моделите е поврзана со маргината на грешки во досега измерените параметри: еден од ротационите коефициенти (J<sub>6</sub>) се користи за опишување на гравитациониот момент на планетата, екваторијалниот радиус на Јупитер и неговата температура при притисок од 1 бар. Од [[Juno (spacecraft)|мисијата ''Јуно'']], која пристигна во Јули 2016,<ref name="NYT-20160705" /> се очекува дополнително да ги ограничи вредностите на овие параметри за подобри модели на јадрото.<ref>{{cite journal |author=Horia, Yasunori |author2=Sanoa, Takayoshi |author3=Ikomaa, Masahiro |author4=Idaa, Shigeru |title=On uncertainty of Jupiter's core mass due to observational errors |journal=Proceedings of the International Astronomical Union |date=2007 |volume=3 |issue=S249 |doi=10.1017/S1743921308016554 |pages=163–166|bibcode=2008IAUS..249..163H }}</ref>
Несигурноста на моделите е поврзана со маргината на грешки во досега измерените параметри: еден од ротационите коефициенти (J<sub>6</sub>) се користи за опишување на гравитациониот момент на планетата, екваторијалниот радиус на Јупитер и неговата температура при притисок од 1 бар. Од [[Juno (spacecraft)|мисијата ''Јуно'']], која пристигна во Јули 2016,<ref name="NYT-20160705" /> се очекува дополнително да ги ограничи вредностите на овие параметри за подобри модели на јадрото.<ref>{{cite journal |author=Horia, Yasunori |author2=Sanoa, Takayoshi |author3=Ikomaa, Masahiro |author4=Idaa, Shigeru |title=On uncertainty of Jupiter's core mass due to observational errors |journal=Proceedings of the International Astronomical Union |date=2007 |volume=3 |issue=S249 |doi=10.1017/S1743921308016554 |pages=163–166|bibcode=2008IAUS..249..163H }}</ref>


Јадрото може да биде опкружено со густ [[метален водород]], кој се проширува нанадвор до околу 78% од радиусот на планетата.<ref name="elkins-tanton" /> Дождовидните капки хелиум и неон се таложат надолу низ овој слој, со што го осиромашуваат изобилството на овие елементи во горната атмосфера.<ref name="galileo_ms" /><ref>{{cite journal |last=Lodders |first=Katharina |title=Jupiter Formed with More Tar than Ice |journal=The Astrophysical Journal |date=2004 |volume=611 |issue=1 |pages=587–597 |doi=10.1086/421970 |bibcode=2004ApJ...611..587L}}</ref> Предвидени се [[врнежи]] од [[дијаманти]] на Јупитер како и на [[Сатурн]]<ref name="SC-20131009">{{cite news |last=Kramer |first=Miriam |title=Diamond Rain May Fill Skies of Jupiter and Saturn |url=https://www.space.com/23135-diamond-rain-jupiter-saturn.html |date=October 9, 2013 |work=[[Space.com]] |accessdate=August 27, 2017}}</ref> и [[ледените гиганти]] [[Уран]] и [[Нептун]].<ref name="WP-20170825">{{cite news |last=Kaplan |first=Sarah |title=It rains solid diamonds on Uranus and Neptune |url=https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2017/08/25/it-rains-solid-diamonds-on-uranus-and-neptune/ |date=August 25, 2017 |work=[[The Washington Post]] |accessdate=August 27, 2017}}</ref>
Јадрото може да биде опкружено со густ [[метален водород]], кој се проширува нанадвор до околу 78% од полупречникот на планетата.<ref name="elkins-tanton" /> Дождовидните капки хелиум и неон се таложат надолу низ овој слој, со што го осиромашуваат изобилството на овие елементи во горната атмосфера.<ref name="galileo_ms" /><ref>{{cite journal |last=Lodders |first=Katharina |title=Jupiter Formed with More Tar than Ice |journal=The Astrophysical Journal |date=2004 |volume=611 |issue=1 |pages=587–597 |doi=10.1086/421970 |bibcode=2004ApJ...611..587L}}</ref> Предвидени се [[врнежи]] од [[дијаманти]] на Јупитер како и на [[Сатурн]]<ref name="SC-20131009">{{cite news |last=Kramer |first=Miriam |title=Diamond Rain May Fill Skies of Jupiter and Saturn |url=https://www.space.com/23135-diamond-rain-jupiter-saturn.html |date=October 9, 2013 |work=[[Space.com]] |accessdate=August 27, 2017}}</ref> и [[ледените гиганти]] [[Уран]] и [[Нептун]].<ref name="WP-20170825">{{cite news |last=Kaplan |first=Sarah |title=It rains solid diamonds on Uranus and Neptune |url=https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2017/08/25/it-rains-solid-diamonds-on-uranus-and-neptune/ |date=August 25, 2017 |work=[[The Washington Post]] |accessdate=August 27, 2017}}</ref>


Над слојот од метален водород лежи транспарентна внатрешна атмосфера на водород. На оваа длабочина, притисокот и температурата се над [[критичниот притисок]] на водородот од 1.2858 MPa и [[критичната температура]] од само 32.938&nbsp;[[Kelvin|K]].<ref>{{cite journal |first=Andreas |last=Züttel |date=September 2003 |title=Materials for hydrogen storage |journal=Materials Today |volume=6 |issue=9 |pages=24–33 |doi=10.1016/S1369-7021(03)00922-2}}</ref> Во оваа состојба, нема посебни течни и гасни фази - се вели дека водородот е во состојба на надкритична течност. Погодно е водородот да се третира како гас во горниот слој што се протега надолу од облачниот слој до длабочина од 1,000&nbsp;[[km]],<ref name="elkins-tanton" /> и како течност во подлабоките слоеви. Физички не постои јасна граница - гасот непречено станува потопол и погуст додека се спушта. <ref>{{cite journal |last=Guillot |first=T. |title=A comparison of the interiors of Jupiter and Saturn |journal=Planetary and Space Science |date=1999 |volume=47 |issue=10–11 |pages=1183–200 |bibcode=1999P&SS...47.1183G |arxiv=astro-ph/9907402 |doi=10.1016/S0032-0633(99)00043-4|url=http://cds.cern.ch/record/394768}}</ref><ref name="lang03">{{cite web |last=Lang |first=Kenneth R. |date=2003 |url=http://ase.tufts.edu/cosmos/view_chapter.asp?id=9&page=3 |title=Jupiter: a giant primitive planet |publisher=NASA |accessdate=January 10, 2007}}</ref>
Над слојот од метален водород лежи транспарентна внатрешна атмосфера на водород. На оваа длабочина, притисокот и температурата се над [[критичниот притисок]] на водородот од 1.2858 MPa и [[критичната температура]] од само 32.938&nbsp;[[Kelvin|K]].<ref>{{cite journal |first=Andreas |last=Züttel |date=September 2003 |title=Materials for hydrogen storage |journal=Materials Today |volume=6 |issue=9 |pages=24–33 |doi=10.1016/S1369-7021(03)00922-2}}</ref> Во оваа состојба, нема посебни течни и гасни фази - се вели дека водородот е во состојба на надкритична течност. Погодно е водородот да се третира како гас во горниот слој што се протега надолу од облачниот слој до длабочина од 1,000&nbsp;[[km]],<ref name="elkins-tanton" /> и како течност во подлабоките слоеви. Физички не постои јасна граница - гасот непречено станува потопол и погуст додека се спушта.<ref>{{cite journal |last=Guillot |first=T. |title=A comparison of the interiors of Jupiter and Saturn |journal=Planetary and Space Science |date=1999 |volume=47 |issue=10–11 |pages=1183–200 |bibcode=1999P&SS...47.1183G |arxiv=astro-ph/9907402 |doi=10.1016/S0032-0633(99)00043-4|url=http://cds.cern.ch/record/394768}}</ref><ref name="lang03">{{cite web |last=Lang |first=Kenneth R. |date=2003 |url=http://ase.tufts.edu/cosmos/view_chapter.asp?id=9&page=3 |title=Jupiter: a giant primitive planet |publisher=NASA |accessdate=January 10, 2007}}</ref>


Температурата и притисокот во Јупитер постојано се зголемуваат кон јадрото поради [[Келвин–Хелмхолцовиот механизам]]. На ниво на притисок од 10&nbsp;[[bar (unit)|bars]] (1 [[Pascal (unit)|MPa]]), температурата е околу {{convert|340|K|C F}}. Во регионот каде има [[фаза на транзиција]], каде водородот е загреан над неговата критична точка — станува метален, пресметано е дека температурата изнесува {{convert|10,000|K|C F}} и притисокот е [[Orders of magnitude (pressure)#1GPa|200]]&nbsp;[[Pascal (unit)|GPa]]. Проценето е дека температурата на границата на јадрото е {{convert|36,000|K|C F}} а внатрешниот притисок е околу [[Orders of magnitude (pressure)#1TPa|3,000]]–4,500&nbsp;GPa.<ref name="elkins-tanton" />
Температурата и притисокот во Јупитер постојано се зголемуваат кон јадрото поради [[Келвин–Хелмхолцовиот механизам]]. На ниво на притисок од 10&nbsp;[[bar (unit)|bars]] (1 [[Pascal (unit)|MPa]]), температурата е околу {{convert|340|K|C F}}. Во регионот каде има [[фаза на транзиција]], каде водородот е загреан над неговата критична точка — станува метален, пресметано е дека температурата изнесува {{convert|10,000|K|C F}} и притисокот е [[Orders of magnitude (pressure)#1GPa|200]]&nbsp;[[Pascal (unit)|GPa]]. Проценето е дека температурата на границата на јадрото е {{convert|36,000|K|C F}} а внатрешниот притисок е околу [[Orders of magnitude (pressure)#1TPa|3,000]]–4,500&nbsp;GPa.<ref name="elkins-tanton" />

Преработка од 14:03, 12 мај 2020

За богот Јупитер, видете Јупитер (бог). За други употреби на терминот Јупитер, Јупитер (други значења).
Јупитер Астрономски симбол на Јупитер
Click for full caption.
This image was enhanced by the U.S. Geological Survey to bring out detail. It is based on a 1979 image from the Voyager 1 spacecraft.
Ознаки
Орбитални особености[2][3]
Епоха J2000
Афел816520800 km (AU)
Перихел740573600 km (AU)
778547200 km (AU)
Занесеност0.048775
4331.572 денови
11.85920 yr
398,88 денови[1]
13.07 km/s[1]
18.818°
Наклон1.305°
6.09° од сончевиот екватор
100.492°
275.066°
Познати сателити63
Физички особености
Екваторски полупречник
71,492 ± 4 km[4][5]
11.209 Earths
Поларен полупречник
66,854 ± 10 km[4][5]
10.517 Earths
Сплеснатост0.06487 ± 0.00015
6.21796×1010 km²[5][6]
121.9 Earths
Зафатнина1.43128×1015 km³[1][5]
1321.3 Earths
Маса1.8986×1027 kg[1]
317.8 Earths
Средна густина
1.326 g/cm³[1][5]
24.79 m/s²[1][5]
2.528 g
59.5 km/s[1][5]
9.925 h[7]
Екваторска вртежна брзина
12.6 km/s
45,300 km/h
3.13°[1]
Северенополна ректасцензија
268.057°
17 h 52 min 14 s[4]
Северенополна деклинација
64.496°[4]
Албедо0.343 (бондово)
0.52 (геом.)[1]
Површинска темп. најм сред најг
1 бар 165 K[1]
0.1 бар 112 K[1]
-1.6 to -2.94[1]
29.8" — 50.1"[1]
Атмосфера[1]
Површински притисок
20–200 kPa[8] (cloud layer)
27 km
Состав по зафатнина
89.8±2.0%водород (H2)
10.2±2.0%хелиум
~0.3%маетан
~0.026%амонијак
~0.003%водород девтерид
0.0006%етан
0.0004%вода
Ices:
амонијак
вода
амониум хидросулфид(NH4SH)

Јупитер е петата планета од Сонцето и најголема во Сончевиот систем. Таа е гигант планета со маса една илјадитина од Сонцето, и 2.5 пати потешка од останатите планети во сончевиот систем заедно. Јупитер и Сатурн се гасовити џинови; другите две гигантски планети, Уран и Нептун, се ледени џинови. Јупитер им бил бознат на астрономите уште од антиката.[9] Именувана е по Римскиот бог Јупитер.[10] Гледано од Земјата, Јупитер достигнува магнитуда од -2,94, доволно светла за нејзината рефлексија да фрла сенка,[11] правејќи го во просек третиот најсветол природен објект на ноќното небо по Месечината и Венера.

Јупитер првенствено е составен од водород со четвртина од неговата маса како хелиум, иако хелиумот е присутен само во десетина молекули. Исто така може да има карпести јадра на потешки елементи,[12] но како и другите гигантски планети, Јупитер нема добро дефинирана цврста површина. Поради неговата брза ротација, планетата има форма на сплеснат сфероид (има мала, но значајна испакнатина на Еквадорот). Надвирешната атмосфера е видливо одвоена на неколку слоја со различни ширини, што резултира со турбуленции и бури по нивните меѓусебни граници. Значаен резултат е Големата црвена точка, огромна бура што е познато дека постоела уште од 17-от век, кога за прв пат била забележана со телескоп. Околината на Јупитер е слаб планетски прстен систем и моќна магнетосфера. Јупитер има 79 познати месечини,[13] вклучувајќи ги и четирите големи Галилејски месечини отриени од Галилео Галилеј во 1610. Ганимед, најголемата од нив, има дијаметар поголем од оној на планетата Меркур.

Јупитер била истражувана во неколку наврати од страна на роботски вселенски летала, особено во раните мисии на Пионер и Војаџер flyby , а подоца и од страна на сателитот Галилео. Кон крајот на Фебруари 2007, Јупитер бил посетуван од истрагата на Нови Хоризонти, користејќи ја гравитацијата на Јупитер за да ја зголеми брзината и да ја свитка својата траекторија кон Плутон. Најновата истрага на планетата е Јуно, која влезе во орбитата на Јупитер на 4-ти Јули 2016.[14][15] Идни цели за истражување на Јупитеровиот систем ги вклучуваат и веројатно со мраз покриен течен океан на нејзината месечина Европа.

Состав и миграција

Главна статија: Модел на големото летање
Поврзано: Состав и еволуција на Соларниот систем

Астрономите оркрија речиси 500 планетарни системи со повеќе планети. Овие системи вклучуваат неколку планети чии маси се неколку пати поголеми од Земјината (супер Земји), кои орбитираат поблиску до нивната ѕвезда во споредба со Меркур и сонцето, понекогаш и гиганти со гасови од Јупитер се доближуваат до нивната ѕвезда.

Земјата и нејзините соседни планети можеби се формирале од фрагменти на планети кои судриле со Јупитер, уништувајќи ги супер-Планетите околу Сонцето. Додека Јупитер се приближил кон внатрешноста на Сончевиот систем, во она што теоретичарите го нарекуваат хипотеза на големиот такт, предизвикувајќи серија судири меѓу супер-Земјите со тоа што нивните орбити почнале да се преклопуваат.[16]

Јупитер движејќи се надвор од внатрешноста на Сончевиот Систем ќе овозможи формирање на внатрешни планети, вклучувајќи ја и Земјата.[17]

Физички карактеристики

Јупитер е првенствено составен од гасовити и течни материјали. Таа е најголема од четирите гигантски планети во Сончевиот систем и оттука е воопшто најголема планета. Нејзиниот дијаметар е 142,984 км[convert: unknown unit] на својот екватор. Просечната густина на Јупитер, 1.326 g/cm3, е втора највисока од гигантските планети, но е пониска од оние на четирите Земјовидни планети.

Композиција

Горната атмосфера на Јупитер е околу 88–92% водород и 8–12% хелиум во проценти волумен на гасовити молекули. Атомот на хелиум има околу четири пати поголема маса од водороден атом, па составот се менува кога е опишан како дел од масата што ја придонесуваат различни атоми. Така, атмосферата на јупитер е приближно 75% водород и 24% хелиум по маса, при што останатиот процент од масата е составен од други елементи. Атмосферата содржи траги од метан, водна пареа, амонијак и соединенија базирани на силициум. Исто така има траги од јаглерод, етан, водород-сулфид, неон, кислород, фосфин и сулфур. Најодалечениот слој од атмосферата содржи кристали на замрзнат амонијак. Внатрешноста содржи погусти материјали - масата е околу 71% водород, 24% хелиум и 5% други елементи.[18][19] Преку инфрацрвени и ултравиолетови мерења, пронајдени се траги на бензен и други јаглеводороди.[20]

Во атмосферските пропорции водородот и хелиумот се блиску до теоретскиот состав на исконската сончевата маглина. Неон во горниот дел од атмосферата се состои само од 20 делчиња на милион по маса, што е околу една десетина во изобилство на Сонцето.[21] Хелиумот е исто така намален на околу 80% од составот на Сонцето. Ова осиромашување е резултат на врнежите на овие елементи во внатрешноста на планетата.[22]

Врз основа на спектроскопија, Сатурн се смета дека е сличен по состав на Јупитер, но другите гигантски планети Уран и Нептун имаат релативно помалку водорот и хелиум, и релативно повеќе мраз по што сега се нарекуваат ледени гиганти.[23]

Маса и големина

Главна статија: Jupiter mass
Jupiter's diameter is one order of magnitude smaller (×0.10045) than that of the Sun, and one order of magnitude larger (×10.9733) than that of Earth. The Great Red Spot is roughly the same size as Earth.

Масата на Јупитер е 2.5 пати поголема од онаа на сите други планети во Сончевиот систем заедно—толку е масивна што барицентарот со Сонцето лежи над површината на Сонцето во 1.068 сончеви радиуси од центарот на Сонцето.[24] Јупитер е многу поголема од Земјата и значително помалку густа: нејзиниот волумен е околу 1,321 Земји, но е само 318 пати помасивна.[1][25] Полупречникот на Јупитер е околу 1/10 од полупречникот на сонцето,[26] а масата е 0.001 пати од масата на сонцето, така што густините на двете тела се слични.[27] "Масата на Јупитер" (MJ или MJup) е често се користи како единица за опишување маси на други објекти, особено екстра соларни планети и кафени џуџиња. На пример, екстрасоларна планета HD 209458 b има маса од 0.69 MJ, додека Капа Андромаде б има маса од 12.8 MJ.[28]

Теоретски модели укажуваат на тоа дека ако Јупитер има повеќе маса од тоа што имала во минатото, таа ќе се намали.[29] За мали промени на масата полупречникот не би се променил значително, а над 500 M🜨 (1.6 Јупитерова маса)[29] внатрешноста би станала многу покомпримирана под зголемениот притисок бидејќи нејзиниот волумен ќе се намали и покрај зголемениот обем на материјата. Како резултат на тоа, Јупитер се смета дека има најголем дијаметар како планета од нејзиниот состав и еволутивна историја што може да постигне.[30] Процесот на натамошно собирање со зголемување на масата ќе продолжи се додека не се постигне значително ѕвездено палење, како кај масивните кафени џуџиња кои имаат околу 50 Јупитерови маси.[31]

Иако Јупитер би требало да биде 75 пати помасивен за водородот да фузира и стане ѕвезда, најмалото црвено џуџе е со околу 30 проценти поголем радиус од оној на Јупитер.[32][33] И покрај ова, Јупитер сѐ уште зрачи повеќе топлина од колку што добива од Сонцето; количината на топлина произведена во него е слична на вкупното сончево зрачење што го прима.[34] Оваа дополнителна топлина е генерирана од Келвин–Хелмолцовиот механизам преку контракција. Овој процес предизвикува Јупитер да се намали за околу 2 cm секоја година.[35] Кога прв пат била оформена, Јупитер била многу потопла и околу два пати поголема од нејзиниот секогашен дијаметар.[36]

Внатрешна структура

Се смета дека Јупитер е составен од густо јадро со мешавина од елементи, опколен со слој од течен метален водород со хелиум, и надворешен слој претежно од молекуларен водород.[35] Надвор од овој основен преглед, сѐ уште постои значителна несигурност. Јадрото често се опишува како карпесто, но деталниот состав не е познат, како што се својствата на материјалите при температурите и притисоците на тие длабочини (види подолу). Во 1997, постоењето на јадрото било препоставено со гравитациони мерења,[35] што укажува на маса од 12 до 45 пати поголема од на Земјата, или околу 4%-14% од вкупната маса на Јупитер.[34][37] Присуството на јадро во историјата на Јупитер било предложена од модели на планетарни форми кои барале формирање на карпести или ледени јадра кои се доволно масивни за да го соберат својот дел од водород и хелиум од протосоларната маглина. Под претпоставка дека тоа постоело, можело да е намали како конвекциски стури од топол течен метален водород измешан со стопеното јадро и ја носело неговата содржина на повисоки нивоа во внатрешноста на планетата. Сега јадрото може да биде целосно отсутно, гравитационите мерења сѐ уште не се доволно прецизни за целосно да ја одредат таа можност .[35][38]

Animation of four images showing Jupiter in infrared light as seen by NASA's Infrared telescope facility on May 16, 2015

Несигурноста на моделите е поврзана со маргината на грешки во досега измерените параметри: еден од ротационите коефициенти (J6) се користи за опишување на гравитациониот момент на планетата, екваторијалниот радиус на Јупитер и неговата температура при притисок од 1 бар. Од мисијата Јуно, која пристигна во Јули 2016,[14] се очекува дополнително да ги ограничи вредностите на овие параметри за подобри модели на јадрото.[39]

Јадрото може да биде опкружено со густ метален водород, кој се проширува нанадвор до околу 78% од полупречникот на планетата.[34] Дождовидните капки хелиум и неон се таложат надолу низ овој слој, со што го осиромашуваат изобилството на овие елементи во горната атмосфера.[22][40] Предвидени се врнежи од дијаманти на Јупитер како и на Сатурн[41] и ледените гиганти Уран и Нептун.[42]

Над слојот од метален водород лежи транспарентна внатрешна атмосфера на водород. На оваа длабочина, притисокот и температурата се над критичниот притисок на водородот од 1.2858 MPa и критичната температура од само 32.938 K.[43] Во оваа состојба, нема посебни течни и гасни фази - се вели дека водородот е во состојба на надкритична течност. Погодно е водородот да се третира како гас во горниот слој што се протега надолу од облачниот слој до длабочина од 1,000 km,[34] и како течност во подлабоките слоеви. Физички не постои јасна граница - гасот непречено станува потопол и погуст додека се спушта.[44][45]

Температурата и притисокот во Јупитер постојано се зголемуваат кон јадрото поради Келвин–Хелмхолцовиот механизам. На ниво на притисок од 10 bars (1 MPa), температурата е околу 340 K (67 °C; 152 °F). Во регионот каде има фаза на транзиција, каде водородот е загреан над неговата критична точка — станува метален, пресметано е дека температурата изнесува 10,000 K (9,700 °C; 17,500 °F) и притисокот е 200 GPa. Проценето е дека температурата на границата на јадрото е 36,000 K (35,700 °C; 64,300 °F) а внатрешниот притисок е околу 3,000–4,500 GPa.[34]

Diagram of Jupiter's moons, surface, and interior
This cut-away illustrates a model of the interior of Jupiter, with a rocky core overlaid by a deep layer of liquid metallic hydrogen.

Атмосфера

Главна статија: Атмосфера на Јупитер

Јупитер ја има најголемата планетарна атмосфера во Сончевиот систем, која се протега на надморска височина од 5,000 kм (16,404,000 ст).[46][47] Бидејќи Јупитер нема површина, основата на нејзината атмосферата се смета за точка во која атмосферскиот притисок е еднаков на 100 kPa (1.0 bar).

Слој со облаци

The movement of Jupiter's counter-rotating cloud bands. This looping animation maps the planet's exterior onto a cylindrical projection.
South polar view of Jupiter
Enhanced color view of Jupiter's southern storms

Јупитер е постојано прекриен со облаци составени од амониум кристали и веројатно амониум хидросулфид. Облаците се лоцирани во тропопаузата и се распоредени во групи од различни ширини, познати како тропски региони. Тие се групирани во помали зони и потемни појаси. Интеракциите на овие конфликтни шеми на циркулација предизвикуваат бури и турбуленции. Брзината на ветровите од 100 m/s (360 km/h) се вообичаени во зонални млазници.[48] Зоните се разликуваат по ширина, боја и интезитет од година до година, но останале доволно стабилни за научниците да им дадат ознаки за идентификување.[25]

Jupiter clouds
(Juno; December 2017)

Слојот со облаци е длабок околу 50 kм (164,042 ст), и се состои од најмналку две колони облаци: дебела, пониска колони и тенок, појасен регион. Исто така, може да има и тенок слој на облаци од водата што лежи во слојот на амонијак. Доказ на идејата за облаци на вода се блесоците на молња забележани во атмосферата на Јупитер. Овие електрични празнења можат да бидат до илјада пати помоќни од молњите на Земјата.[49] Се претпоставува дека облаците од вода генерираат грмотевици на ист начин како и земните грмотевици, што се движат од топлината која се издига од внатрешноста.[50]

Поврзано

Наводи

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 Предлошка:Цитирана веб страница
  2. ↑ Предлошка:Цитирана веб страница — At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: ELEMENTS", "Target Body: Jupiter Barycenter" and "Center: Sun".
  3. ↑ Orbital elements refer to the barycenter of the Jupiter system, and are the instantaneous osculating values at the precise J2000 epoch. Barycenter quantities are given because, in contrast to the planetary centre, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis from to the motion of the moons.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Предлошка:Цитирано списание
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Refers to the level of 1 bar atmospheric pressure
  6. ↑ NASA: Solar System Exploration: Planets: Jupiter: Facts & Figures
  7. ↑ Предлошка:Цитирана веб страница
  8. ↑ Предлошка:Цитирано списание
  9. ↑ De Crespigny, Rafe. „Emperor Huan and Emperor Ling“ (PDF). Asian studies, Online Publications. Архивирано од изворникот (PDF) на September 7, 2006. Посетено на May 1, 2012. Xu Huang apparently complained that the astronomy office had failed to give them proper emphasis to the eclipse and to other portents, including the movement of the planet Jupiter (taisui). At his instigation, Chen Shou/Yuan was summoned and questioned, and it was under this pressure that his advice implicated Liang Ji.
  10. ↑ Stuart Ross Taylor (2001). Solar system evolution: a new perspective : an inquiry into the chemical composition, origin, and evolution of the solar system (2nd, illus., revised. изд.). Cambridge University Press. стр. 208. ISBN 978-0-521-64130-2.
  11. ↑ „Young astronomer captures a shadow cast by Jupiter: Bad Astronomy“. Discover Blogs. November 18, 2011. Посетено на May 27, 2013. Не се допушта закосување или задебелување во: |work= (help)
  12. ↑ Saumon, D.; Guillot, T. (2004). „Shock Compression of Deuterium and the Interiors of Jupiter and Saturn“. The Astrophysical Journal. 609 (2): 1170–1180. arXiv:astro-ph/0403393. Bibcode:2004ApJ...609.1170S. doi:10.1086/421257.
  13. ↑ [http://home.dtm.ciw.edu/users/sheppard/satelli tes/ „The Jupiter Satellite and Moon Page“] Проверете ја вредноста |url= (help). June 2017. Посетено на June 13, 2017. line feed character во |url= во положба 47 (help)
  14. ↑ 14,0 14,1 Предлошка:Cite new
  15. ↑ Chang, Kenneth (June 30, 2016). „All Eyes (and Ears) on Jupiter“. New York Times. Посетено на July 1, 2016.
  16. ↑ Konstantin Batygin (2015). „Jupiter's decisive role in the inner Solar System's early evolution“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 112 (14): 4214–4217. arXiv:1503.06945. Bibcode:2015PNAS..112.4214B. doi:10.1073/pnas.1423252112. PMC 4394287. PMID 25831540. Посетено на November 17, 2015.
  17. ↑ Illustration by NASA/JPL-Caltech (2015-03-24). „Observe: Jupiter, Wrecking Ball of Early Solar System“. nationalgeographic.com. Посетено на November 17, 2015.
  18. ↑ Gautier, D.; Conrath, B.; Flasar, M.; Hanel, R.; Kunde, V.; Chedin, A.; Scott N. (1981). „The helium abundance of Jupiter from Voyager“. Journal of Geophysical Research. 86 (A10): 8713–8720. Bibcode:1981JGR....86.8713G. doi:10.1029/JA086iA10p08713. hdl:2060/19810016480.
  19. ↑ Kunde, V.G.; и др. (September 10, 2004). „Jupiter's Atmospheric Composition from the Cassini Thermal Infrared Spectroscopy Experiment“. Science. 305 (5690): 1582–86. Bibcode:2004Sci...305.1582K. doi:10.1126/science.1100240. PMID 15319491. Посетено на April 4, 2007.
  20. ↑ Kim, S.J.; Caldwell, J.; Rivolo, A.R.; Wagner, R. (1985). „Infrared Polar Brightening on Jupiter III. Spectrometry from the Voyager 1 IRIS Experiment“. Icarus. 64 (2): 233–48. Bibcode:1985Icar...64..233K. doi:10.1016/0019-1035(85)90201-5.
  21. ↑ Niemann, H.B.; Atreya, S.K.; Carignan, G.R.; Donahue, T.M.; Haberman, J.A.; Harpold, D.N.; Hartle, R.E.; Hunten, D.M.; Kasprzak, W.T.; Mahaffy, P.R.; Owen, T.C.; Spencer, N.W.; Way, S.H. (1996). „The Galileo Probe Mass Spectrometer: Composition of Jupiter's Atmosphere“. Science. 272 (5263): 846–849. Bibcode:1996Sci...272..846N. doi:10.1126/science.272.5263.846. PMID 8629016.
  22. ↑ 22,0 22,1 von Zahn, U.; Hunten, D.M.; Lehmacher, G. (1998). „Helium in Jupiter's atmosphere: Results from the Galileo probe Helium Interferometer Experiment“. Journal of Geophysical Research. 103 (E10): 22815–22829. Bibcode:1998JGR...10322815V. doi:10.1029/98JE00695.
  23. ↑ Ingersoll, A.P.; Hammel, H.B.; Spilker, T.R.; Young, R.E. (June 1, 2005). „Outer Planets: The Ice Giants“ (PDF). Lunar & Planetary Institute. Посетено на February 1, 2007.
  24. ↑ MacDougal, Douglas W. (2012). „A Binary System Close to Home: How the Moon and Earth Orbit Each Other“. Newton's Gravity. Undergraduate Lecture Notes in Physics (англиски). Springer New York. стр. 193–211. doi:10.1007/978-1-4614-5444-1_10. ISBN 978-1-4614-5443-4. the barycenter is 743,000 km from the center of the sun. The Sun's radius is 696,000 km, so it is 47,000 km above the surface.
  25. ↑ 25,0 25,1 [се бара страница] Burgess, Eric (1982). By Jupiter: Odysseys to a Giant. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-05176-7.
  26. ↑ Shu, Frank H. (1982). The physical universe: an introduction to astronomy. Series of books in astronomy (12th. изд.). University Science Books. стр. 426. ISBN 978-0-935702-05-7.
  27. ↑ Davis, Andrew M.; Turekian, Karl K. (2005). Meteorites, comets, and planets. Treatise on geochemistry. 1. Elsevier. стр. 624. ISBN 978-0-08-044720-9.
  28. ↑ Jean Schneider (2009). „The Extrasolar Planets Encyclopedia: Interactive Catalogue“. Paris Observatory.
  29. ↑ 29,0 29,1 Seager, S.; Kuchner, M.; Hier-Majumder, C.A.; Militzer, B. (2007). „Mass-Radius Relationships for Solid Exoplanets“. The Astrophysical Journal. 669 (2): 1279–1297. arXiv:0707.2895. Bibcode:2007ApJ...669.1279S. doi:10.1086/521346.
  30. ↑ How the Universe Works 3. Discovery Channel. 2014. 
  31. ↑ Guillot, Tristan (1999). „Interiors of Giant Planets Inside and Outside the Solar System“. Science. 286 (5437): 72–77. Bibcode:1999Sci...286...72G. doi:10.1126/science.286.5437.72. PMID 10506563. Посетено на August 28, 2007.
  32. ↑ Burrows, A.; Hubbard, W.B.; Saumon, D.; Lunine, J.I. (1993). „An expanded set of brown dwarf and very low mass star models“. Astrophysical Journal. 406 (1): 158–71. Bibcode:1993ApJ...406..158B. doi:10.1086/172427.
  33. ↑ Queloz, Didier (November 19, 2002). „VLT Interferometer Measures the Size of Proxima Centauri and Other Nearby Stars“. European Southern Observatory. Посетено на January 12, 2007.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 34,4 [се бара страница] Elkins-Tanton, Linda T. (2006). Jupiter and Saturn. New York: Chelsea House. ISBN 978-0-8160-5196-0.
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 Guillot, T.; Stevenson, D.J.; Hubbard, W.B.; Saumon, D. (2004). „Chapter 3: The Interior of Jupiter“. Во Bagenal, F.; Dowling, T.E.; McKinnon, W.B. (уред.). Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-81808-7.
  36. ↑ Bodenheimer, P. (1974). „Calculations of the early evolution of Jupiter“. Icarus. 23. 23 (3): 319–25. Bibcode:1974Icar...23..319B. doi:10.1016/0019-1035(74)90050-5.
  37. ↑ Guillot, T.; Gautier, D.; Hubbard, W.B. (1997). „New Constraints on the Composition of Jupiter from Galileo Measurements and Interior Models“. Icarus. 130 (2): 534–539. arXiv:astro-ph/9707210. Bibcode:1997Icar..130..534G. doi:10.1006/icar.1997.5812.
  38. ↑ Various (2006). McFadden, Lucy-Ann; Weissman, Paul; Johnson, Torrence (уред.). Encyclopedia of the Solar System (2nd. изд.). Academic Press. стр. 412. ISBN 978-0-12-088589-3.
  39. ↑ Horia, Yasunori; Sanoa, Takayoshi; Ikomaa, Masahiro; Idaa, Shigeru (2007). „On uncertainty of Jupiter's core mass due to observational errors“. Proceedings of the International Astronomical Union. 3 (S249): 163–166. Bibcode:2008IAUS..249..163H. doi:10.1017/S1743921308016554.
  40. ↑ Lodders, Katharina (2004). „Jupiter Formed with More Tar than Ice“. The Astrophysical Journal. 611 (1): 587–597. Bibcode:2004ApJ...611..587L. doi:10.1086/421970.
  41. ↑ Kramer, Miriam (October 9, 2013). „Diamond Rain May Fill Skies of Jupiter and Saturn“. Space.com. Посетено на August 27, 2017.
  42. ↑ Kaplan, Sarah (August 25, 2017). „It rains solid diamonds on Uranus and Neptune“. The Washington Post. Посетено на August 27, 2017.
  43. ↑ Züttel, Andreas (September 2003). „Materials for hydrogen storage“. Materials Today. 6 (9): 24–33. doi:10.1016/S1369-7021(03)00922-2.
  44. ↑ Guillot, T. (1999). „A comparison of the interiors of Jupiter and Saturn“. Planetary and Space Science. 47 (10–11): 1183–200. arXiv:astro-ph/9907402. Bibcode:1999P&SS...47.1183G. doi:10.1016/S0032-0633(99)00043-4.
  45. ↑ Lang, Kenneth R. (2003). „Jupiter: a giant primitive planet“. NASA. Посетено на January 10, 2007.
  46. ↑ Seiff, A.; Kirk, D.B.; Knight, T.C.D.; и др. (1998). „Thermal structure of Jupiter's atmosphere near the edge of a 5-μm hot spot in the north equatorial belt“. Journal of Geophysical Research. 103 (E10): 22857–22889. Bibcode:1998JGR...10322857S. doi:10.1029/98JE01766.
  47. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Miller Aylward Millward.
  48. ↑ Ingersoll, A.P.; Dowling, T.E.; Gierasch, P.J.; Orton, G.S.; Read, P.L.; Sanchez-Lavega, A.; Showman, A.P.; Simon-Miller, A.A.; Vasavada, A.R. „Dynamics of Jupiter's Atmosphere“ (PDF). Lunar & Planetary Institute. Посетено на February 1, 2007.
  49. ↑ Watanabe, Susan, уред. (February 25, 2006). „Surprising Jupiter: Busy Galileo spacecraft showed jovian system is full of surprises“. NASA. Посетено на February 20, 2007.
  50. ↑ Kerr, Richard A. (2000). „Deep, Moist Heat Drives Jovian Weather“. Science. 287 (5455): 946–947. doi:10.1126/science.287.5455.946b. Посетено на February 24, 2007.

Надворешни врски

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Јупитер&oldid=3980686“