Сирија: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Одбиена последната промена (од Vase10000) и ја поврати преработката 3842416 на CommonsDelinker
Нема опис на уредувањето
Ред 1: Ред 1:
{{Инфокутија за држава
{{Инфокутија за држава
{{Infobox country
|native_name = <span style="line-height:1.33em;"><big>{{lang|ar| الجمهورية العربية السورية}}</big><br />{{transl|ar|''Al-Jumhūriyyah al-ʿArabiyyah as-Sūriyyah''}}</span>
|conventional_long_name = <span style="line-height:1.33em;">Сириска Арапска Република</span>
| conventional_long_name = Сириска Арапска Република
|common_name = Сирија
| common_name = Сирија
| native_name = {{native name|ar|الجمهورية العربية السورية|italics=off}}<br/><small>''{{transl|ar|al-Jumhūrīyah al-ʻArabīyah as-Sūrīyah}}''</small>
|image_flag = Flag of the United Arab Republic.svg
|image_coat = Coat of arms of Syria.svg
| image_flag = Flag of Syria.svg
| image_coat = Coat of arms of Syria.svg
|national_anthem = {{native phrase|ar|"حماة الديار"|italics=off}}<br />{{small|''[[Humat ad-Diyar|Чувари на Земјата]]''}}<br /><center>[[File:National Anthem of Syria.ogg]]</center>
| national_anthem = {{native phrase|ar|"حماة الديار"|italics=off}}<br/>"[[Humat ad-Diyar]]"<br/>({{Lang-en|"Guardians of the Homeland"}})[[File:National Anthem of Syria.ogg|center]]
|image_map = Syria (orthographic projection).svg
| image_map = Syria (orthographic projection).svg
|official_languages = [[Арапски јазик|арапски]]
| image_map2 = Syria - Location Map (2013) - SYR - UNOCHA.svg
|languages_type = други малцински јазици
| capital = [[Дамаск]]
|languages = ''[[Арамејски јазик|арамејски]], [[Ерменски јазик|ерменски]], [[Курдски јазик|курдски]], [[Туркменски јазик|туркменски]]''
|demonym = Сириец
| coordinates = {{Coord|33|30|N|36|18|E|type:city}}
|capital = [[Дамаск]]
| largest_city = [[Дамаск]]
| official_languages = [[Арапски јазик|арапски]]
|latd=33 |latm=30 |latNS=N |longd=36 |longm=18 |longEW=E
| ethnic_groups = <!-- The following is sourced (see "Ethnic groups" below), so please do not change it without also replacing that source: -->{{hlist |[[Сириски Арапи]]|[[Арамејци]]|[[Курди]]|[[Туркмени]]|[[Асирци]]|[[Черкези]]|[[Ерменци]]}}
|largest_city = [[Алеп]]
| religion = 85% [[Ислам во Сирија|Ислам]]<br>11% [[Христијанство во Сирија|Христијанство]]<br>4% [[Друзи]]<ref>{{Cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/238690.pdf|year=2014|title=SYRIA 2014 International Religious Freedom Repoert|website=state.gov|publisher=U.S. Department of State|accessdate=11 March 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://gulf2000.columbia.edu/images/maps/Syria_Ethnic_Shift_2010-2018_lg.png|year=2018|title=Syria: Ethnic Shift, 2010–mid 2018|website=gulf2000.columbia.edu|publisher=Columbia University Gulf2000|accessdate=2 June 2019}}</ref>
|government_type = Претседателски систем
| government_type = <!-- NOTICE: Please don't change it to a single-party state, because in 2012 a new Constitution was approved, allowing more parties to participate in elections and other events. -->[[Унитарна држава|унитарна]] полу-претседателска република<ref>{{cite web |url=https://www.scribd.com/doc/81771718/Qordoba-Translation-of-the-Syrian-Constitution-Modifications-15-2-2012 |title=Constitution of Syria 2012 |publisher=Scribd |date=15 February 2012 |accessdate=25 January 2013 }}</ref>
|leader_title1 = [[Претседател на Сирија|Претседател]]
|leader_name1 = [[Башар ел-Асад]]
| leader_title1 = [[Претседател на Сирија|Претседател]]
|leader_title2 = [[Премиер на Сирија|Премиер]]
| leader_name1 = [[Башар ел-Асад]]
|leader_name2 = [[Ваел Надер ел-Халки]]
| leader_title2 = [[Премиер на Сирија|Премиер]]
|area_rank = 88-ма
| leader_name2 = [[Имад Камис]]
| leader_title3 = [[Заменик-Претседател на Сирија|Заменик-Претседател]]
|area_km2 = 185.180<!--DO NOT include the Golan Heights here-->
| leader_name3 = {{vunblist|class=nowrap|[[Фарук ел-Шара]]|[[Наџа ел-Атар]]}}
|area_sq_mi = 71479 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
| leader_title4 = [[Претседател на Народниот Совет на Сирија|Претседател на Народниот Совет]]
|percent_water = 0.06
| leader_name4 = [[Хамуда Сабаг]]
|population_estimate = 19.405.000
| legislature = [[Народен Совет на Сирија|Народен Совет]]
|population_estimate_rank = 54-ма
| established_event1 = Прогласување на Арапско Кралство Сирија
|population_estimate_year = 2007
|population_census =
| established_date1 = 8 март 1920
| established_event2 = [[Држава Сирија]] под Француски мандат
|population_census_year =
| established_date2 = 1 декември 1924
|population_density_km2 = 103
| established_event3 = [[Сириска Република]]
|population_density_sq_mi = 267 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
| established_date3 = 1930
|population_density_rank = 101-ва
| established_event4 = Независност ''де јуре'' (крај на францускиот мандат)
|GDP_PPP = $94.408 милијарди <ref name=imf>{{цитирана веб страница|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=463&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr1.x=39&pr1.y=13 |title=Syria|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2009-04-22}}</ref>
|GDP_PPP_rank =
| established_date4 = 24 октомври 1945
| established_event5 = [[Сириска Република (1946–1963)]] <br>(заминување на француските сили)
|GDP_PPP_year = 2008
| established_date5 = 17 април 1946
|GDP_PPP_per_capita = $4,749<ref name="imf" />
| established_event6 = {{nowrap|[[Отцепување]] од<br/>[[Обединета Арапска Република]]}}
|GDP_PPP_per_capita_rank =
| established_date6 = 28 септември 1961
|GDP_nominal = $54.803 милијарди<ref name="imf" />
| established_event7 = [[Баас]]<br/>ја презема контролата над држаата
|GDP_nominal_rank =
|GDP_nominal_year = 2008
| established_date7 = 8 март 1963
| established_event8 = [[Устав на Сирија|Моментален устав]]
|GDP_nominal_per_capita = $2,756<ref name="imf" />
| established_date8 = 27 февруари 2012
|GDP_nominal_per_capita_rank =
| area_km2 = 185180<ref>{{cite web |url=http://www.mofa.gov.sy/cweb/MOEX_NEW/syria/Overview.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120511155611/http://mofa.gov.sy/cweb/MOEX_NEW/syria/Overview.htm|dead-url=yes|archive-date=2012-05-11|title= Syrian ministry of foreign affairs}}</ref>
|sovereignty_type = Независност
| area_rank = 87-ма <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]]-->
|sovereignty_note = од [[Франција]]
| area_sq_mi = 71479 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
|established_event1 = Прво објавување
| percent_water = 1.1
|established_date1 = септември 1936<sup>1</sup>
| population_estimate = {{Increase}} 18,507,587
|established_event2 = Второ објавување
|established_date2 = 1 јануари 1944
| population_census = 21,018,834
| population_estimate_year = 2019
|established_event3 = Призната
| population_estimate_rank = 63-та
|established_date3 = 17 април 1946
| population_census_year = 2010
|HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| population_density_km2 = 118.3
|HDI_change = decrease<!--increase/decrease/steady-->
| population_density_sq_mi = 306.5 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|HDI = 0.473 <!--number only-->
| population_density_rank = 70-та
|HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.unrwa.org/userfiles/2013071244355.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=25 септември 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21–25}}</ref>
| GDP_PPP = {{nowrap|$50.28 billion<ref name=CIA>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sy.html |title=Syria |publisher=International Monetary Fund |accessdate= 22 April 2012}}</ref><!--end nowrap:-->}}
|HDI_rank = 166та
|currency = [[Сириска фунта]]
| GDP_PPP_year = 2015
|currency_code = SYP
| GDP_PPP_rank =
| GDP_PPP_per_capita = $2,900<ref name="CIA"/>
|country_code =
| GDP_PPP_per_capita_rank =
|time_zone = [[Источноевропско време|EET]]
|utc_offset = +2
| GDP_nominal = {{nowrap|$24.6 billion<ref name="CIA"/>}}
| GDP_nominal_year = 2014
|time_zone_DST = [[Источноевропско летно време|EEST]]
|utc_offset_DST = +3
| GDP_nominal_rank =
| GDP_nominal_per_capita = $1,400<ref name="CIA"/>
|drives_on = десно
| GDP_nominal_per_capita_rank =
|cctld = [[.sy]]
|calling_code = 963
| Gini = 55.8 <!-- number only -->
|footnote1 =
| Gini_year = 2014
| Gini_change = <! --increase/decrease/steady -->
| Gini_ref = <ref>{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=World Bank GINI index |publisher= World Bank |accessdate=22 January 2013}}</ref>
| Gini_rank =
| HDI = 0.536 <!--number only-->
| HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year -->
| HDI_change = steady <!-- increase/decrease/steady -->
| HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf|title=2018 Human Development Report |date=2017 |accessdate=15 December 2015 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref>
| HDI_rank = 155th
| currency = [[Сириска фунта]]
| currency_code = SYP
| time_zone = [[Источноевропско време|EET]]
| utc_offset = +2
| utc_offset_DST = +3
| time_zone_DST = [[Источноевропско летно време|EEST]]
| drives_on = десно
| calling_code = [[Повикувачки броеви на Сирија|+963]]
| iso3166code = SY
| cctld = [[.sy]]<br/>[[سوريا.]]
| demonym = сириец
| today =
}}
}}
'''Сирија''' ({{lang-ar|سورية}}) или официјално '''Сириска Арапска Република''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية السورية}}) — држава во [[Југозападна Азија]] која граничи со [[Либан]] на југозапад , [[Средоземното Море]] на запад, [[Турција]] на север, [[Ирак]] на исток, [[Јордан]] на југ, и [[Израел]] на југозапад. Земјата имаплодни рамнини, високи планини и пустини и е дом на различни етнички и религиозни групи, вклучувајќи ги и [[Сириски Арапи|Сириските Арапи]], [[Грци]], [[Ерменци]], [[Асирци]], [[Курди]], [[Черкези]], [[Мандејци]] и [[Туркемени]]. Религиозни групи вклучуваат [[сунизам|сунити]], [[христијани]], [[алавити]], [[друзи]], исмаили, манданци, шиити, евреи. Сунитите ја сочинуваат најголемата религиозна група во Сирија.


Сирија е унитарна република составена од 14 гувернери и е единствената земја која политички го поддржува [[Баасизам|Баасизмот]]. Таа е членка [[Обединетите Нации]], [[Движењето на неврзаните]] и е суспендирана од [[Арапска лига|Арапската лига]] во ноември [[2011]] година и [[Организација за исламска соработка|Организацијата за исламска соработка]], и од [[Медитеранска Унија|Медитеранската Унија]].
'''Сирија''' ({{lang-ar|سورية}}) или официјално '''Сириска Арапска Република''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية السورية}}) — држава во [[Југозападна Азија]]. На запад излегува на [[Средоземното Море]] и граничи со [[Либан]], на север со [[Турција]], на исток со [[Ирак]], на југ со [[Јордан]] и на југозапад со [[Израел]].


Терминот „Сирија“ порано се однесувал за целиот регион [[Левант]], но денес оваа држава се наоѓа на територијата на неколку стари кралства и империи кои порано опстојувале и биле дел од старата Сирија. [[Дамаск]], денешниот главен град на државата, бил главен град и на стариот [[Омејади|Омејадски Калифат]], како и седиште на [[Мамлучки Султанат|Мамлучкиот Султанат]]. Дамаск се смета за еден од најстарите градови со постојана населеност во светот.<ref>[http://web.archive.org/web/20061111111827/http://ancientneareast.tripod.com/Ramad.html Neolithic Tell Ramad in the Damascus Basin of Syria]. Retrieved 2010-02-01.</ref>
Терминот „Сирија“ порано се однесувал за целиот регион [[Левант]], но денес оваа држава се наоѓа на територијата на неколку стари кралства и империи кои порано опстојувале и биле дел од старата Сирија. [[Дамаск]], денешниот главен град на државата, бил главен град и на стариот [[Омејади|Омејадски Калифат]], како и седиште на [[Мамлучки Султанат|Мамлучкиот Султанат]]. Дамаск се смета за еден од најстарите градови со постојана населеност во светот.<ref>[http://web.archive.org/web/20061111111827/http://ancientneareast.tripod.com/Ramad.html Neolithic Tell Ramad in the Damascus Basin of Syria]. Retrieved 2010-02-01.</ref>

Преработка од 14:58, 20 јули 2019

{{Инфокутија за држава

Сириска Арапска Република
الجمهورية العربية السورية (арапски)
al-Jumhūrīyah al-ʻArabīyah as-Sūrīyah
Знаме Грб
Химна"حماة الديار" (арапски)
"Humat ad-Diyar"
(англиски: "Guardians of the Homeland")

Местоположба на Сирија
Местоположбата на Сирија
Главен град
(и најголем)
Дамаск
Службен јазик арапски
Народности 
Демоним сириец
Уредување унитарна полу-претседателска република[1]
 •  Претседател Башар ел-Асад
 •  Премиер Имад Камис
 •  Заменик-Претседател
 •  Претседател на Народниот Совет Хамуда Сабаг
Законодавство Народен Совет
Основана
 •  Прогласување на Арапско Кралство Сирија 8 март 1920 
 •  Држава Сирија под Француски мандат 1 декември 1924 
 •  Сириска Република 1930 
 •  Независност де јуре (крај на францускиот мандат) 24 октомври 1945 
 •  Сириска Република (1946–1963)
(заминување на француските сили)
17 април 1946 
 •  Отцепување од
Обединета Арапска Република
28 септември 1961 
 •  Баас
ја презема контролата над држаата
8 март 1963 
 •  Моментален устав 27 февруари 2012 
Површина
 •  Вкупна 185.180[2] км2 (87-ма)
 •  Вода (%) 1.1
Население
 •  проценка за 2019 г. 18,507,587 (63-та)
 •  Попис 2010 21,018,834 
 •  Густина 118.3 жит/км2 (70-та)
БДП (ПКМ) проценка за 2015 г.
 •  Вкупен $50.28 billion[3] 
 •  По жител $2,900[3] 
БДП (номинален) проценка за 2014 г.
 •  Вкупно $24.6 billion[3] 
 •  По жител $1,400[3] 
Џиниев коеф. (2014)55.8[4]
висок
ИЧР (2018) 0.536[5]
низок · 155th
Валута Сириска фунта (SYP)
Часовен појас EET (UTC+2)
 •  (ЛСВ) EEST (UTC+3)
Се вози на десно
НДД .sy
سوريا.
Повик. бр. +963

Сирија (арапски: سورية) или официјално Сириска Арапска Република (арапски: الجمهورية العربية السورية) — држава во Југозападна Азија која граничи со Либан на југозапад , Средоземното Море на запад, Турција на север, Ирак на исток, Јордан на југ, и Израел на југозапад. Земјата имаплодни рамнини, високи планини и пустини и е дом на различни етнички и религиозни групи, вклучувајќи ги и Сириските Арапи, Грци, Ерменци, Асирци, Курди, Черкези, Мандејци и Туркемени. Религиозни групи вклучуваат сунити, христијани, алавити, друзи, исмаили, манданци, шиити, евреи. Сунитите ја сочинуваат најголемата религиозна група во Сирија.

Сирија е унитарна република составена од 14 гувернери и е единствената земја која политички го поддржува Баасизмот. Таа е членка Обединетите Нации, Движењето на неврзаните и е суспендирана од Арапската лига во ноември 2011 година и Организацијата за исламска соработка, и од Медитеранската Унија.

Терминот „Сирија“ порано се однесувал за целиот регион Левант, но денес оваа држава се наоѓа на територијата на неколку стари кралства и империи кои порано опстојувале и биле дел од старата Сирија. Дамаск, денешниот главен град на државата, бил главен град и на стариот Омејадски Калифат, како и седиште на Мамлучкиот Султанат. Дамаск се смета за еден од најстарите градови со постојана населеност во светот.[6]

Денешната држава Сирија е создадена, првично, како француски протекторат, но во април 1946 година Сирија ја прогласила својата независност и станала независна парламентарна република. Пост-воениот период бил исто така исполнет со поголем број воени дејствија и бунтови кои се одвивале во периодот од 1949 до 1970 година. Уште од 1962 година, светските организации за човекови права ја сместуваат Сирија во групата на земји со недемократско владеење.[7]

Сирија е владеена од партијата „Бат“ уште од 1963 година, иако всушност со државата владее мала група воени и политички челници. Моментален претседател на Сирија е Башар ел-Асад, кој е на таа позиција по втор пат. Башар ал-Асад е син на Хафиз ал-Асад, претседател на Сирија од 1970 до 2000 година.[8][9] Државата имала важна улога во регионалната политика, особено во конфликтите на Израел со арапските држави.

Главен град на Сирија е Дамаск, но најголем град во државата е Алеп. Вкупната површина на Сирија изнесува 185.180 км2 каде живеат околу 22.198.110 жители. Околу 80% од населението на Сирија се Арапи, додека остатокот вбројува Курди, Ерменци и Туркмени.[9] Официјален јазик во државата е арапскиот, додека најголема религија е исламот.

Етимологија

Името „Сирија“ доаѓа од старогрчкиот збор за СиријцитеΣύριοι(Syrioi), термин кои старите Грци го користеле и за Асирците.[10][11] Некои научници веруваат дека старогрчкиот збор за Сиријците потекнува од зборот „Ἀσσυρία“, (Асирија), кој пак доаѓа од акадискиот збор Aššur.[12] Според други, терминот „Сирија“ доаѓа од називот „Сирион“, име кое го користеле Сидонците за планината Хермон.[13]

Историја

Античкиот град Палмира

Географија и клима

Политички систем

Административна поделба

Сирија е поделена на 14 области („мухафази“). Тие се делат на вкупно 60 окрузи („минтаки“), кои пак понатаму се делат на подокрузи („нахии“). Нахиите се состојат од села, кои се најмалата административна единица во земјата.

На чело на секоја област стои управник предложен од надлежниот министер и назначен со одобрение од кабинетот. Со окрузите и подокрузите управуваат функционери назначени од управникот, заедно со избран совет. Функционерите треба да имаат одобрение од надлежниот министер.


Име арапски Население Админ. центар
Дамаск (град) دمشق 4.500.000 Дамаск
Дамаск (област) ریف دمشق 2.235.000 Дамаск
Дејр ез-Зор دير الزور 1.040.000 Дејр ез-Зор
Дера درعا 858.000 Дера
Идлиб ادلب 1.288.000 Идлиб
Латакија اللاذقية 891.000 Латакија
Рака الرقة 811.000 Рака
Тартус طرطوس 720.000 Тартус
Алеп حلب 4.120.000 Алеп
Хама حماه 1.416.000 Хама
Хасеке الحسكة 1.225.926 Хасеке
Хомс حمص 1.561.000 Хомс
Кунејтра القنيطرة 69.000 Кунејтра
Сувејда السويداء 304.000 Сувејда

Економија

Население, јазик и религија

Поголем дел од сириското население живее во долината на реката Еуфрат и покрај сириското крајбрежје. Вкупното население на Сирија изнесува 22.198.110 жители со густина на население од 99 жители на метар квадратен. Според светските анализи за бегалци во светот, Сирија е дом на околу 1.852.300 бегалци. Голем дел од овие бегалци се од Ирак, но има и бегалци од Палестина и Сомалија.[14]

Образованието во Сирија е бесплатно од 6 до 11 година. Образовниот систем е составен од 6 години основно образование, проследено до тригодишно средно образование и тригодишно високо образование. Писменоста на Сирија е 86% за мажите и 73.6% за жените.

Јазици

Официјален јазик во Сирија е стандардниот арапски јазик, но најмногу зборувана варијанта е сирискиот арапски дијалект. Покрај арапскиот, во Сирија се зборува и курдски јазик, јазик кој го зборуваат Курдите. Од останатите малцински јазици може да се сретнат и ерменскиот, турскиот и туркменскиот јазик. Пред појавувањето на исламот во државата, во регионот лингва франка бил арамејскиот јазик. Како христијански литургиски јазик може да се забележи и сирискиот јазик.

Религија

Верници во Сирија
Муслимани
  
85 %
Христијани
  
10 %
Други
  
3 %

Култура

Наводи

  1. „Constitution of Syria 2012“. Scribd. 15 February 2012. Посетено на 25 January 2013.
  2. „Syrian ministry of foreign affairs“. Архивирано од изворникот на 2012-05-11. Занемарен непознатиот параметар |dead-url= (help)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 „Syria“. International Monetary Fund. Посетено на 22 April 2012.
  4. „World Bank GINI index“. World Bank. Посетено на 22 January 2013.
  5. „2018 Human Development Report“ (PDF). United Nations Development Programme. 2017. Посетено на 15 December 2015.
  6. Neolithic Tell Ramad in the Damascus Basin of Syria. Retrieved 2010-02-01.
  7. Freedom on the world report. Retrieved 2010-02-01.
  8. Baath Party The Columbia Encyclopedia Sixth Edition 2001–05. Retrieved 2007-06-13.
  9. 9,0 9,1 „Syria (05/07)“. State.gov. Посетено на 2008-10-25.
  10. Herodotus, The Histories, VII.63, s:History of Herodotus/Book 7.
  11. Joseph, John (2008). „Assyria and Syria: Synonyms?“ (PDF).
  12. First proposed by Theodor Nöldeke in 1881; cf. Harper, Douglas (2001). „Syria“. Online Etymology Dictionary. Посетено на 2007-06-13. Занемарен непознатиот параметар |month= (help).
  13. Pipes, Daniel (1992). Greater Syria: The History of an Ambition. Middle East Forum. стр. 13. ISBN 0195060229. Посетено на 2010-02-01.
  14. „World Refugee Survey 2008“. U.S. Committee for Refugees and Immigrants. 2008-06-19.

Користена литература

Поврзано

Надворешни врски


|}|}|}|}