Византија: Разлика помеѓу преработките

Уреди врски
Ова е избрана статија. Стиснете тука за повеќе информации.
Координати: 41°00′N 28°58′E / 41.000° СГШ; 28.967° ИГД / 41.000; 28.967
Од Википедија — слободната енциклопедија
Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
Ред 147: Ред 147:


=== Освојување на западните провинции ===
=== Освојување на западните провинции ===
{{поврзано|Византија под Јустинијановата династија}}

[[File:Justinian.jpg|thumb|200px|[[Јустинијан I]] прикажан на еден од најпознатите мозаици на [[Сан Витале]], [[Равена]].]]

[[Јустинијан I]], син на [[Преториска Префектура Илирикум|илирски]] селанец, можеби веќе имал ефективна контрола за време на владеењето на неговиот чичко, [[Јустин I]] (518–527).<ref name="M290">{{harvnb|Meier|2003|p=290}}.</ref> Тој го презел тронот во 527 и го надгледал периодот на опоравување на поранешните територии. Во 532, обидувајќи се да ја обезбеди источната граница, потпишал мировен договор со [[Сасанидско царство|Сасанидите]]. Истата година, тој преживеал бунт во Константинопол ([[Ника (бунт)|бунтот Ника]]), кој ја зацврстил неговата моќ, но завршил со смрт на 30,000 до 35,000 демонстранти по негова наредба.<ref>{{harvnb|Gregory|2010|p=137}}; {{harvnb|Meier|2003|pp=297–300}}.</ref>

Во 529, десетчлена комисија командувана од [[Јован Кападокиски]] го ревидирала римското право и создала нова ''кодификација'' на законите и правничките екстракти. Во 534, ''кодот'' се обновил и заедно со актите изгласани од Јустинијан по 534, се создал нов законски систем кој се користел во преостанатиот период на византиската ера.<ref>{{harvnb|Gregory|2010|p=150}}.</ref>

Западното освојување започнало во 533, кога Јустинијан го испратил неговиот генерал [[Велизариј]] да ја поврати поранешната [[Африка (римска провинција)|афричка]] провинција од [[вандали]]те кои биле во контрола од 429 со нивниот главен град Картагина.<ref>{{harvnb|Gregory|2010|p=145}}.</ref> Нивниот успех пристигнал со изненадувачка леснотија, но дури во 548 година локалните племиња биле потиснати.<ref name="Ev">{{harvnb|Evans|2005|p=xxv}}.</ref> Во [[Остроготско царство|остроготска Италија]], смртта на Теодорик, неговиот внук и наследник [[Аталарик]] и неговата ќерка [[Амаласунта]], го задржала убиецот [[Теодад]] (владеел 534–536) на престолот и покрај неговата ослабена власт.<ref name="B180-216">{{harvnb|Bury|1923|loc=[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/18C*.html pp. 180–216]}}; {{harvnb|Evans|2005|pp=xxvi, 76}}.</ref>

Во 535, мала византиска експедиција кон [[Сицилија]] наишла на лесен успех, но Готите набрзо го заостриле нивиот отпор и победата не дошла сè до 540, кога Велизариј ја окупирал [[Равена]], по успешните опсади на [[Непал]] и Рим.<ref name="B180-216"/> Во 535–536, Теодад го испратил папата [[Папа Агапит I|Агапит]] во Константинопол за да побара оттргнување на византиските сили од Сицилија, [[Далмација (римска провинција)|Далмација]] и Италија. Иако Агапит не бил успешен во неговата мисија да потпише мир со Јустинијан, тој успеал да го симне [[Монофизитство|монофизитстичкиот]] патријарх [[Антим I Цариградски]] од престолот и покрај заштитата и поддршката од царицата [[Теодора (сопруга на Јустинијан I)|Теодора]].<ref name=Maas278T187>{{harvnb|Sotinel|2005|p=278}}; {{harvnb|Treadgold|1997|p=187}}.</ref>

Остроготите набрзо биле соединети под команда на кралот [[Тотила]] и го освоил Рим во 546. Велизариј, кој бил испратен назад во Италија во 544, на крајот бил повикан назад во Константинопол во 549.<ref name="B236-258">{{harvnb|Bury|1923|loc=[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/19B*.html pp. 236–258]}}; {{harvnb|Evans|2005|p=xxvi}}.</ref> Пристигнувањето на ерменскиот евнух [[Нарзес]] во Италија (крајот на 551) со војска од 35,000 мажи одбележало уште една промена во готската среќа. Тотила бил поразен во [[Битка кај Тагине|Битката кај Тагине]] и неговиот наследник, [[Теја]], бил поразен во [[Битка на Мон Лактариј|Битката на Мон Лактариј]] (октомври 552). Покрај непрестајниот отпор од неколкуте готски гарнизони и две последователни инвазии од [[Франки]]те и [[Алемани]]те, војната за италијанскиот полуостров била при крај.<ref name="B259-281">{{harvnb|Bury|1923|loc=[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/19C*.html pp. 259–281]}}; {{harvnb|Evans|2005|p=93}}.</ref> Во 551, [[Атанагилд]], благородник од [[Визиготи|визиготска]] Хиспанија, побарал помош од Јустинијан за бунт против кралот и царот упатил сила под водство на Либериј, успешен воен командант. Империјата поседувала само мал дел од крајбрежјето на [[Спанија]] сè до владеењето на Хераклиј.<ref name="B86-288">{{harvnb|Bury|1923|loc=[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/19D*.html pp. 286–288]}}; {{harvnb|Evans|2005|p=11}}.</ref>

[[File:Roman Empire 600 AD.PNG|thumb|250px|Источното римско царство во 600 година за време на владеењето на царот Маврикиј.]]

На истокот, Римско-персиските војни продолжиле сè до 561 кога претставниците на Јустинијан и Хосров склучиле 50-годишен мир.<ref>{{harvnb|Greatrex|2005|p=489}}; {{harvnb|Greatrex|Lieu|2002|p=113}}</ref> До средишните 550-ти, Јустинијан издвоил победи во повеќето приредени операции, со забележлив исклучок на [[Балкански Полуостров|Балканот]], кои биле подложни на непрестајни напади од [[Словени]]те и [[Гепиди]]те. [[Срби|Српските]] и [[Хрвати|хрватските]] племиња подоцна биле пренаселени во северозападниот дел на Балканскиот Полуостров, за време на владеењето на Ираклиј.<ref>{{harvnb|Bury|1920|loc=[https://archive.org/stream/earlyhistoryofsl00consrich#page/n9/mode/1up "Preface", pp. v-vi]}}</ref> Јустинијан го повикал Велизариј од пензија и ја елиминирал новата хунска закана. Зајакнувањето на дунавската флота предизвикало кутригурските Хуни да се повлечат и тие се согласиле за договор кој овозможувал безбеден премин назад преку Дунав.<ref>{{harvnb|Evans|2005|pp=11, 56–62}}; {{harvnb|Sarantis|2009|loc=''passim''}}.</ref>

Во текот на 6-тиот век, традиционалната грчко-римска култура сè уште влијаела врз Источната империја. Филозофите како што е [[Јован Филопон]] настапил со [[Неоплатонизал|неоплатонистички]] идеи како продолжение на христијанското размислување и [[Емпиризам|емпиризмот]]. И покрај тоа, хеленистичката филозофија почнала да се заменува или да се соединува во понова христијанска филозофија. Политеизмот бил потиснат од државата. Затворањето на Платоновата академија било забележлива пресвртна точка. Химните напишани од [[Роман Слаткопејачот]] го одбележале развитокот на божествената литургија, додека архитектите и градежниците работеле на завршувањето на новата црква на [[Софија (божица)|Света Мудрост]], [[Црква Света Софија (Истанбул)|Аја Софија]], која била дизајнирана да замени постара црква уништена за време на бунтот Ника. Аја Софија денес претставува една од главните споменици на византиската архитектонска историја.<ref>{{harvnb|Cameron|2009|pp=113, 128}}.</ref> Во текот на 6-тиот и 7-миот век, империјата била зафатена од [[Јустинијанова чума|низа епидемии]], кои во голема мера го уништиле населението и придонеле за значителен економски пад и ослабнување на империјата.<ref>{{harvnb|Bray|2004|pp=19–47}}; {{harvnb|Haldon|1990|pp=110–111}}; {{harvnb|Treadgold|1997|pp=196–197}}.</ref>

По смртта на Јустинијан во 565, неговиот наследник, [[Јустин II]] одбил да плати голем данок на Персијците. Во меѓувреме, германските [[Лангобарди]] ја окупирале Италија, а до крајот на векот само третина од Италија била во рацете на Византија. Јустиновиот престолонаследник, [[Тибериј II Константин|Тибериј II]], избирајќи меѓу своите непријатели, им доделил субвенции на [[Авари]]те, додека презел воени мерки против Персијците. Иако генералот на Тибериј, [[Маврикиј]], водел успешен поход на источната граница, субвенциите не успеале да ги задржат Аварите. Тие ја освоиле балканската тврдина [[Сирмиум]] во 582, додека Словените почнале да напредуваат преку Дунав.<ref name="Louth 2005 113–115">{{harvnb|Louth|2005|pp=113–115}}; {{harvnb|Nystazopoulou-Pelekidou|1970|loc=''passim''}}; {{harvnb|Treadgold|1997|pp=231–232}}.</ref>

Маврикиј, кој во меѓувреме го наследил Тибериј, интервенирал во персиска граѓанска војна, го сместил [[Хосров II]] назад на престолот и ја оженил својата ќерка со него. Договорот на Маврикиј со неговиот нов зет ја зголемил територијата на империјата кон Истокот и овозможил енергичниот цар да се фокусира на Балканот. До 602, серија на успешни византиски походи ги истиснале Аварите и Словените назад преку Дунав.<ref name="Louth 2005 113–115"/>

=== Намалување на границите ===
=== Намалување на границите ===
==== Ираклиева династија ====
==== Ираклиева династија ====

Преработка од 04:02, 12 август 2015

Римска империја
Βασιλεία Ῥωμαίων
Basileía Rhōmaíōna
Imperium Romanum
Римски провинции управувани од Источниот суд.
←
ок. 330 – 1204
1261 – 1453 		→


Тремиз со слика од Јустинијан I
(владеел 527–565) (види византиска хералдика)

Местоположба на Византија
Империјата за време на најголемото територијално проширување во 555 г. под водство на Јустинијан I
Главен град Константинопол
41°00′N 28°58′E / 41.000° СГШ; 28.967° ИГД / 41.000; 28.967
Јазици
Вероисповед Римски политеизам сè до 380
Христијанство/православие
(толерирано по миланскиот едикт во 313; државна религија по 380)
Уредување Автократска монархија
Владетел
 -  330–337 Константин I
 -  457–474 Лав I
 -  527–565 Јустинијан I
 -  610–641 Ираклиј I
 -  976–1025 Василиј II
 -  1081–1118 Алексиј I
 -  1259–1282 Михаил VIII
 -  1449–1453 Константин XI
Историски период Доцна антика кон Доцен среден век
 -  Поделба на Римската империја 285
 -  Основање на Константинопол 330
 -  Смртта на Теодосиј I 395
 -  Номинален крај на Западното римско царство 476
 -  Четврта крстоносна војна 1204
 -  Повторно освојување на Константинопол 1261
 -  Падот на Константинопол 29 мај 1453
 -  Падот на Трапезунт 15 август 1461
Население
 -  565 год. 26,000,000b 
 -  780 год. 7,000,000 
 -  1025 год. 12,000,000 
 -  1143 год. 10,000,000 
 -  1204 год. 9,000,000 
Валута Солидус, Хиперпирон и Фолис
a. ^ Βασιλεία Ῥωμαίων може да се транскрибира на латински како Basileia Rhōmaiōn, што значи Римска империја.
b. ^ Види население во Византија за подетални информации овозможени од Мекеведи и Џонс, Атлас на светската историја на населението, 1978, како и Ангелики Лају, Економската историја на Византија, 2002.

Византиска империја или Источно римско царство — продолжение на источниот дел од Римската империја во периодот на доцната антика и средниот век, каде претежно се говорело на грчки јазик. Главниот град на империјата бил Константинопол (денешен Истанбул), првично основан како Византион. Ја преживеал поделбата и падот на Западното римско царство во петтиот век и продолжил да постои уште илјада години сè до падот во рацете на отоманските Турци во 1453 под водство на Мехмед Освојувачот. За време на нејзиното постоење, империјата била најмоќната економска, културна и воена сила во Европа. Двата поима, „Византија“ и „Источното римско царство“, се историографски термини создадени по крајот на царството. Нејзините граѓани продолжиле да посочуваат на нивната империја како Римска империја (старогрчки: Βασιλεία Ῥωμαίων, тр. Basileia Rhōmaiōn; латински: Imperium Romanum),[1] или Романија (Ῥωμανία), а себе се нарекувале „Римјани“.[2]

Неколку настани од 4-ти до 6-ти век го одбележуваат преодниот период во кој римските империи, Источната грчка и Западната латинска империја, се поделиле. Во 285, царот Диоклецијан (владеел 284–305) го поделил управувањето на Римската империја на источен и западен дел.[3] Помеѓу 324 и 330, Константин Велики (владеел 306–337) го пренел главниот град од Рим во Византион, подоцна познат како Constantinople („Градот на Константин“) и Nova Roma („Нов Рим").[n 1] За време на владеењето на Теодосиј I (владеел 379–395), христијанството станало официјална државна религија на империјата и другите религии како римскиот политеизам биле прогонети. И конечно, за време на владеењето на Ираклиј (владеел 610–641), војската и управата на империјата биле реконструирани и грчкиот јазик бил прифатен за официјална употреба, на местото на латинскиот.[5] Така што иако тоа го продолжило Римското царство и ги одржало римските државни традиции, денешните историчари го одвојуваат Византион од Стариот Рим пред сè поради настроеноста кон грчката култура, а не кон латинската и воедно бил окарактеризиран од православното христијанство наместо од римскиот политеизам.[6]

Границите на империјата значително се менувале во текот на нејзиното постоење, минувајќи низ неколку циклуси на опаѓање и опоравување. За време на владеењето на Јустинијан I (владеел 527–565), империјата го достигнала најголемото територијално проширување по повторното заземање на историското западно римско медитеранско крајбрежје, вклучувајќи ја Северна Африка, Италија и самиот Рим, кој бил задржан уште два века. За време на владеењето на Маврикиј (владеел 582–602), источната граница на империјата била проширена и северната се стабилизирала. Сепак, атентатот врз него ја предизвикал Византиско-персиската војна (602-628), која ги исцрпила ресурсите на империјата и резултирала со големи територијални загуби за време на муслиманските освојувања од седмиот век. Само за неколку години империјата ги загубила своите најбогати провинции, Египет и Сирија, сè до Арапскиот Полуостров.[7]

За време на Македонската династија (10-ти и 11-ти век), империјата повторно се проширила и ја доживеала двовековната Македонска ренесанса, која завршила со загубата на поголемиот дел од Мала Азија по поразот од Селџуците во Битката кај Манцикерт во 1071. Оваа битка им го отворила патот на Турците за да се населат во Анадолија како нивна татковина.

Последните векови на империјата биле проследени со општ правец на опаѓање. Империјата се обидувала да се опорави во текот на 12-тиот век, но таа го примила својот смртен удар за време на Четвртата крстоносна војна, кога Константинопол бил опустошен и империјата се распаднала и поделила на конкурентни византиски грчки и латински царства. И покрај евентуалното обновување на Константинопол и повторното воспоставување на империјата во 1261, Византион останал само еден од неколкуте мали конкурентни држави во областа последните два века од своето постоење. Неговите преостанати територии биле последователно приложени од Отоманците во 15-тиот век. Падот на Константинопол во рацете на Отоманската империја во 1453 значело крај за Византија.

Номенклатура

Поврзано: Елини
Византиски ламеларен оклоп кливаниум (Κλιβάνιον), прототип на Отоманскиот огледален оклоп круг.

Првата употреба на терминот „Византија“ за означување на подоцнежните години на Римската империја била во 1557, кога германскиот историчар Ероним Волф го објавил своето дело Corpus Historiæ Byzantinæ, збирка историски извори. Терминот потекнува од зборот „Византион“, името на градот Константинопол пред да стане престолнина на Константин. Ова постаро име на градот ретко ќе биде користено освен во историски или поетски контекст. Објавувањето на Byzantine du Louvre (Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae) во 1648 и Historia Byzantina на Шарл Дуканж во 1680 дополнително ја популаризирало употребата на „Византија“ кај француските автори, како што е Монтескје[8] Сепак, дури на средината од 19-тиот век терминот почнал да се користи на Западот. Што се однесува конкретно на англиската историографија, зборот „Византија“ за првпат се среќава во делото „Историја на Византија од 716 до 1057“ од 1857 на Џорџ Финлеј.[9]

Византија на своите жители им била позната како „Римска империја“, „Империја на Римјаните“ (латински: Imperium Romanum, Imperium Romanorum; грчки: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων Basileia tōn Rhōmaiōn, Ἀρχὴ τῶν Ῥωμαίων Archē tōn Rhōmaiōn), „Романија“ (латински: Romania; грчки: Ῥωμανία Rhōmania),[n 2] „Римска Република“ (латински: Res Publica Romana; грчки: Πολιτεία τῶν Ῥωμαίων Politeia tōn Rhōmaiōn), „Грајкија“ (грчки: Γραικία), а исто така и како Рома (грчки: Ῥωμαΐς).[12] Жителите се нарекувале Ромејци и Грајкијци, дури и во 19-тиот век Грците го нарекувале својот современ јазик Ромаика и Грајкика.

Иако Византија имала мултиетнички карактер во текот на нејзината историја[13] и ги сочувала Римско-хеленистичките традиции,[14] нејзините западни и северни современици ја препозналаве по значително доминантните грчки елементи.[15] Повремената употреба на терминот „Империја на Грците“ (латински: Imperium Graecorum) на Западот за да се посочи на Источната римска империја и на византискиот император како Imperator Graecorum (Император на Грците)[16] бил исто така бил користен за да се оддели од Римската империја во рамките на новите царства на Западот.[17]

Власта на византискиот цар како легитимен римски цар била оспорена од крунисувањето на Карло Велики како свет римски цар од страна на папата Лав III во 800 година. Поради неопходната поддршка на Карло Велики во борбата против неговите непријатели во Рим, Лав го искористил недостатокот на машко присуство на престолот на Римската империја за да изјави дека бил слободен и дека можел сам да се круниса за нов владетел.[18] Секогаш кога папите или владетелите на Западот го користеле името Роман за да посочат на источните римски владетели, тие вообичаено го преферирале терминот Imperator Romaniae (што значи Цар на Романија) наместо Imperator Romanorum (што значи Цар на Римјаните), наслов кој тие го применувале само за Карло Велики и неговите наследници.[n 3]

Не постоела таква разлика во исламскиот и словенскиот свет, каде империјата вистински се гледала како продолжение на Римската империја. Во исламскиот свет, Римската империја првенствено се знаела како Рум.[20] Името Рум-милет или „Римска нација“ било користено од Отоманците во текот на 20-тиот век за да се посочи на поранешните делови од Византија, а тоа е православната христијанска заедница во рамките на Отоманското царство.

Историја

Главна статија: Историја на Византија

Рана историја

Крштевањето на Константин насликано од учениците на Рафаел (1520–1524, дреска, Ватикан, Апостолска палата); Евсевиј Кесариски евидентирал дека (како што било својствено за верниците на раното христијанство) Константин го одложувал крштевањето сè до пред неговата смрт[21]

Римската војска успешно освоила многу територии кои го опфаќале целиот Медитеран и крајбрежни региони во Југозападна Европа и Северна Африка. Овие територии биле дом на многу различни културни групи, на урбано и рурално население. Општо кажано, источните медитерански провинции биле поурбанизирани за разлика од западните, петходно обединети под Македонската империја и хеленизирани од влијанието на грчката култура.[22]

Исто така Западот повеќе страдал од нестабилноста на 3-тиот век. Оваа разлика помеѓу воспоставениот хеленизиран Исток и помладиот латинизиран Запад опстојала и станала многу значителна во наредните векови, водејќи до постепено оддалечување на двата светови.[22]

Поделба на Римската империја

Поврзано: Византија за време на Константиновата и Валентинијановата династија

За да се одржи контрола и подобри управата, разни шеми за поделба на работата на римскиот цар преку поделба на индивидуи биле испробани помеѓу 285 и 324, од 337 до 350, од 364 до 392 и повторно помеѓу 395 и 480. Иако административната поделба се разликувала, генерално била вклучена поделбата на трудот помеѓу Истокот и Западот. Секој дел бил форма на споделување на моќ, додека крајниот империум не бил делив и затоа империјата останала легално една држава иако совладетелите често се гледале меѓу себе како ривали или противници.

Во 293, царот Диоклецијан создал нов управувачки систем (тетрархија), за да ја загарантира безбедноста во сите загрозени региони на неговата империја. Тој се поврзал со негов совладетел (Август) и секој совладетел тогаш посвоил млад соработник со доделена титула Цезар, за да бидат дел од владеењето и евентуално да го наследат својот постар партнер. Тетрархијата се распаднала, сепак, во 313 и неколку години подоцна Константин I повторно ги соединил двете управувачки дивизии на империјата како единствен Август.[23]

Преместување на седиштето

Во 330, Константин го преместил седиштето на империјата во Константинопол, кој тој го основал како втор Рим на местото на Византион, град стратешки лоциран на трговските патишта помеѓу Европа и Азија и помеѓу Медитеранот и Црното Море. Константин извршил големи промени во војската, монетарниот систем, граѓанските и верските институции. Што се однесува до неговата економска политика, тој бил обвинет од страна на одредени научници за „несвесна даночна политика“, но златните солиди кои ги вовел станале стабилна валута кои ја трансформирале економијата и промовирале развој.[24]

Под водство на Константин, христијанството не станало ексклузивна религија на државата, но било преферирано од империјата, бидејќи царот го поддржувал со великодушни привилегии. Константин го поставил принципот дека владетелите не смееле сами да постават верски прашања, но наместо тоа требало да се свикаат основните црковни совети за таа цел. Неговото свикување на Арлскиот синод и првиот вселенски собор ги посочило неговите интереси за обединување на црквата, демонстрирајќи го неговото тврдење дека е нејзина глава.[25]

Римската империја за време на владеењето на Лав I (исток) и Мајоријан (запад) во 460 год. Римското владеење на западот траело уште неполни две децении, додека територијата на исток била непроменета сè до повторното освојување од страна на Јустинијан I.

Bo 395, Теодосиј I ја препуштил царската власт на неговите синови: Аркадиј на Истокот и Хонориј на Западот, распределувајќи ја царската управа. Во 5-тиот век источниот дел на империјата бил во голема мера поштеден од потешкотиите со кои се соочувал западниот, делумно поради повоспоставената урбана култура и финансиски ресурси, кои овозможиле да се смират напаѓачите со данок и да се платат странските платеници. Овој успех му овозможил на Теодосиј II да се фокусира на кодификацијата на римскиот закон и понатамошна фортификација на ѕидините на Константинопол, кои го направиле градот отпорен на повеќето напади сè до 1204 година.[26]

За да ги одбие Хуните, Теодосиј требал да му плати огромен надоместок на Атила. Неговиот наследник, Маркијан, одбил да продолжи со плаќањето на данок, но Атила веќе го пренасочил своето внимание кон Западот. По неговата смрт во 453, Хунската империја се распаднала и многу од преостанатите Хуни биле најмувани како платеници во Константинопол.[27]

Губење на Западното римско царство

По падот на Атила, Источната империја поминала низ мирен период, додека Западната империја се влошила поради непрекината миграција и проширување на германските нации (крајот најчесто се сместува во 476 кога германскиот римски генерал Одоакар го соборил титуларниот западен цар Ромул Августул[28]). Во 480 царот Зенон ја укинал поделбата на империјата и се направил единствен владетел. Одоакар, сега владетел на Италија, бил номинално подреден под Зенон, но дејствувал со целосна автономност, обезбедувајќи поддршка за бунтот против царот.[29]

Зенон преговарал со напаѓачките Остроготи, кои се населиле во Мезија, убедувајќи го готскиот крал Теодорих Велики да замине за Италија како magister militum per Italiam („врховниот командант за Италија“) со цел да го депозиционира Одоакар. Со барањето од Теодорих да ја освои Италија, Зенон го ослободил Источното царство од непослушниот подредник (Одоакар) и преместил друг (Теодорих) подалеку од срцето на империјата. По поразот на Одоакар во 493, Теодорих сам владеел со Италија, иако никогаш не бил сметан за „крал“ (rex) од источните владетели.[29]

Во 491, Анастасиј I, возрасен граѓански службеник со римско потекло, станал цар, но тоа не се случило сè до 497 кога силите на новиот цар ефективно презеле мерка за изауријскиот отпор.[30] Анастасиј се претставил како енергичен реформатор и способен управник. Тој го усовршил монетарниот систем на Константин I со конечно поставување на тежината на бакарниот фолис, монета која се користела во секојдневните трансакции.[31] Тој исто така го реформирал даночниот систем и трајно го укинал хрисаргирскиот данок. Државната каса изнесувала огромна сума од 150,000 килограми злато кога Анастасиј умрел во 518.[32]

Освојување на западните провинции

Поврзано: Византија под Јустинијановата династија
Јустинијан I прикажан на еден од најпознатите мозаици на Сан Витале, Равена.

Јустинијан I, син на илирски селанец, можеби веќе имал ефективна контрола за време на владеењето на неговиот чичко, Јустин I (518–527).[33] Тој го презел тронот во 527 и го надгледал периодот на опоравување на поранешните територии. Во 532, обидувајќи се да ја обезбеди источната граница, потпишал мировен договор со Сасанидите. Истата година, тој преживеал бунт во Константинопол (бунтот Ника), кој ја зацврстил неговата моќ, но завршил со смрт на 30,000 до 35,000 демонстранти по негова наредба.[34]

Во 529, десетчлена комисија командувана од Јован Кападокиски го ревидирала римското право и создала нова кодификација на законите и правничките екстракти. Во 534, кодот се обновил и заедно со актите изгласани од Јустинијан по 534, се создал нов законски систем кој се користел во преостанатиот период на византиската ера.[35]

Западното освојување започнало во 533, кога Јустинијан го испратил неговиот генерал Велизариј да ја поврати поранешната афричка провинција од вандалите кои биле во контрола од 429 со нивниот главен град Картагина.[36] Нивниот успех пристигнал со изненадувачка леснотија, но дури во 548 година локалните племиња биле потиснати.[37] Во остроготска Италија, смртта на Теодорик, неговиот внук и наследник Аталарик и неговата ќерка Амаласунта, го задржала убиецот Теодад (владеел 534–536) на престолот и покрај неговата ослабена власт.[38]

Во 535, мала византиска експедиција кон Сицилија наишла на лесен успех, но Готите набрзо го заостриле нивиот отпор и победата не дошла сè до 540, кога Велизариј ја окупирал Равена, по успешните опсади на Непал и Рим.[38] Во 535–536, Теодад го испратил папата Агапит во Константинопол за да побара оттргнување на византиските сили од Сицилија, Далмација и Италија. Иако Агапит не бил успешен во неговата мисија да потпише мир со Јустинијан, тој успеал да го симне монофизитстичкиот патријарх Антим I Цариградски од престолот и покрај заштитата и поддршката од царицата Теодора.[39]

Остроготите набрзо биле соединети под команда на кралот Тотила и го освоил Рим во 546. Велизариј, кој бил испратен назад во Италија во 544, на крајот бил повикан назад во Константинопол во 549.[40] Пристигнувањето на ерменскиот евнух Нарзес во Италија (крајот на 551) со војска од 35,000 мажи одбележало уште една промена во готската среќа. Тотила бил поразен во Битката кај Тагине и неговиот наследник, Теја, бил поразен во Битката на Мон Лактариј (октомври 552). Покрај непрестајниот отпор од неколкуте готски гарнизони и две последователни инвазии од Франките и Алеманите, војната за италијанскиот полуостров била при крај.[41] Во 551, Атанагилд, благородник од визиготска Хиспанија, побарал помош од Јустинијан за бунт против кралот и царот упатил сила под водство на Либериј, успешен воен командант. Империјата поседувала само мал дел од крајбрежјето на Спанија сè до владеењето на Хераклиј.[42]

Источното римско царство во 600 година за време на владеењето на царот Маврикиј.

На истокот, Римско-персиските војни продолжиле сè до 561 кога претставниците на Јустинијан и Хосров склучиле 50-годишен мир.[43] До средишните 550-ти, Јустинијан издвоил победи во повеќето приредени операции, со забележлив исклучок на Балканот, кои биле подложни на непрестајни напади од Словените и Гепидите. Српските и хрватските племиња подоцна биле пренаселени во северозападниот дел на Балканскиот Полуостров, за време на владеењето на Ираклиј.[44] Јустинијан го повикал Велизариј од пензија и ја елиминирал новата хунска закана. Зајакнувањето на дунавската флота предизвикало кутригурските Хуни да се повлечат и тие се согласиле за договор кој овозможувал безбеден премин назад преку Дунав.[45]

Во текот на 6-тиот век, традиционалната грчко-римска култура сè уште влијаела врз Источната империја. Филозофите како што е Јован Филопон настапил со неоплатонистички идеи како продолжение на христијанското размислување и емпиризмот. И покрај тоа, хеленистичката филозофија почнала да се заменува или да се соединува во понова христијанска филозофија. Политеизмот бил потиснат од државата. Затворањето на Платоновата академија било забележлива пресвртна точка. Химните напишани од Роман Слаткопејачот го одбележале развитокот на божествената литургија, додека архитектите и градежниците работеле на завршувањето на новата црква на Света Мудрост, Аја Софија, која била дизајнирана да замени постара црква уништена за време на бунтот Ника. Аја Софија денес претставува една од главните споменици на византиската архитектонска историја.[46] Во текот на 6-тиот и 7-миот век, империјата била зафатена од низа епидемии, кои во голема мера го уништиле населението и придонеле за значителен економски пад и ослабнување на империјата.[47]

По смртта на Јустинијан во 565, неговиот наследник, Јустин II одбил да плати голем данок на Персијците. Во меѓувреме, германските Лангобарди ја окупирале Италија, а до крајот на векот само третина од Италија била во рацете на Византија. Јустиновиот престолонаследник, Тибериј II, избирајќи меѓу своите непријатели, им доделил субвенции на Аварите, додека презел воени мерки против Персијците. Иако генералот на Тибериј, Маврикиј, водел успешен поход на источната граница, субвенциите не успеале да ги задржат Аварите. Тие ја освоиле балканската тврдина Сирмиум во 582, додека Словените почнале да напредуваат преку Дунав.[48]

Маврикиј, кој во меѓувреме го наследил Тибериј, интервенирал во персиска граѓанска војна, го сместил Хосров II назад на престолот и ја оженил својата ќерка со него. Договорот на Маврикиј со неговиот нов зет ја зголемил територијата на империјата кон Истокот и овозможил енергичниот цар да се фокусира на Балканот. До 602, серија на успешни византиски походи ги истиснале Аварите и Словените назад преку Дунав.[48]

Намалување на границите

Ираклиева династија

Опсада на Цариград (674–78)

Сириската династија до пристапувањето на Василиј I

Верски спор за иконоборството

Македонската династија и препородот (867–1025)

Војни против Арапите

Војни против Бугарското царство

Односите со Киевски Рус

Врв

Поделба помеѓу православното христијанство и католицизмот (1054)

Криза и поделба

Комниновата династија и крстоносците

Алексиј I и Првата крстоносна војна

Јован II, Мануил I и Втората крстоносна војна

Ренесансата во 12-тиот век

Пад и дезинтеграција

Анѓелова династија

Четврта крстоносна војна

Крстоносно опустошување на Константинопол (1204)

Пад

Империја во прогонство

Враќање на Константинопол

Подемот на Отоманците и падот на Константинопол

Политички последици

Економија

Наука, медицина и закон

Религија

Уметност и литература

Музика

Кујна и рекреација

Влада и бирократија

Дипломатија

Знамиња и обележја

Јазик

Наследство

Поврзано

Забелешки

  1. ↑ The first instance of the designation "New Rome" in an official document is found in the canons of the First Council of Constantinople (381), where it is used to justify the claim that the patriarchal seat of Constantinople is second only to that of Rome.[4]
  2. ↑ "Romania" was a popular name of the empire used mainly unofficially, which meant "land of the Romans".[10] After 1081, it occasionally appears in official Byzantine documents as well. In 1204, the leaders of the Fourth Crusade gave the name Romania to the newly founded Latin Empire.[11] The term does not refer to modern Romania.
  3. ↑ In a Latin chronicle of 1190 (Continuatio Cremifanensis), Isaac Angelos is referred as "Imperator Romaniae" and Frederick Barbarossa as "Imperator Romanorum". However, some years earlier, in 1169, a Genoese envoy named Amico de Murta, in his oath taken in Constantinople on behalf of the Genoese, had referred to Manuel Komnenos as "Imperator Romanorum". After 1204, the terms "Imperium Romaniae" and "Imperator Romaniae" were used by the Westerners to describe the Latin Empire and its emperors respectively.[19]

Белешки

  1. ↑ Kazhdan & Epstein 1985, стр. 1.
  2. ↑ Millar 2006, стр. 2, 15; James 2010, стр. 5; Freeman 1999, стр. 431, 435–437, 459-462; Baynes & Moss 1948, стр. xx; Ostrogorsky 1969, стр. 27; Kaldellis 2007, стр. 2–3; Kazhdan & Constable 1982, стр. 12; Norwich 1998, стр. 383.
  3. ↑ Treadgold 1997, стр. 847.
  4. ↑ Benz 1963, стр. 176.
  5. ↑ Ostrogorsky 1969, стр. 105–107, 109; Norwich 1998, стр. 97; Haywood 2001, стр. 2.17, 3.06, 3.15.
  6. ↑ Millar 2006, стр. 2, 15; James 2010, стр. 5; Freeman 1999, стр. 431, 435–437, 459–462; Baynes & Moss 1948, стр. xx; Ostrogorsky 1969, стр. 27; Kaldellis 2007, стр. 2–3; Kazhdan & Constable 1982, стр. 12; Norwich 1998, стр. 383.
  7. ↑ Warfare, State And Society In The Byzantine World 560–1204. стр. 47.
  8. ↑ Fox, What, If Anything, Is a Byzantine?; Rosser 2011, стр. 1
  9. ↑ Rosser 2011, стр. 2.
  10. ↑ Fossier & Sondheimer 1997, стр. 104.
  11. ↑ Wolff 1948, стр. 5–7, 33–34.
  12. ↑ Cinnamus 1976, стр. 240; Theodore the Studite, Epistulae, 145, line 19 ("ἡ ταπεινὴ Γραικία"), and 458, line 28 ("ἐν Ἀρμενίᾳ καὶ Γραικίᾳ").
  13. ↑ Ahrweiler & Laiou 1998, стр. 3; Mango 2002, стр. 13.
  14. ↑ Gabriel 2002, стр. 277.
  15. ↑ Ahrweiler & Laiou 1998, стр. vii; Davies 1996, стр. 245; Gross 1999, стр. 45; Lapidge, Blair & Keynes 1998, стр. 79; Millar 2006, стр. 2, 15; Moravcsik 1970, стр. 11–12; Ostrogorsky 1969, стр. 28, 146; Browning 1983, стр. 113.
  16. ↑ Klein 2004, стр. 290 (Note #39); Annales Fuldenses, 389: "Mense lanuario circa epiphaniam Basilii, Graecorum imperatoris, legati cum muneribus et epistolis ad Hludowicum regem Radasbonam venerunt ...".
  17. ↑ Fouracre & Gerberding 1996, стр. 345: "The Frankish court no longer regarded the Byzantine Empire as holding valid claims of universality; instead it was now termed the 'Empire of the Greeks'."
  18. ↑ Garland 1999, стр. 87.
  19. ↑ Wolff 1948, стр. 11, 27–28.
  20. ↑ Tarasov & Milner-Gulland 2004, стр. 121; El-Cheikh 2004, стр. 22
  21. ↑ Eusebius, IV, lxii.
  22. ↑ 22,0 22,1 Ostrogorsky 1959, стр. 21; Wells 1922, Chapter 33.
  23. ↑ Bury 1923, p. 1; Kuhoff 2002, стр. 177–178.
  24. ↑ Bury 1923, p. 1; Esler 2004, стр. 1081; Gibbon 1906, Volume III, Part IV, Chapter 18, p. 168; Teall 1967, стр. 13,19–23, 25, 28–30, 35–36
  25. ↑ Bury 1923, p. 63; Drake 1995, стр. 5; Grant 1975, стр. 4, 12.
  26. ↑ Cameron 2009, стр. 54, 111, 153.
  27. ↑ Alemany 2000, стр. 207; Bayless 1976, стр. 176–177; Treadgold 1997, стр. 184, 193.
  28. ↑ Cameron 2009, стр. 52.
  29. ↑ 29,0 29,1 Burns 1991, стр. 65, 76–77, 86–87
  30. ↑ Lenski 1999, стр. 428–429.
  31. ↑ Grierson 1999, стр. 17.
  32. ↑ Postan, Miller & Postan 1987, стр. 140.
  33. ↑ Meier 2003, стр. 290.
  34. ↑ Gregory 2010, стр. 137; Meier 2003, стр. 297–300.
  35. ↑ Gregory 2010, стр. 150.
  36. ↑ Gregory 2010, стр. 145.
  37. ↑ Evans 2005, стр. xxv.
  38. ↑ 38,0 38,1 Bury 1923, pp. 180–216; Evans 2005, стр. xxvi, 76.
  39. ↑ Sotinel 2005, стр. 278; Treadgold 1997, стр. 187.
  40. ↑ Bury 1923, pp. 236–258; Evans 2005, стр. xxvi.
  41. ↑ Bury 1923, pp. 259–281; Evans 2005, стр. 93.
  42. ↑ Bury 1923, pp. 286–288; Evans 2005, стр. 11.
  43. ↑ Greatrex 2005, стр. 489; Greatrex & Lieu 2002, стр. 113
  44. ↑ Bury 1920, "Preface", pp. v-vi
  45. ↑ Evans 2005, стр. 11, 56–62; Sarantis 2009, passim.
  46. ↑ Cameron 2009, стр. 113, 128.
  47. ↑ Bray 2004, стр. 19–47; Haldon 1990, стр. 110–111; Treadgold 1997, стр. 196–197.
  48. ↑ 48,0 48,1 Louth 2005, стр. 113–115; Nystazopoulou-Pelekidou 1970, passim; Treadgold 1997, стр. 231–232.

Наводи

Примарни извори

Секундарни извори

  • Alemany, Agustí (2000). Sources on the Alans: A Critical Compilation. Leiden: Brill. стр. 170–243. ISBN 90-04-11442-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Ahrweiler, Hélène; Laiou, Angeliki E. (1998). „Preface“. Studies on the Internal Diaspora of the Byzantine Empire. Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN 0-88402-247-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Anastos, Milton V. (1962). „The History of Byzantine Science. Report on the Dumbarton Oaks Symposium of 1961“. Dumbarton Oaks Papers. 16: 409–411. doi:10.2307/1291170. ISSN 0070-7546. JSTOR 1291170.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Angold, Michael (1997). The Byzantine Empire, 1025–1204: A Political History. London: Longman. ISBN 978-0-582-29468-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Antonucci, Michael (1993). „War by Other Means: The Legacy of Byzantium“. History Today. 43 (2): 11–13. ISSN 0018-2753. Посетено на 21 May 2007.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Apostolides, Sophocles Evangelinus (1992). Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods. Hildesheim: Georg Olms. ISBN 3-487-05765-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bayless, William N. (1976). „The Treaty with the Huns of 443“. The American Journal of Philology. 97: 176–179. JSTOR 294410.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Baynes, Norman Hepburn (1912). „The Restoration of the Cross at Jerusalem“. The English Historical Review. 27 (106): 287–299. doi:10.1093/ehr/XXVII.CVI.287. ISSN 0013-8266.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Baynes, Norman Hepburn; Moss, Henry St. Lawrence Beaufort, уред. (1948). Byzantium: An Introduction to East Roman Civilization. Oxford: Clarendon Press.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Baynes, Spencer (1907). „Vlachs“. Encyclopædia Britannica (11th. изд.). New York.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Beaton, Roderick (1996). The Medieval Greek Romance. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-12032-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Beckwith, John (1993) [1970]. Early Christian and Byzantine Art. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-05296-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Béhar, Pierre (1999). Vestiges d'Empires: La Décomposition de l'Europe Centrale et Balkanique. Paris: Éditions Desjonquères. ISBN 2-84321-015-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Benz, Ernst (1963). The Eastern Orthodox Church: Its Thought and Life. Piscataway: Aldine Transaction. ISBN 978-0-202-36298-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bideleux, Robert; Jeffries, Ian (1998). A History of Eastern Europe: Crisis and Change. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-16111-8.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Birkenmeier, John W. (2002). The Development of the Komnenian Army: 1081–1180. Leiden: Brill. ISBN 90-04-11710-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Blume, Fred H. (2008). Kearley, Timothy (уред.). Annotated Justinian Code. Laramie: University of Wyoming.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bray, R. S. (2004). Armies of Pestilence: The Impact of Disease on History. James Clarke. ISBN 0-227-17240-X.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Browning, Robert (1983). „The Continuity of Hellenism in the Byzantine world: Appearance or Reality?“. Во Winnifrith, Tom; Murray, Penelope (уред.). Greece Old and New. New York: Macmillan. стр. 111–128. ISBN 0-333-27836-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Browning, Robert (1992). The Byzantine Empire. Washington, DC: The Catholic University of America Press. ISBN 0-8132-0754-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bryce, James (1901). Studies in History and Jurisprudence, Vol. 1. H. Frowde. ISBN 1-4021-9046-8.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Brooke, Zachary Nugent (1962). A History of Europe, from 911 to 1198. London: Methuen.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Burns, Thomas S. (1991). A History of Ostrogoths. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press. ISBN 0-253-20600-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bury, John Bagnall (1923). History of the Later Roman Empire. London: Macmillan.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bury, John Bagnall; Philotheus (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century: With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos. London: Oxford University Press.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Bury, John Bagnall (1920). The Early History of the Slavonic Settlements in Dalmatia, Croatia, & Serbia. New York: Macmillan.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Cameron, Averil (1979). „Images of Authority: Elites and Icons in Late Sixth-century Byzantium“. Past and Present. 84 (1): 3. doi:10.1093/past/84.1.3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Cameron, Averil (2006). The Byzantines. Oxford: Blackwell. ISBN 978-1-4051-9833-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Cameron, Averil (2009). Οι Βυζαντινοί (Greek [translation of Cameron 2006]). Athens: Psychogios. ISBN 978-960-453-529-3.CS1-одржување: ref=harv (link) CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  • Campbell, George L. (2000) [1991]. Compendium of the World's Languages: Abaza to Kurdish. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-20296-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Chrysos, Evangelos (1992). „Byzantine Diplomacy, CE 300–800: Means and End“. Во Jonathan Shepard, Simon Franklin (уред.). Byzantine Diplomacy: Papers from the Twenty-Fourth Spring Symposium of Byzantine Studies, Cambridge, March 1990 (Society for the Promotion of Byzant). Variorum. ISBN 0-86078-338-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Clark, Victoria (2000). Why Angels Fall: A Journey through Orthodox Europe from Byzantium to Kosovo. London: Macmillan. ISBN 0-312-23396-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Cohen, H. Floris (1994). The Scientific Revolution: A Historiographical Inquiry. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-11280-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Comrie, Bernard (1987). „Russian“. Во Shopen, Timothy (уред.). Languages and Their Status. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. стр. 91–152. ISBN 0-8122-1249-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Davies, Norman (1996). Europe: A History. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-820171-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Day, Gerald W. (1977). „Manuel and the Genoese: A Reappraisal of Byzantine Commercial Policy in the Late Twelfth Century“. The Journal of Economic History. 37 (2): 289–301. doi:10.1017/S0022050700096947. JSTOR 2118759.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Dennis, George T. (1985). Three Byzantine Military Treatises. Washington, DC: Dumbarton Oaks.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Diehl, Charles (1948). „Byzantine Art“. Во Baynes, Norman Hepburn; Moss, Henry St. Lawrence Beaufort (уред.). Byzantium: An Introduction to East Roman Civilization. Oxford: Clarendon. OCLC 1058121.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Drake, H. A. (1995). „Constantine and Consensus“. Church History. 64 (1): 1–15. JSTOR 3168653.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Duiker, William J.; Spielvogel, Jackson J. (2010). The Essential World History. Boston: Wadsworth. ISBN 978-0-495-90227-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • El-Cheikh, Nadia Maria (2004). Byzantium Viewed by the Arabs. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 0-932885-30-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Esler, Philip Francis (2004). The Early Christian World. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-33312-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Evans, James Allan Stewart (2005). The Emperor Justinian and the Byzantine Empire. Westport: Greenwood. ISBN 0-313-32582-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Evans, Helen C. (2004). Byzantium, Faith and Power (1261–1557). New York, NY: Metropolitan Museum of Art/Yale University Press. ISBN 1-58839-114-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Foss, Clive (1975). „The Persians in Asia Minor and the End of Antiquity“. The English Historical Review. 90 (357): 721–747. doi:10.1093/ehr/XC.CCCLVII.721.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Fossier, Robert; Sondheimer, Janet (1997). The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-26644-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Fouracre, Paul; Gerberding, Richard A. (1996). Late Merovingian France: History and Hagiography, 640–720. Manchester: Manchester University Press. ISBN 0-7190-4791-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Freeman, Charles (1999). The Greek Achievement – The Foundation of the Western World. New York: Penguin. ISBN 0-670-88515-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Gabriel, Richard A. (2002). The Great Armies of Antiquity. Westport: Greenwood. ISBN 0-275-97809-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, CE 527–1204. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-14688-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Gibbon, Edward (1906). J. B. Bury (with an Introduction by W. E. H. Lecky) (уред.). The Decline and Fall of the Roman Empire (Volumes II, III, and IX). New York: Fred de Fau.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Grabar, André (1984). L'iconoclasme Byzantin: le dossier archéologique. Flammarion. ISBN 2-08-081634-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Grant, Robert M. (1975). „Religion and Politics at the Council at Nicaea“. The Journal of Religion. 55 (1): 1–12. doi:10.1086/486406. JSTOR 1202069.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Greatrex, Geoffrey B. (2005). „Byzantium and the East in the Sixth Century“. Во Maas, Michael (уред.). The Cambridge Companion to the Age of Justinian. Cambridge: Cambridge University Press. стр. 477–509. ISBN 0-521-81746-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York and London: Routledge. ISBN 0-415-14687-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Gregory, Timothy E. (2010). A History of Byzantium. Malden: Wiley-Blackwell. ISBN 1-4051-8471-X.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Grierson, Philip (1999). Byzantine Coinage (PDF). Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN 0-88402-274-9. Архивирано од изворникот (PDF) на 27 September 2007. Занемарен непознатиот параметар |deadurl= (help)CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Gross, Feliks (1999). Citizenship and Ethnicity: The Growth and Development of a Democratic Multiethnic Institution. Westport: Greenwood. ISBN 0-313-30932-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Gutas, Dimitri (1998). Greek Thought, Arabic Culture: The Graeco-Arabic Translation Movement. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-06132-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Hacikyan, Agop Jack; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2002). The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-3023-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Haldon, John (1990). Byzantium in the Seventh Century: The Transformation of a Culture. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-31917-X.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Haldon, John (2004). „The Fate of the Late Roman Senatorial Elite: Extinction or Transformation?“. Во John Haldon and Lawrence I. Conrad (уред.). The Byzantine and Early Islamic Near East VI: Elites Old and New in the Byzantine and Early Islamic Near East. Darwin. ISBN 0-87850-144-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Halsall, Paul (1998). „East Asian History Sourcebook: Chinese Accounts of Rome, Byzantium and the Middle East, c. 91 B.C.E. – 1643 C.E.“. New York: Fordham University. Посетено на 21 April 2012.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Harris, Jonathan (2014). Byzantium and the Crusades (2nd. изд.). Bloomsbury. ISBN 978-1-78093-767-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Harvey, Alan (2003). Economic Expansion in the Byzantine Empire, 900–1200. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52190-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Haywood, John (2001) [1997]. Cassell's Atlas of World History. London: Cassell. ISBN 0-304-35757-X.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Heather, Peter (2005). The Fall of the Roman Empire. London: Macmillan. ISBN 978-0-330-49136-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Hindley, Geoffrey (2004). A Brief History of the Crusades. London: Robinson. ISBN 978-1-84119-766-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Hooper, Nicholas; Bennett, Matthew (1996). The Cambridge Illustrated Atlas of Warfare: The Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-44049-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • James, Liz (2010). A Companion to Byzantium. Chichester: John Wiley. ISBN 1-4051-2654-X.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Jenkins, Romilly James Heald (1987). Byzantium: The Imperial Centuries, CE 610–1071. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-6667-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Jones, Arnold Hugh Martin (1986). The Later Roman Empire, 284–602: A Social Economic and Administrative Survey. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-3353-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kaegi, Walter Emil (2003). Heraclius, Emperor of Byzantium. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-81459-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kaldellis, Anthony (2007). Hellenism in Byzantium: The Transformations of Greek Identity and the Reception of the Classical Tradition. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-87688-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Karlin-Heyer, P. (1967). „When Military Affairs Were in Leo's Hands“. Tradition. 23: 15–40. JSTOR 27830825.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kazhdan, Alexander Petrovich, уред. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. New York and Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kazhdan, Alexander Petrovich; Constable, Giles (1982). People and Power in Byzantium: An Introduction to Modern Byzantine Studies. Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN 0-88402-103-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kazhdan, Aleksandr Petrovich; Epstein, Ann Wharton (1985). Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 0-520-05129-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kean, Roger Michael (2006). Forgotten Power: Byzantium: Bulwark of Christianity. Shropshire: Thalamus. ISBN 1-902886-07-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • King, David A. (March 1991). „Reviews: The Astronomical Works of Gregory Chioniades, Volume I: The Zij al- Ala'i by Gregory Chioniades, David Pingree; An Eleventh-Century Manual of Arabo-Byzantine Astronomy by Alexander Jones“. Isis. 82 (1): 116–118. doi:10.1086/355661.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Klein, Holgen A. (2004). „Eastern Objects and Western Desires: Relics and Reliquaries between Byzantium and the West“. Dumbarton Oaks Papers. 58: 283–314. JSTOR 3591389.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Kountoura-Galake, Eleonora (1996). Ο βυζαντινός κλήρος και η κοινωνία των "Σκοτεινών Αἰώνων ["The Byzantine Clergy and the Society of the 'Dark Ages'"] (Greek). Athens: Ethniko Idryma Erevnon. ISBN 978-960-7094-46-9.CS1-одржување: ref=harv (link) CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  • Kuhoff, Wolfgang (2002). „Die diokletianische Tetrarchie als Epoche einer historischen Wende in antiker und moderner Sicht“. International Journal of the Classical Tradition. 9 (2): 177–194. doi:10.1007/BF02898434. JSTOR 30224306.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Laiou, Angeliki E. (2002). „Exchange and Trade, Seventh-Twelfth Centuries“. Во Angeliki E. Laiou (уред.). The Economic History of Byzantium (Volume 2). Washington, DC: Dumbarton Oaks. стр. 697–708.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Laiou, Angeliki E.; Morisson, Cécile (2007). The Byzantine Economy. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-84978-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Laiou, Angeliki E. (2002). „Writing the Economic History of Byzantium“. Во Angeliki E. Laiou (уред.). The Economic History of Byzantium (Volume 1) (PDF). Washington, DC: Dumbarton Oaks. стр. 3–8.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Lapidge, Michael; Blair, John; Keynes, Simon (1998). The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England. Malden: Blackwell. ISBN 0-631-22492-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Lenski, Noel (1999). „Assimilation and Revolt in the Territory of Isauria, From the 1st Century BC to the 6th Century AD“. Journal of the Economic and Social History of the Orient. 42: 413–465. doi:10.1163/1568520991201687. ISSN 0022-4995. JSTOR 3632602.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Louth, Andrew (2005). „The Byzantine Empire in the Seventh Century“. Во Paul Fouracre and Rosamond McKitterick (уред.). The New Cambridge Medieval History (Volume I). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-36291-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Madden, Thomas F. (2005). Crusades: The Illustrated History. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 0-472-03127-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Magdalino, Paul (2002). „Medieval Constantinople: Built Environment and Urban Development“. Во Angeliki E. Laiou (уред.). The Economic History of Byzantium (Volume 2). Washington, DC: Dumbarton Oaks. стр. 529–537.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Magdalino, Paul (2002). The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Mango, Cyril A. (2007). Η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης ["Byzantium: The Empire of the New Rome"] (Greek [translated from the original by Dimitris Tsoungarakis]). Athens: Educational Institution of the National Bank of Greece.CS1-одржување: ref=harv (link) CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  • Mango, Cyril A. (2002). The Oxford History of Byzantium. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-814098-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Matschke, Klaus-Peter (2002). „Commerce, Trade, Markets, and Money: Thirteenth-Fifteenth Centuries“. Во Angeliki E. Laiou (уред.). The Economic History of Byzantium (Volume 2). Washington, DC: Dumbarton Oaks. стр. 771–806.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • McDonnell, Myles Anthony (2006). Roman Manliness: Virtus and the Roman Republic. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82788-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Meier, William N. (2003). „Die Inszenierung einer Katastrophe: Justinian und der Nika-Aufstand“. Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik (142): 273–300. JSTOR 20191600.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Meyendorff, John (1982). The Byzantine Legacy in the Orthodox Church. Yonkers: St Vladimir's Seminary Press. ISBN 0-913836-90-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Millar, Fergus (2006). A Greek Roman Empire: Power and Belief under Theodosius II (408–450). Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 0-520-24703-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Miller, William (1907). „Monemvasia“. The Journal of Hellenic Studies. 27.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Moravcsik, Gyula (1970). Byzantium and the Magyars. Amsterdam: Hakkert.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Neumann, Iver B. (2006). „Sublime Diplomacy: Byzantine, Early Modern, Contemporary“. Millennium: Journal of International Studies. 34 (3): 865–888. doi:10.1177/03058298060340030201. ISSN 1569-2981.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Neville, Leonora Alice (2004). Authority in Byzantine Provincial Society, 950–1100. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-83865-7.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Nicol, Donald MacGillivray (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-43991-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Norwich, John Julius (1998). A Short History of Byzantium. Ringwood, Vic.: Penguin. ISBN 978-0-14-025960-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Nystazopoulou-Pelekidou, Maria (1970). „Συμβολή εις την χρονολόγησιν των Αβαρικών και Σλαβικών επιδρομών επί Μαυρικίου (582–602) (μετ' επιμέτρου περί των Περσικών πολέμων) [=Contribution to the chronology of Avar and Slav raids during the reign of Maurice (582–602), with an excursus about the Persian Wars"]“. Byzantina Symmeikta (Greek). 2: 145–206. ISSN 1105-1639. Посетено на 10 March 2012.CS1-одржување: ref=harv (link) CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  • Obolensky, Dimitri (1994). Byzantium and the Slavs. Yonkers: St Vladimir's Seminary Press. ISBN 0-88141-008-X.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Oikonomides, Nikos (1999). „L᾽"Unilinguisme" Officiel de Constantinople Byzantine“. Byzantina Symmeikta. 13: 9–22. ISSN 1105-1639. Посетено на 11 March 2012.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Ostrogorsky, George (1969). History of the Byzantine State. New Brunswick: Rutgers University Press. ISBN 0-8135-1198-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Ostrogorsky, George (1959). „The Byzantine Empire in the World of the Seventh Century“. Dumbarton Oaks Papers. 13: 1–21. doi:10.2307/1291127. JSTOR 1291126.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Paparrigopoulos, Constantine; Karolidis, Pavlos (1925). Ιστορία του Ελληνικού Έθνους ["History of the Greek Nation"], vol. 4 (Greek). Eleftheroudakis.CS1-одржување: ref=harv (link) CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  • Parry, Kenneth (1996). Depicting the Word: Byzantine Iconophile Thought of the Eighth and Ninth Centuries. Leiden and New York: Brill. ISBN 90-04-10502-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Patterson, Gordon M. (1995) [1990]. The Essentials of Medieval History: 500 to 1450 AD, the Middle Ages. Piscataway: Research and Education Association. ISBN 978-0-87891-705-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Postan, Michael Moïssey; Miller, Edward; Postan, Cynthia (1987). The Cambridge Economic History of Europe (Volume 2). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-08709-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Pounds, Norman John Greville (1979). An Historical Geography of Europe, 1500–1840. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-22379-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Read, Piers Paul (2000) [1999]. The Templars: The Dramatic History of the Knights Templar, The Most Powerful Military Order of the Crusades. New York: St. Martin's Press. ISBN 0-312-26658-8.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Reinert, Stephen W. (2002). „Fragmentation (1204–1453)“. Во Cyril Mango (уред.). The Oxford History of Byzantium. Oxford: Oxford University Press. стр. 248–283. ISBN 0-19-814098-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Rice, David Talbot (1968). Byzantine Art (3rd Edition). Harmondsworth: Penguin Books Limited.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Robins, Robert Henry (1993). The Byzantine Grammarians: Their Place in History. Berlin and New York: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-013574-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Rosser, John H. (2011). „Introduction“. Historical Dictionary of Byzantium. Lanham, MA: Scarecrow. ISBN 0-8108-7567-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Runciman, Steven (1990). The Fall of Constantinople, 1453. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-39832-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Sarantis, Alexander (2009). „War and Diplomacy in Pannonia and the Northwest Balkans during the Reign of Justinian: The Gepid Threat and Imperial Responses“. Dumbarton Oaks Papers. 63: 15–40. JSTOR 41219761.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Sedlar, Jean W. (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500. III. Seattle: University of Washington Press. ISBN 0-295-97290-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Seton-Watson, Hugh (1967). The Russian Empire, 1801–1917. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-822152-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Šišić, Ferdo (1990). Povijest Hrvata u vrijeme narodnih vladara: sa 280 slika i 3 karte u bojama. Zagreb: Nakladni zavod Matice hrvatske. ISBN 86-401-0080-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Sotinel, Claire (2005). „Emperors and Popes in the Sixth Century: The Western View“. Во Maas, Michael (уред.). The Cambridge Companion to the Age of Justinian. Cambridge: Cambridge University Press. стр. 267–290. ISBN 0-521-81746-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Speck, Paul (1984). „Ikonoklasmus und die Anfänge der Makedonischen Renaissance“. Poikila Byzantina. 4: 175–210.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Stephenson, Paul (2000). Byzantium's Balkan Frontier: A Political Study of the Northern Balkans, 900–1204. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-77017-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Tarasov, Oleg; Milner-Gulland, R. R. (2004). Icon and Devotion: Sacred Spaces in Imperial Russia. London: Reaktion. ISBN 1-86189-118-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Tatakes, Vasileios N.; Moutafakis, Nicholas J. (2003). Byzantine Philosophy. Indianapolis: Hackett. ISBN 0-87220-563-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Teall, John L. (1967). „The Age of Constantine Change and Continuity in Administration and Economy“. Dumbarton Oaks Papers. 21: 11–36. JSTOR 1291256.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Timberlake, Alan (2004). A Reference Grammar of Russian. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77292-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Treadgold, Warren (1995). Byzantium and Its Army, 284–1081. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2420-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Troianos, Spyros; Velissaropoulou-Karakosta, Julia (1997). Ιστορία δικαίου από την αρχαία στην νεώτερη Ελλάδα ["History of law from ancient to modern Greece"]. Athens: Sakkoulas. ISBN 960-232-594-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Vasiliev, Alexander Alexandrovich (1928–1935). History of the Byzantine Empire. Madison: The University of Wisconsin Press. ISBN 0-299-80925-0.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Versteegh, Cornelis H. M. (1977). Greek Elements in Arabic Linguistic Thinking. Leiden: Brill. ISBN 90-04-04855-3.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Watson, Bruce (1993). Sieges: A Comparative Study. Westport: Praeger. ISBN 0-275-94034-9.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Weitzmann, Kurt (1982). The Icon. London: Evans Brothers. ISBN 0-237-45645-1.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Wells, Herbert George (1922). A Short History of the World. New York: Macmillan. ISBN 0-06-492674-5.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600–1025. Berkeley and Los Angeles, CA: University of California Press. ISBN 0-520-20496-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Wickham, Chris (2009). The Inheritance of Rome: A History of Europe from 400 to 1000. New York: Viking. ISBN 0-670-02098-2.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Wolff, Robert Lee (1948). „Romania: The Latin Empire of Constantinople“. Speculum. 23 (1): 1–34. JSTOR 2853672.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Wroth, Warwick (1908). Catalogue of the Imperial Byzantine Coins in the British Museum. British Museum Dept. of Coins and Medals. ISBN 1-4021-8954-0.CS1-одржување: ref=harv (link)

Натамошно читање

  • Ahrweiler, Hélène; Aymard, Maurice (2000). Les Européens. Paris: Hermann. ISBN 2-7056-6409-2.
  • Angelov, Dimiter (2007). Imperial Ideology and Political Thought in Byzantium (1204–1330). Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 0-521-85703-1.
  • Baboula, Evanthia, Byzantium, in Muhammad in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Prophet of God (2 vols.), Edited by C. Fitzpatrick and A. Walker, Santa Barbara, ABC-CLIO, 2014. ISBN 1610691776
  • Evans, Helen C. & Wixom, William D (1997). The glory of Byzantium: art and culture of the Middle Byzantine era, A.D. 843-1261. New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 978-0-8109-6507-2.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  • Haldon, John (2001). The Byzantine Wars: Battles and Campaigns of the Byzantine Era. Stroud, Gloucestershire: Tempus Publishing. ISBN 0-7524-1795-9.
  • Haldon, John (2002). Byzantium: A History. Stroud, Gloucestershire: Tempus Publishing. ISBN 1-4051-3240-X.CS1-одржување: ref=harv (link)
  • Hussey, J. M. (1966). The Cambridge Medieval History. Vol. IV: The Byzantine Empire. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Runciman, Steven (1966). Byzantine Civilisation. London: Edward Arnold (publisher) Limited. ISBN 1-56619-574-8.
  • Runciman, Steven (1990) [1929]. The Emperor Romanus Lecapenus and his Reign. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-06164-4.
  • Toynbee, Arnold Joseph (1972). Constantine Porphyrogenitus and His World. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-215253-X.

Надворешни врски

Византиски студии, ресурси и библиографија


Статијата „Византија“ е избрана статија. Ве повикуваме и Вас да напишете и предложите избрана статија (останати избрани статии).
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Византија&oldid=3397380“