Меѓународен систем на мерни единици: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
|||
| Ред 2: | Ред 2: | ||
[[Податотека:SI Brochure Cover.jpg|frame|right|Корица од брошурата на SI.]] |
[[Податотека:SI Brochure Cover.jpg|frame|right|Корица од брошурата на SI.]] |
||
'''Меѓународниот систем на единици''' (скратено '''SI''' од [[Француски јазик|француското]] ''{{lang|fr| Le '''S'''ystème '''I'''nternational d'Unités}}''<ref>[http://www.bipm.org/en/CGPM/db/11/12/ Bureau International des Poids et Mesures]</ref>) |
'''Меѓународниот систем на единици''' (скратено '''SI''' од [[Француски јазик|француското]] ''{{lang|fr| Le '''S'''ystème '''I'''nternational d'Unités}}''<ref>[http://www.bipm.org/en/CGPM/db/11/12/ Bureau International des Poids et Mesures]</ref>) — современиот облик на [[метрички ситем|метричкиот систем]] и е заснован на 7 основни и 2 дополнителни [[Физичка величина|физички величини]] и [[Мерна единица|единици]]. Овој систем е најкористениот [[мерен систем]] во светот, највеќе во [[трговија]]та и речиси целосно во [[наука]]та.<ref>[http://www.bipm.org/en/si/base_units/ Official BIPM definitions]</ref><!--English units are still used in some scientific applications, but note also that parsecs in astronomy, calories and mmHg in the medical sciences, and electron volts in physics are not part of the specific system of units known as SI, to just scratch the surface--> |
||
<blockquote>In the International System of Units (SI) (BIPM, 2006), the definition of the meter fixes the speed of light in vacuum ''c''<sub>0</sub>, the definition of the ampere fixes the magnetic constant (also called the permeability of vacuum) μ<sub>0</sub>, and the definition of the mole fixes the molar mass of the carbon 12 atom M(<sup>12</sup>C) to have the exact values given in the table [Table 1, p.7]. Since the electric constant (also called the permittivity of vacuum) is related to μ<sub>0</sub> by ε<sub>0</sub> = 1/μ<sub>0</sub>c<sub>0</sub><sup>2</sup>, it too is known exactly.</blockquote> – CODATA report</ref> |
|||
Стариот метрички систем содржеше неколку групи на единици. SI е развиен во 1960 година од стариот систем метар-килограм-секунда (mks), наспроти системот цантиметар-грам-секунда (cmgs) кој имаше повеќе варијанти. Бидејќи SI не е постојан, тој е менлив комплет од стандарди во кој се создаваат единици и дефинициите се менуваат според меѓународна согласност соодветно на напредокот на технологијата на мерење. |
Стариот метрички систем содржеше неколку групи на единици. SI е развиен во 1960 година од стариот систем метар-килограм-секунда (mks), наспроти системот цантиметар-грам-секунда (cmgs) кој имаше повеќе варијанти. Бидејќи SI не е постојан, тој е менлив комплет од стандарди во кој се создаваат единици и дефинициите се менуваат според меѓународна согласност соодветно на напредокот на технологијата на мерење. |
||
| Ред 61: | Ред 60: | ||
|} |
|} |
||
# Реден број во список |
|||
== |
|||
# |
|||
[[ |
|||
== Изведени == |
== Изведени == |
||
=== Наслов === |
|||
]] |
|||
== |
|||
{{Главна|Изведени SI-единици}} |
{{Главна|Изведени SI-единици}} |
||
Преработка од 17:20, 7 јули 2014
„SI“ води овде. За за други значења, видете Si.
Меѓународниот систем на единици (скратено SI од француското Le Système International d'Unités[1]) — современиот облик на метричкиот систем и е заснован на 7 основни и 2 дополнителни физички величини и единици. Овој систем е најкористениот мерен систем во светот, највеќе во трговијата и речиси целосно во науката.[2]
Стариот метрички систем содржеше неколку групи на единици. SI е развиен во 1960 година од стариот систем метар-килограм-секунда (mks), наспроти системот цантиметар-грам-секунда (cmgs) кој имаше повеќе варијанти. Бидејќи SI не е постојан, тој е менлив комплет од стандарди во кој се создаваат единици и дефинициите се менуваат според меѓународна согласност соодветно на напредокот на технологијата на мерење.
Системот е речиси насекаде прифатен, со мали исклучоци. Забележителен исклучок е САД, кој продолжува да ги користи вообичаените единици наспроти системот SI. Во Обединетото Кралство, префрлувањето на системот SI е официјална политика, која сè уште не е завршена. Земјите кои сè уште употребуваат единици кои не се дел од SI (пр., САД) ги имаат предефинирано овие единици преку единиците на SI.
Основни SI-единици
Утврден на единаесеттата генерална конференција за мерки и тегови во 1960 година, тој има седум основни и две дополнителни големини и единици за кои што се смета дека во потполност ги карактеризираат нам познатите појави, а и материјата која можеме сетилно да ја восприемаме. Се нарекуваат основни, бидејќи од нив се изведуваат сите останати. Во долната табела се дадени основните SI-единици, како и нивните дефиниции:
| Основни SI-единици | ||||
|---|---|---|---|---|
| Име | Симбол | Величина | Дефиниција | |
| килограм | kg | маса | Единицата за маса е еднаква на масата на меѓународниот прототип за килограм (еталон од платина и иридиум) чуван во Меѓународното биро за тегови и мерки (BIPM), во Севр, предградие на Париз (1. CGPM (1889), CR 34-38). Напомена: килограмот е единствена основна единица со претставка; грамот се дефинира како изведена единица, еднаква на 1/1000 од килограмот; претставките како што е мега, се додаваат на грам, а не kg; на пример, Gg, а не Mkg. Исто така, тој е единствена единица која сѐ уште се дефинира преку физичкиот прототип наместо природната појава со која е можно да се измери (видете килограм за алтернативната дефиниција). | |
| секунда | s | време | Единицата за време претставува траење од точно 9192631770 периоди од зрачењето кое одговара на преминот меѓу две хиперфини нивоа од основната состојба на атомот на цезиум - 133 на температура од 0 К (13. CGPM (1967-1968) Резолуција 1, CR 103). | |
| метар | m | должина | Единицата за должина е еднаква на изминатиот пат којшто го минува светлината низ вакуум за време од 1/299792458 секунди (17. CGPM (1983) Резолуција 1, CR 97).. | |
| ампер | A | електрична струја | Единицата за електрична струја претставува постојана струја која, кога би се одржувала во два прави и паралелни проводници сместени во вакуум на меѓусебно растојание од еден метар со неограничена должина и занемарливо мал кружен пресек, би предизвикала меѓу нив сила еднаква на 2×10−7 њутни по метар должина (9. CGPM (1948) Резолуција 7, CR 70). | |
| келвин | K | термодинамичка температура | Единицата за термодинамичката температура (или апсолутна температура) е точно 1/273,16 од термодинамичката температура на тројната точка на водата (13. CGPM (1967) Резолуција 4, CR 104). | |
| мол | mol | количество супстанција | Единицата за количество супстанција е количество на супстанција која содржи толку елементарни единки, колку што има атоми во 0,012 килограми од изотопот на чистиот јаглерод 12 (14. CGPM (1971) Резолуција 3, CR 78). (елементарните единки можат да бидат атоми, молекули, јони, електрони или честички.) Оваа единица е приближно еднаква на 6,02214199×1023 (Авогадров број). | |
| кандела | cd | јачина на светлината | Единицата за јачина на светлината е светлинската јачина во одреден правец од извор на светлина кој емитува монохроматско зрачење со фреквенција од 540×1012 херци и чијашто јачина на зрачењето во тој правец е 1/683 вати по стерадијан (16. CGPM (1979) Резолуција 3, CR 100). | |