Деванагари

Деванагари
Ракописот Ригведа со деванагари (ран XIX век)
Тип	Абугида
Период	околу 1200–денес
Правец на пишување	од лево кон десно
Регион	Индија и Непал
Јазици	неколку индоариски јазици, вклучувајќи и санскрит, хинди, марати, непалски, били, конкани, боџпури, магахи, мајтили, неварски и понекогаш синди и кашмирски. Порано се користел за пишување на гуџарати.
Сродни писма
Матични системи	Пранаканска азбука Феникиска азбука Арамејско писмо Брахмиско гуптско Нагари Деванагари
Изведени системи	гуџаратско модско ранџанско канадско домородно писмо
Сродни системи	шарада, источно нагари
ISO 15924
ISO 15924	Deva, 315 , ​Devanagari (Nagari)
Уникод
Уникоден назив	Devanagari
Уникоден опсег	U+0900–U+097F

Деванагари (сскр. देवनागरी, или нагари) е азбучнослоговно писмо кое се пишува од лево кон десно и карактеристично е по тоа што секоја буква има хоризонтална линија и ги поврзува сите букви. Ова писмо е главно писмо за пишување на хинди, марати и непалски јазик. Од XIX век, тоа е најчесто користено писмо за санскрит и пали. Покрај овие јазици, ова писмо се користи за повеќе азиски јазици.

Правила

Како и останатите абугиди, така и во деванагари секоја буква (знак) претставува согласка која е проследена со гласот шва (или во македонскиот се бележи како ' во некои зборови). Овој глас при транскрипција за бележи со 'a', а според МФА гласот се бележи со [ə]. Буквата क се чита ka, не само „k“.

• крајна согласка се бележи со надреден знам ्, наречен вирама во санскритскиот, или халант на хинди. Ако се стави овој знак, тоа значи дека вметната самогласка „ə“ не се чита или изговара, туку само согласката која е претставена со буквата. Така на пример, зборот क्नय се чита кнаја, а क्नय् кнај. Халантот често се користи за согласни групи кога не се можни согласни лигатури не се остварливи при машинско пишување.
• согласните групи се пишиваат како лигатури (saṃyuktākṣara "споеви, врски"). Така на пример, трите согласки क्, न्, и य्, (к , н, ј) може да се пишат како погоре напоменатото без вирама (कनय). Друга можност е тие да бидат споени како согласна група и се добива क्नय кнаја, कन्य канја, или क्न्य кнја. Овој систем бил првично создаден за средноиндиските јазици, кои имале мал број согласни групи. Кога овој систем се вовел за санскритскиот, правописот и системот на санскритскиот значително се усложнил поради големиот број согласни групи и лигатури.
• Останатите самогласки, освен шва, се пишуваат со посебни букви ако се самостојни или на почетокот на зборот, или со надредни знаци ако се во средината. Надредните знаци се нарекуваат „матри“. Така на пример од क ka, може да се добие: के ke, कु ku, की kī, का kā, итн. Исто така земен е следниов пример: буквата ū ('у') се пишува со надреден знак во средната на зборот (ू, कू kū), но на почетокот на зборот или ако е самостојна буквата се пишува ऊ (ऊक ūka). Ваквите лигатури со надредни знаци се нарекуваат „акшара“.

Најгорната хоризонтална линија најчесто се пишува на крај, кога ќе се заврши зборот.

Букви

Оваа статија содржи фонетски симболи по МФА. Без правилна поддршка, може да гледате прашалници, квадрати или други симболи наместо уникодни знаци.

Редоследот на буквите во деванагари се базира, односно буквите се класифицираат, на начинот и местото на изговор на гласот.

Самогласки

Самогласките во деванагари се:

	самостојна форма	транслитерација	како надреден знак на प (пример)		самостојна форма	транслитерација	како надреден знак на प (пример)
kaṇṭhya (грлени)	अ	a	प		आ	ā	पा
tālavya (непчени)	इ	i	पि		ई	ī	पी
oṣṭhya (уснени)	उ	u	पु		ऊ	ū	पू
mūrḍhanya (ретрофлексни)	ऋ	ṛ	पृ		ॠ	ṝ	पॄ
dantya (забни)	ऌ	ḷ	पॢ		ॡ	ḹ	पॣ
kaṇṭhatālavya (непчено-грлени)	ए	e	पे		ऐ	ai	पै
kaṇṭhoṣṭhya (уснено-грлени)	ओ	o	पो		औ	au	पौ

Согласки

Во подолната табела се наведени согласките со вметнатиот глас шва. Исто така дадена е научната транскрипција, МФА и еквивалентот на урду.

	sparśa (плозивни)								anunāsika (носни)		antastha (приближни)		ūṣma/saṃghashrī (струјни)
озвучување →	aghoṣa				ghoṣa								aghoṣa		ghoṣa
призвучување →	alpaprāṇa		mahāprāṇa		alpaprāṇa		mahāprāṇa		alpaprāṇa				mahāprāṇa
kaṇṭhya (грлени)	क	ka /k/ ک	ख	kha /kʰ/ کھ	ग	ga /ɡ/ گ	घ	gha /ɡʱ/ گھ	ङ	ṅa /ŋ/ ن					ह	ha /ɦ/ ه، ح
tālavya (непчени)	च	ca /c, t͡ʃ/ چ	छ	cha /cʰ, t͡ʃʰ/ چھ	ज	ja /ɟ, d͡ʒ/ ج	झ	jha /ɟʱ, d͡ʒʱ/ جھ	ञ	ña /ɲ/ ن	य	ya /j/ ی	श	śa /ɕ, ʃ/ ش
mūrdhanya (ретрофлексни)	ट	ṭa /ʈ/ ٹ	ठ	ṭha /ʈʰ/ ٹھ	ड	ḍa /ɖ/ ڈ	ढ	ḍha /ɖʱ/ ڈھ	ण	ṇa /ɳ/ ن	र	ra /r/ ر	ष	ṣa /ʂ/
dantya (забни)	त	ta /t̪/ ت، ط	थ	tha /t̪ʰ/ تھ	द	da /d̪/ د	ध	dha /d̪ʱ/ دھ	न	na /n/ ن	ल	la /l/ ل	स	sa /s/ س، ص، ث
oṣṭhya (уснени)	प	pa /p/ پ	फ	pha /pʰ/ پھ	ब	ba /b/ ب	भ	bha /bʱ/ بھ	म	ma /m/ م	व	va /ʋ/ و

Броеви

деванагарски броеви

०	१	२	३	४	५	६	७	८	९
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9

Поврзано

• Македонска транскрипција на деванагари
• Брахми
• Хинди

Надворешни врски

• Погледните на Махатма Ганди за деванагари
• learn-hindi-online.com— изучување на деванагари
• Деванагари на Omniglot
• AncientScripts.com—деванагари
• Hindi/Devanagari Тутор за деванагари
• Уникод за деванагари
• Уникод фонтови