Кмерски јазик

Кмерски
ភាសាខ្មែរ
Изговор	[pʰiːəsaː kʰmaːe]
Застапен во	Камбоџа, Виетнам, Тајланд, САД, Франција, Австралија
Говорници	15.7 до 21.6 милиони (2004) Мајчин јазик: 14.7 до 20.6 милиони Камбоџа: 12.1 милиони Виетнам: 1.055.174 Тајланд: 1.2 милиони САД: 190.000 Франција: околу 50.000 Австралија: 22.000 Канада: 16.500 Втор јазик: 1 милиони во Камбоџа
Јазично семејство	австроазиско мон-кмерски кмеро-виетски кмеро-бахнарски кмерски кмерски
Статус
Службен во	Камбоџа
Јазични кодови
ISO 639-1	km
ISO 639-2	khm
ISO 639-3	или: khm — централен кмерски јазик kxm — северен кмерски јазик

Кмерскиот или камбоџискиот јазик (ភាសាខ្មែរ) е официјалниот јазик во азиската држава Камбоџа и мајчин јазик на Кмерите. Овој јазик е втор најмногу зборуван австроазиски јазик, веднаш зад виетнамскиот јазик со вкупно говорници од околу 15.7 до 21.6 милиони. Кмерскиот јазик бил под одредено влијание од санскритскиот и палискиот јазик, особено во кралскиот и религискиот домеин прифатени преку хиндуизмот или бидизмот. Исто така, кмерскиот јазик е најраниот запишан мон-кмерски јазик. Поради самата географска положба на јазикот, кмерскиот имал влијание врз и од тајландскиот, лаошкиот, виетнамскиот и чамскиот, кои пак создаваат една лингвистичка група со слични карактеристики пред сè поради сличниот санскритски зборовен фонд.

Кмерскиот јазик се служи со свое писмо познато како аксарско или кмерско писмо. За разлика од околните јазици во Индокина, кмерскиот јазик не е тонален јазик. Јазикот е составен од пет главни дијалектни групи, а тие се:

• Батамбанг - се зборува во северна Камбоџа.
• Пном Пен - дијалект кој се зборува во и околу главниот град.
• Северен кмерски - се зборува во североисточен Тајланд.
• Јужен кмерски или кмерски кром - дијалект кој се зборува во делтата на реката Меконг.
• Кардамомски кмерски - архаична форма која се зборува на планините Кардамом во западна Камбоџа.

Фонологија

Стандардниот Кмерски јазик го има следниот фонолошки систем:

Согласки

	Лабијални	Корнални	Напчани	Веларни	Глотални
Звучни експлозивни	pʰ	tʰ	cʰ	kʰ
Незвучни експлозивни	p	t	c	k	ʔ
Неексплозивни	ɓ	ɗ
Носни	m	n	ɲ	ŋ
Ликвидни		r l
Фрикативни		s			h
Априксимантни	ʋ		j

Согласките /f/, /ʃ/, /z/ и /ɡ/ можат да се сретнат во странски зборови како на пример од Француски или други јазици. Тие не се напишани во табелата затоа што не се сметаат како Кмерски согласки и гласовите не се сретнуваат во Кмерскиот јазик.

Самогласки

Странски гласови (МФА)	Кмерски	Кмерска транскрипција (МФА)
/ɡ/	ហ្គ	/k/
/ʃ/	ហ្ស	/s/
/f/	ហ្វ	/h/ or /pʰ/
/z/	ហ្ស	/s/

Точниот број и фонетската вредност на самогласките варира од дијалект до дијалект. Кратките и долгите самогласки од ист квалитет се одделени според должината.

Слоговна структура

Кмерските зборови се најчесто од два или три слогови. Има 85 можни структури на две согласки на почетокот на слогот и две- три согласни структури како што е покажано подолу:

	p	ɓ	t	ɗ	c	k	ʔ	m	n	ɲ	ŋ	j	l	r	s	h	ʋ
p			pʰt-	pɗ-	pʰc	pʰk-	pʔ-		pʰn-	pʰɲ-	pʰŋ-	pʰj-	pʰl-	pr-	ps-
t	tʰp-	tɓ				tʰk-	tʔ-	tʰm-	tʰn-		tʰŋ-	tʰj-	tʰl-	tr-			tʰʋ
c	cʰp-	cɓ				cʰk-	cʔ-	cʰm-	cʰn-		cʰŋ-		cʰl-	cr-			cʰʋ-
k	kʰp-	kɓ	kʰt-	kɗ-	kʰc		kʔ-	kʰm-	kʰn-	kʰɲ-	kŋ-	kʰj-	kʰl-	kr-	ks-		kʰʋ-
s	sp-	sɓ	st-	sɗ-		sk-	sʔ-	sm-	sn-	sɲ-	sŋ-		sl-	sr-			sʋ
ʔ																	ʔʋ-
m			mt-	mɗ-	mc		mʔ-		mʰn-	mʰɲ-			ml-	mr-	ms-	mh-
l	lp-	lɓ				lk-	lʔ-	lm-			lŋ-					lh-	lʋ-

Броеви

Броевите се:

0	០	សូន្យ	(son)	/soːu̯n/
1	១	មួយ	(muŏy)	/muːə̯j/
2	២	ពីរ	(pi)	/piː/
3	៣	បី	(bei)	/ɓəj/
4	៤	បួន	(buŏn)	/ɓuːə̯n/
5	៥	ប្រាំ	(prăm)	/pram/
6	៦	ប្រាំមូយ	(prăm muŏy)	/pram muːə̯j/
7	៧	ប្រាំពីរ	(prăm pi)	/pram piː/ (also /pram pɨl/)
8	៨	ប្រាំបី	(prăm bei)	/pram ɓəj/
9	៩	ប្រាំបួន	(prăm buŏn)	/pram ɓuːə̯n/
10	១០	ដប់	(dâp)	/ɗɑp/
100	១០០	មួយរយ	(muŏy rôy)	/muːə̯j rɔj/
1,000	១០០០	មួយពាន់	(muŏy péan)	/muːə̯j piːə̯n/
10,000	១០០០០	មួយម៉ឺន	(muŏy mein)	/muːə̯j məɨn/
100,000	១០០០០០	មួយសែន	(muŏy sên)	/muːə̯j saːe̯n/
1,000,000	១០០០០០០	មួយលាន	(muŏy léan)	/muːə̯j liːə̯n/

Надворешни врски

• SEAlang, кмерски јазик
• Извештај за кмерскиот на Етнолог
• Речник и проверувач на правопис на кмерски
• Инсталирање кмерско писмо на компјутер
• Кмерски јазик на UCLA
• Кмерско-англиски речник
• Кмерски речници