Кашлица

Мало дете кое има магарешка кашлица

кашлица

Кашлицата ( lat. tussis) е ненадеен и најчесто повторлив рефлекс кој помага при расчистување на дишните патишта од секрети , иритации , туѓи честици и микроби. Кашлањето се состои од 3 фази : вдишување , засилено издишување со одреден звук и силно ослободување на воздух од белите дробови проследено со отворено грло и со карактеристичен звук . Кашлањето може да биде предизвикано и своеволно. Постојаното кашлање најчесто претставува симптом на болест. Многу вируси и бактерии имаат огромна корист при нивното размножување . Тие го првоцираат домаќинот да кашла , при што се шират болести и кај други домаќини. Најчесто , кашлицата се предизвикува од воспаление на респираторниот тракт, но може да биде предизвикана и од закашлување, пушење , загадување на воздухот, астма, гастроезофагијален рефлукс , горно-назален слуз , хроничен бронхит, пулмонарни тумори, срцева инсуфиенција и лекови како што се конвертираниот ензим- ангиотензин. Лекувањето треба да биде цел за да престане болеста. На пр. откажување од пушење или намалување на ангиотензинските лекови. Некои луѓе можат да се загрижат за сриозни болести , а осигурањето може да ги утеши. Најчесто препишувани лекови за смирување на кашлица се коиденот или декстрометорфенот , но тие се создадаени за само повремено смирување. Другите лекувања се наменети за воспаление на воздушните патишта или за да се создаде слузно искашлување. Бидејќи кашлањето е природно одбрамбен рефлекс , смирувањето на кашлицата може да има и несакани дејствија, особено кога кашлицата е продуктивна.

Класификација

Кашлањето може да биде групирано според времетраењето , според симптомите, според одликите и според времето.Ако времетраењето е помалку од три недели , тоа може да биде или акутно ( со изненаден почеток) , а ако е присутно од три до осум недели тогаш е субакутно и времетраењето е хронично кога трае подолго од осум недели. Во зависност од искашланиот исплувок , кашлицата може да биде сува или продуктивна. Таа може да се појави и среде ноќ ( “ ноќна кашлица”), за време на денот и за време на ноќта , или пак само во текот на денот.
Постојат неколку карактеристични кашлици. Бидејќи тие неможеле да бидат точно дијагностицирани кај ворзасните , останале само кај децата. Типичното воспаление на грлото се одликува со гласна кашлица , додека пак стаклената кашлица најчесто е опишана како кламидијална пневмонија.

Поинаква дијагноза

Појавата на кашлица кај децата е нормална или е физиолошки рефлекс, или пак е поради некоја непозната причина. Кај здравите деца , иако нема никакво присуство на некоја болест , тие кашлаат дневно околу десет пати, што е и сосема нормално. Најчеста причина за појава на акутна или субакутна кашлица е вирусно воспаление на респираторниот тракт. Кај возрасните со хронична кашлица т.е. кашлица подолга од 8 недели , во речиси сите случаи имало горно- назално слузење , астма, есинофиличен бронхит и гастроезофагијален рефлукс. Причините за хронична кашлица се слични на бактерискиот бронхит кај децата.

Воспаленија

Кашлицата најчесто е предизвикана од воспаленија на респираторниот тракт во кои спаѓаат обичната настинка, пневмонијата, магарешката кашлица или туберкулозата. Кај повеќето случаи , акутната кашлица ( кашлицата која трае помалку од 3 недели) е предизвикана од обичната настинка. Кај луѓето кои имаат нормална рендгенска снимка од нивните гради , многу ретко се дијагностицира туберкулоза. Магарешката кашлица највеќе се препознава по проблематичното кашлање кај возрасните.
Откако ќе се расчисти вирусната инфекција, лицето може да остане со постинфекциска кашлица. Таа најчесто е сува , непродуктивна кашлица без исплувок. Во симптомите се вклучени градна напнатост и дразнење на белите дробови. Оваа кашлица останува неколку недели по болеста. Причината за кашлањето може да биде воспалението , слично на воспалението кај стресните нарушувања како што е карпалниот тунел. Повторувањето на кашлицата создава воспаление кое предизвикува тешкотија , а тоа пак предизвикува уште повеќе кашлање притоа создавајќи еден затворен циклус. Постинфекциската кашлица најчесто не се лекува со вообичаените лекови за смирување на кашлица. Лекувањето се состои од лек против воспаление , за да го смири воспалението и лек за смирување на кашлицата за постојано да го намалува кашлањето се додека тоа не престане. Воспалението може да ја зголеми чуствителноста на други постојни проблеми како што се алергиите и лекувањето на кашлицата која се појавила од сосема поинакви причини, ( со прочистување на воздухот, или со алергиски лекови) кои можат да го забрзаат закрепнувањето. Бронходилаторот , кој помага за да се отворат дишните патишта , исто така може да помогне и да се излечи овој тип на кашлица.

Реактивна болест на дишните патишта

Кога лицето со дијагноза потенцијален астматичар, се жали само од кашлање , тогаш тој пати од поинаква астматичарска кашлица. Двата поврзани синдроми се атописка кашлица и езонофиличен бронхит. Атописката кашлица се јавува поретко , со атопија и богат езонофилис во исплувокот , но со нормална функција и чуствителност на дишните патишта . Исто така и езинофиличниот бронхит се карактеризира со езинофилија во исплувокот , без некаква атопија или преголема чуствителност на дишните патишта. За ваков тип на болест , најсоодветно лекување е лекувањето со кортикостероиди. Кога ќе се влоши акутно-хроничната и опструктивната белодробна болест , исто така се влошува и кашлицата.
Астмата е најчест случај на хронична кашлица кај младите и кај возрасните. Кашлањето може да биде единствениот симптом на астма, или пак бревтањето, тешкотии при дишењето , чувството на напнатост во градите , се исто така симптоми на астмата. Во зависност од тоа колку е сериозна астмата , таа може да се третира и со бронходилатори ( лекови кои ги отвораат дишните патишта) или пак со инхалирачки стероиди. Лекувањето на астмата треба да ја спречи и кашлицата.
Хроничниот бронхит е медицински дефиниран како постојана продуктивна кашлица со исплувок или слуз , со времетраење од најмалку 3 месеци во две години. Пушачите најчесто кашлаат заради хроничниот бронхит. Цигарите предизвикуваат восплание, лачење на слуз во дишните патишта и тешко искашлување на слузот. Кашлањето многу помага при искашлување на сите тие секрети. Оваа болест може да се излечи со откажување од цигарите. Хроничниот бронхит исто така може да биде предизвикан од пневмокониоза или од долготрајно вдишување на чад од цигари.

Гастроезофагијален рефлукс

Луѓето кои од кашлаат од непознати причини боледуваат од гастоезофагијален рефлукс. Ова се случува кога киселинските соединенија од желудникот се враќаат во хранопроводникот. Најчести симптоми од оваа болест се : жиговина , кисел вкус во устата, или пак чувство на киселински рефлукс во градите. Повеќе од половина од случаите на гастроезофагијален рефлукс немаат други симптоми. Езофагијалниот киселински индикатор може да ја потврди дијагнозата на гастроезофагијален рефлукс. Понекогаш оваа болест може да ги влоши другите респираторни болести како што се астмата или бронхитот. Лекувањето вклучува некиселински лекови и промена на начинот на живеење. Доколку болеста неможе да се излекува со лесно остварливи мерки , тогаш ако е потребно се изврши и хируршки зафат.

Загадување на воздухот

Кашлањето може да се предизвика од загадување на воздухот, чад од цигари , иритирачки гасови и од влажноста во домот.

Туѓи тела

Ако некој на среде јадење наеднаш почне да кашла , тогаш велиме дека станува збор за туѓо тело. Воздушните бронхии понекогаш можат да предизвикаат кашлица , но тоа ретко се случува. Кашлицата може да се предизвика и од сувост при дишење на уста, или при залутување на храната во дишникот кај луѓето кои имаат тешкотиии при дишењето.

Ангиотензински лекови

Конвертираните ензими – ангиотензински инхибитори се лекови кои се користат за шеќерната болест , срцевата болест и за високиот крвен притисок. Кај 25- 10 % од луѓето кои ги користеле овие лекови, кашлицата се појавила како несакано дејствие. Единствениот начин за спречување на кашлицата е да престане користењето на овие лекови. Таквите лекови за превисока чуствителност се употребуваат многу често и едни од нив се рамиприлот и кинаприлот. Постојат случаи во кои се појавила кашлицата од непознато потекло , а престанала со самото прекратување на лекот.

Психогенична кашлица

Психогеничната кашлица ( псевдоастма ) можеби не предизвикува физички проблеми , но затоа таа предизвика психолошки и емоционални проблеми. Сепак, прво треба да се утврди дека нема други болести , за на крај да се дојде до дијагнозата на психогеничната кашлица. Таа е повеќе застапена кај децата отколку кај возрасните. Во посебните случаи психогеничната кашлица може да се развие кај детето чиј брат или сестра биле хронично болни.

Други видови на кашлици

Кашлицата исто така може да се предизвика од воспаление на белодробното ткиво од бронхиектаза, цистична фиброза, меѓупросторни белодробни болести и саркоидоза. Кашлањето многу пати е предизвикано и од малигните и бенигните белодробни тумори или од медиастинални тумори. Преку иритација на нервот и болестите на надворешниот ушен канал може да предизвикаат кашлање. Во кардиоваскуларни болести поврзани со кашлица спаѓаат : срцева инсуфиенција , белодробен инфаркт и аортичен аневризам. Ноќната кашлица се поврзува со срцевата инсуфициенција , бидејќи срцето не ја компензира зголемената волуменска размена на белодробната циркулација, со што предизвикува пулмонарен ендем или резултантна кашлица. Други видови на ноќна кашлица се астма , горно-назално слузење и гастроезофагијален рефлукс . Друг виновник за појавата на кашлицата е и кога телото се наоѓа во лежечка позиција .
Исто така кашлањето може да се употреби и од социјални причини , како што е поткашлувањето пред давање говор . Кашлицата може да биде и психогенична , што е потполно различно од псевдоастмата. Кашлањето може да биде присутно и кај невролошките нарушувања како што е Туретовиот синдром, кој сепак треба да се разликува од прочистување на грлото.
Капсаицинот како природно средство за раздразнување , највеќе се употребува за да се открие потеклото на кашлицата , но како ефикасен стимулант ,во медицинските истражувања тој се користи и како лек за смирување на кашлицата.Кашлањето не е секогаш предизвикано и може да биде употребено во социјални ситуации. Како на пр. за да се привлече внимание , за да се зголеми внатрешната психолошка тензија или пак да стане знак за нечие неприлагодено однесување. Постои верување според кое, честото кашлање од ваков тип може да предизвика зголемување на чуствителноста во средините, што би довело до психолошка тензија и социјален конфликт. Во таквите средини , кашлањето може да стане еден од многуте променети однесувања или одбрамбени механизми.

Патофизиологија

Кашлицата како јавен здравствен проблем

Кашлицата кај здравите луѓе е заштитен рефлекс кој е предизвикан од некои психолошки фактори. Кашлањето започнува со стимулација на две различни групи на доводни нерви , т.е. миелинските брзо приспособливи рецептори и немиелинските периферни нервни влакна кои завршуваат во белите дробови. Сепак , не се знае дали стимулацијата на немиелинските периферни нервни влакна предизвикува кашлање како во физилогијата : оваа стимулација може да предизвика дегранулација на мастоцитите и едем кој може да функционира како стимуланс за брзо прилагодливите нервни влакна.

Дијагностички метод

Апарат за спирометрија

Утвдувањето на причината за појава на кашлицата започнува со одредување на нејзиното потекло т.е. дали е од некое карактеристично или е од некое обично потекло. Карактеристичната кашлица се јавува со некои други симптоми и нејзиното дијагностицирање зависи токму од нив , а обичната кашлица се појавува без симптоми . За подетално испитување на кашлицата потребни се : лабараториски тестови, рендген зраци и спирометрија.

Лекување

Лек за смирување на кашлица

Лекувањето на кашлицата кај децата се заснова врз непозната причина за употреба на лекови против кашлицата , бидејќи лековите се употребуваат дури и кога децата многу малку кашлаат. Затоа педијатрите не го препорачуваат ваквото лекување. Обидот со антибиотиците или инхалиирачките кортикостероиди може да се испроба кај децата со хронична кашлица за да се излечат бронхитот и астмата , кои се предизвикуваат редоследно.

Податотека:VickCoughDrops.jpeg

антисептик за намалување на воспаление на грлото кое предизвикува кашлица

Компликации

Компликациите од кашлање можат да се поделат на хронични и акутни. Во акутните компликации се вклучени несвесната кашлица ( напади на астма и онесвестување заради намалениот крвен прилив во мозокот кога кашлицата е долга и силна ) , несоница , повраќање, пукање на меурчињата кои предизвикуваат спонтан пневмоторакс, субкоњуктивно крварење или “ црвени очи “ , дефекација предизвикана од кашлањето и кај жените со спуштена матка предизвикува уринирање. Кај хроничните компликации најчесто се јавуваат стомачна или карлична кила , скршеници во долните ребра од замор и Тиетцов синдром.

Епидемиологија

Во Америка , најчеста причина за посета на матичен лекар е кашлицата.

Кашлицата кај другите животни

Кај кучињата , кучешката кашлица или трахеобронхитот се предизвикува од вирусна инфекција.