Уснена согласка

Места на творба
Уснени
Двоуснени
Уснено–заднонепчени
Уснено–преднојазични
Усненозабни
Забноуснена
Двозабни
Преднојазични
Јазичноуснени
Меѓузабни
Забни
Забно-венечни
Венечни
Задновенечни
Заднонепчено-венечни
Свиени
Среднојазични
Задновенечни
Венечно-преднонепчени
Преднонепчени
Уснено-преднонепчени
Заднонепчени
Ресични
Ресично-надгласилни
Заднојазични
Голтнички
Надгласилно-голтнички
Надгласилни
Гласилни
Облик на јазикот
Врвнојазични
Рамнојазични
Подјазични
Странични
Преднонепчени
Голтнички
Поврзано: Начин на творба
Оваа страница содржи фонетски информации изразени со МФА, кои може да не се прикажат исправно кај некои прелистувачи. [Помош]

Уснени согласки (лабијали) Се согласки каде вршителот на гласовната творба е една или двете усни. Тука се изземени јазичноуснените согласки, каде врвот на јазикот оди кон задната страна на горната усна и затоа се сметаат за преднојазични (коронални). Двете (во голема мера) најстапени усни согласки се двоуснените (се создават со обете усни) и усненозабните (се создаваат со долната усна и горните заби). Обата бида се присутни во македонскиот гласовен систем. Други усни согласки се забноуснените (се изговараат со горната усна и долните заби), кои се обратен случај од усненозабните.

Во македонскиот јазик усни се гласовите б, п, м, в и ф, од кои избувните [б], [п] и [м] се двоусни, а струјните [в] и [ф] се усненозабни.

Заоблувањето на усните (лабијализација) е честа карактеристика на споредната творба од приближен тип. Англиското /w/ е звучна лабијализирана венечна приближна согласка, која е многу почеста од чисто уснената приближна согласка. Во кавкаските јазици, лабијализираните среднојазични согласки како /kʷ/ и /qʷ/ се мошне застапени.

Меѓутоа, многу малку јазици прават разлика чисто помеѓу двоусни и усненозабни согласки, и фонемите најчесто се опишуваат како „усни“, што се смета за доволно точна определница. Еден јазик што прави таква разлика е еве, каде обата вида на струјни согласки се посебни, иако усненозабните се изговараат со поголема творбена сила.

Отсуство на усни согласки

Додека највеќето јазици користат чисто усни фонеми, постојат неколку што ги немаат. Такви примери се тлингитскиот, ејачкиот (обата од семејството на-дене), вичитскиот (кадоанско семејство) и сите ирокески јазици освен черокискиот. Во сите нив усните согласки се присутни во заемки од англискиот.

Поврзано

• Двоуснена согласка
• Усненозабна согласка
• Јазичноуснена согласка

Наводи

• Ladefoged, Peter; Maddieson, Ian (1996). The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell. ISBN 978-0-631-19815-4.

Табела на белодробни согласки по МФА аудио

По место →

Уснени

Преднојазични

Среднојазични

Заднојазични

Гласилни

↓ По начин

Дво​уснени

Уснено-​забни

Заб​ни

Венеч​ни

Задно-​венеч.

Свие​ни

Предно-​непчени

Задно​непчени

Ресич​ни

Голтни​чки

Надгла​сил​ни

Гласил​ни

Носни

m̥

m

ɱ

n̪

n̥

n

n̠

ɳ

ɲ̥

ɲ

ŋ̊

ŋ

ɴ

Избувни

p

b

p̪

b̪

t̪

d̪

t

d

ʈ

ɖ

c

ɟ

k

ɡ

q

ɢ

ʡ

ʔ

Струјни

ɸ

β

f

v

θ

ð

s

z

ʃ

ʒ

ʂ

ʐ

ç

ʝ

x

ɣ

χ

ʁ

ħ

ʕ

ʜ

ʢ

h

ɦ

Приближни

ʋ

ɹ

ɻ

j

ɰ

Трепетни

ʙ

r

ɽ͡r

ʀ

я *

Едноударни

ⱱ̟

ⱱ

ɾ

ɽ

ɢ̆

ʡ̯

Стран. струј.

ɬ

ɮ

ɭ˔̊

ʎ̥˔

ʎ˔

ʟ̝̊

ʟ̝

Стран. прибл.

l

ɭ

ʎ

ʟ

Стран. едноуд.

ɺ

ɺ̠

ʎ̯

Небелодробни согласки

Чкрапави	ʘ	ǀ	ǃ		ǂ		ǁ
	ʘ̃	ʘ̃ˀ	ʘ͡q		ʘ͡qʼ
Уфрлени	ɓ	ɗ	ʄ	ᶑ	ɠ		ʛ
Исфрлени	pʼ	tʼ	cʼ	ʈʼ	kʼ		qʼ
	fʼ	θʼ	sʼ	ɬʼ	xʼ		χʼ
	tsʼ	tɬʼ	cʎ̝̥ʼ	tʃʼ	ʈʂʼ	kxʼ	kʟ̝̊ʼ

Слеани согласки

p̪f	b̪v	ts	dz	tʃ	dʒ	tɕ	dʑ	ʈʂ	ɖʐ
		tɬ	dɮ	cç	ɟʝ	cʎ̥˔	ɟʎ˔	kʟ̝̊	ɡʟ̝

Сложени согласки

Незаградни	ʍ	w	ɥ	ɧ
Заградни	k͡p	ɡ͡b	ŋ͡m

Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]

Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.

Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.

* Симболот го нема во МФА.