Источна полутопка: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с r2.7.3) (Робот: Додава af:Oostelike halfrond; козметички промени
сНема опис на уредувањето
Ред 2: Ред 2:
[[Податотека:Eastern_Hemisphere_LamAz.png|мини|десно|250п|Источната полутопка на глобус]]
[[Податотека:Eastern_Hemisphere_LamAz.png|мини|десно|250п|Источната полутопка на глобус]]


'''Источната полутопка''' (или '''источна хемисфера'''<ref>{{цитирана веб страница|url=http://recnik.nabu.mk/?search=%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0&qe=true|title=хемисфера|publisher=Речник на Набу|accessdate=19 октомври 2010}} {{mk}}</ref>) е [[географија|географски]] поим за една половина од [[Земја]]та која лежи источно од [[нулти меридијан|нултиот меридијан]] (што минува низ [[Гринич]], [[Англија]]) и западно од [[180-ти меридијан|180° геог. должина]].<ref>[http://www.britannica.com/oscar/print?articleId=275388&fullArticle=true&tocId=203675 Географска ширина и должина] на britannica.com. проверено: 24 мај 2008 {{en}}</ref> Поимот се употребува и како одредница за [[Европа]], [[Азија]], [[Африка]] и [[Австралазија]], наспроти [[западна полутопка|западната полутопка]], во која спаѓаат [[Северна Америка|Северна]], [[Средна Америка|Средна]] и [[Јужна Америка]]. Покрај ова, некаде се користи и во културен и геополитчки контекст, како синоним за „[[Стар Свет|Стариот Свет]]“.
'''Источната полутопка''' (или '''источна хемисфера'''<ref>{{цитирана веб страница|url=http://recnik.nabu.mk/?search=%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0&qe=true|title=хемисфера|publisher=Речник на Набу|accessdate=19 октомври 2010}} {{mk}}</ref>) е [[географија|географски]] поим за една половина од [[Земја]]та која лежи источно од [[нулти меридијан|нултиот меридијан]] (што минува низ [[Гринич]], [[Англија]]) и западно од [[180-ти меридијан|180° геог. должина]].<ref>[http://www.britannica.com/oscar/print?articleId=275388&fullArticle=true&tocId=203675 Географска ширина и должина] на britannica.com. проверено: 24 мај 2008 {{en}}</ref> Поимот се употребува и како одредница за [[Европа]], [[Азија]], [[Африка]] и [[Австралазија]], наспроти [[западна полутопка|западната полутопка]], во која спаѓаат [[Северна Америка|Северна]], [[Средна Америка|Средна]] и [[Јужна Америка]]. Покрај ова, некаде се користи и во културен и геополитчки контекст, како синоним за „[[Стар свет|Стариот свет]]“.


Линијата што ги дели источната и западната полутопка е произволна, за разлика од [[екватор]]от (замислена линија што ја обиколува [[Земја]]та, подеднакво оддалечена од [[географски пол|половите]]), што ја сече Земјата на [[Северна полутопка|северна]] и [[јужна полутопка]]. Нултиот меридијан со 0° [[географска должина]] и [[меѓународна датумска граница]] на 180° геог. долж. се општоприфатени граници, бидејќи тие ги одделуваат источните од западните меридијани. Со овој начин на разграничување, делови од [[западна Европа]], Африка и источна [[Русија]] влегуваат во западната полутопка, и со тоа значително се намалува нејзината употребна вредност во картографијата и геополитичките целини, бидејќи во источната полутопка најчесто се вклучува сета [[Евроазија]] и Африка. Затоа, за оваа цел честопати се користат меридијаните [[20-ти западен меридијан|20° ЗГД]] и дијаметрално спротивниот [[160-ти источен меридијан|160° ИГД]],<ref>Olson, Judy M. "[http://www.gis.psu.edu/projection/chapter4.html Projecting the hemisphere]", гл. 4, од ''[http://www.gis.psu.edu/projection/ Matching the map projection to the need]''; Robinson, Arthur H. & Snyder, John P., уредн. 1997. Bethesda, MD: Cartography and Geographic Information Society, American Congress on Surveying and Mapping.</ref><ref>"Eastern Hemisphere". ''Merriam-Webster's Geographical Dictionary,'' III изд. 2001. Springfield, MA: Merriam-Webster, Inc., стр. 340.</ref> и така тука влегува сето европско и африканско копнено пространство, но во него влегува и мал дел од североисточен [[Гренланд]] (што инаку се смета за [[Северна Америка]]) и исклучува поголем дел од источна Русија и [[Океанија]] (на пр. [[Нов Зеланд]]).
Линијата што ги дели источната и западната полутопка е произволна, за разлика од [[екватор]]от (замислена линија што ја обиколува [[Земја]]та, подеднакво оддалечена од [[географски пол|половите]]), што ја сече Земјата на [[Северна полутопка|северна]] и [[јужна полутопка]]. Нултиот меридијан со 0° [[географска должина]] и [[меѓународна датумска граница]] на 180° геог. долж. се општоприфатени граници, бидејќи тие ги одделуваат источните од западните меридијани. Со овој начин на разграничување, делови од [[западна Европа]], Африка и источна [[Русија]] влегуваат во западната полутопка, и со тоа значително се намалува нејзината употребна вредност во картографијата и геополитичките целини, бидејќи во источната полутопка најчесто се вклучува сета [[Евроазија]] и Африка. Затоа, за оваа цел честопати се користат меридијаните [[20-ти западен меридијан|20° ЗГД]] и дијаметрално спротивниот [[160-ти источен меридијан|160° ИГД]],<ref>Olson, Judy M. "[http://www.gis.psu.edu/projection/chapter4.html Projecting the hemisphere]", гл. 4, од ''[http://www.gis.psu.edu/projection/ Matching the map projection to the need]''; Robinson, Arthur H. & Snyder, John P., уредн. 1997. Bethesda, MD: Cartography and Geographic Information Society, American Congress on Surveying and Mapping.</ref><ref>"Eastern Hemisphere". ''Merriam-Webster's Geographical Dictionary,'' III изд. 2001. Springfield, MA: Merriam-Webster, Inc., стр. 340.</ref> и така тука влегува сето европско и африканско копнено пространство, но во него влегува и мал дел од североисточен [[Гренланд]] (што инаку се смета за [[Северна Америка]]) и исклучува поголем дел од источна Русија и [[Океанија]] (на пр. [[Нов Зеланд]]).

Преработка од 23:09, 3 декември 2012

Источната полутопка на карта на светот, обележана со жолто
Источната полутопка на глобус

Источната полутопка (или источна хемисфера[1]) е географски поим за една половина од Земјата која лежи источно од нултиот меридијан (што минува низ Гринич, Англија) и западно од 180° геог. должина.[2] Поимот се употребува и како одредница за Европа, Азија, Африка и Австралазија, наспроти западната полутопка, во која спаѓаат Северна, Средна и Јужна Америка. Покрај ова, некаде се користи и во културен и геополитчки контекст, како синоним за „Стариот свет“.

Линијата што ги дели источната и западната полутопка е произволна, за разлика од екваторот (замислена линија што ја обиколува Земјата, подеднакво оддалечена од половите), што ја сече Земјата на северна и јужна полутопка. Нултиот меридијан со 0° географска должина и меѓународна датумска граница на 180° геог. долж. се општоприфатени граници, бидејќи тие ги одделуваат источните од западните меридијани. Со овој начин на разграничување, делови од западна Европа, Африка и источна Русија влегуваат во западната полутопка, и со тоа значително се намалува нејзината употребна вредност во картографијата и геополитичките целини, бидејќи во источната полутопка најчесто се вклучува сета Евроазија и Африка. Затоа, за оваа цел честопати се користат меридијаните 20° ЗГД и дијаметрално спротивниот 160° ИГД,[3][4] и така тука влегува сето европско и африканско копнено пространство, но во него влегува и мал дел од североисточен Гренланд (што инаку се смета за Северна Америка) и исклучува поголем дел од источна Русија и Океанија (на пр. Нов Зеланд).

Копното на источната полутопка е поголемо од копното на западната (Америка) и содржи многу разновидни екосистеми.

Наводи

  1. Предлошка:Цитирана веб страница (македонски)
  2. Географска ширина и должина на britannica.com. проверено: 24 мај 2008 (англиски)
  3. Olson, Judy M. "Projecting the hemisphere", гл. 4, од Matching the map projection to the need; Robinson, Arthur H. & Snyder, John P., уредн. 1997. Bethesda, MD: Cartography and Geographic Information Society, American Congress on Surveying and Mapping.
  4. "Eastern Hemisphere". Merriam-Webster's Geographical Dictionary, III изд. 2001. Springfield, MA: Merriam-Webster, Inc., стр. 340.