Зрнци

Зрнци
Црн зрнец (Solanum nigrum)
Научна класификација
Царство:	Растенија
Нерангирано:	Скриеносеменици
Нерангирано:	Евдикоти
Нерангирано:	Астериди
Ред:	Зрновидни
Семејство:	Зрнци Juss.
Потфамилии
Cestroideae Goetzeoideae Nicotianoideae Petunioideae Schizanthoideae Schwenckioideae Solanoideae

Зрнците (науч. Solanaceae) се фамилија на цветни растенија каде спаѓаат низа значајни земјоделски култури, но и многу видови на токсични растенија.

Во фамилијата се вбројуваат татулата (Datura), мандрагората (Mandragora), помамницата (Atropa belladonna), плетиплотката (Lycium barbarum), зрнавецот (Physalis), пиперката (Capsicum), зрнецот (Solanum = компир, домат, модар патлиџан), тутунот (Nicotiana) и петунијата (Petunia).

Многу членови на фамилијата играат важна улога во човечкиот живот како храна, зачини и лекови. Меѓутоа, многу видови се богати со алкалоиди со отровност која се движи од малку надразнителна до смртоносна во мали дози. Некои видови се психоактивни (на пр. татулата).

Опис

Растенијата од фамилијата Зрнци можат да бидат билки, грмушки, дрва и понекогаш, ползавци. Цветовите обично се ѕвездести. По облик се зрачни или цевчести, со четири до пет венечни ливчиња кои обично се споени. Leaves are alternate. Плодот е бобинка со осна плацентација како кај доматот и плетиплотката, или пак зажлебена чаура како кај татулата. Семињата кај највеќето растенија се округли и рамни, со пречник од 2-4 мм. Прашниците излегуваат од венечните ливчиња и нивниот број обично е содржател на четири или пет, најчесто четири или осум. Плодницата е издадена.

Генетика

Највеќето членови на фамилијата имаат по 12 хромозоми, број кој е зголемен поради полиплоидија. Дивите компири (околу 200 вида) се претежно диплоидни (2 × 12 = 24 хромозоми), но постојат и триплоидни (3 × 12 = 36 хромозоми), третраплоидни (4 × 12 = 48 хромозоми), пентаплоидни (5 × 12 = 60), па дури и хексаплоидни (6 × 12 = 72 хромозоми) видови. Домашниот компир (Solanum tuberosum) има 4 × 12 = 48 хромозоми. Некои водиви од родот на пиперката имаат 2 × 12 = 24 хромозоми, додека пак други имаат 26 хромозоми.

Некои родови

Acnistus Alona Anisodus Anthocercis Atropa – помамница Browallia Brugmansia – ангелска труба Brunfelsia Calibrachoa Capsicum – пиперки

Cestrum Chamaesaracha Cyphanthera Cyphomandra Datura – татула Duboisia Fabiana Hyoscyamus – буника Iochroma Lycianthes

Lycium – плетиплотка Mandragora – мандрагора Mellissia – светоеленска зеленика Nicandra Nicotiana – тутун Nierembergia – филџанче Nolana Oryctes Petunia Physalis – зрнавец, томатилјо

Quincula Salpiglossis Schizanthus Scopolia Sessea Solandra Solanum – зрнец: домат, компир, модар патлиџан, птичји зрнец (кенгурско јаболко) Streptosolen Trianaea Withania

Поврзано

• Список на отровни растенија

Надворешни врски

• Извор за зрнците - таксономска монографија за сите видови од родот Зрнец (Solanum) (англиски)
• Зрнци (Solanaceae) - Л. Вотсон и М.Џ. Далвиц (1992-) (англиски)
• Зрнци (Solanaceae) - База на растенија на USDA (англиски)