Римска Република: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
с r2.7.1) (Робот: Додава pnb:رومی لوک راج |
с r2.7.3) (Робот: Додава an:Republica Romana; козметички промени |
||
Ред 6: | Ред 6: | ||
== Државно уредување == |
== Државно уредување == |
||
Римската Република имала хиерархија на избрани [[Римски магистрат| |
Римската Република имала хиерархија на избрани [[Римски магистрат|магистрати]] со различни овластувања. Римското уредување од времето на републиката подоцна го инспирирало уредувањето на многу [[средновековие|средновековни]] градови-држави, но и други државни творби на современото време, од [[ренесанса]]та до денес. |
||
Од посебно значење биле следните елементи на државното уредување на Римската Република: |
Од посебно значење биле следните елементи на државното уредување на Римската Република: |
||
Ред 16: | Ред 16: | ||
[[Податотека:City of Rome during time of republic.jpg|thumb|left|290px|Рим од времето на републиката]] |
[[Податотека:City of Rome during time of republic.jpg|thumb|left|290px|Рим од времето на републиката]] |
||
Највисоката, неограничена, извршна власт во Римската Република ја имал [[конзул]]от (Imperium maius). Конзулите биле одговорни за врховното воено заповедништво, за правото на осудување, свикување на [[Римски сенат|Сенатот]] и народните собранија. За време на кризи, постоела можност за период од 6 месеци, да се именува [[Римски диктатор|диктатор]], кој имал апсолутна власт (Summus imperium); во текот на неговиот мандат сите други [[Римски магистрат| |
Највисоката, неограничена, извршна власт во Римската Република ја имал [[конзул]]от (Imperium maius). Конзулите биле одговорни за врховното воено заповедништво, за правото на осудување, свикување на [[Римски сенат|Сенатот]] и народните собранија. За време на кризи, постоела можност за период од 6 месеци, да се именува [[Римски диктатор|диктатор]], кој имал апсолутна власт (Summus imperium); во текот на неговиот мандат сите други [[Римски магистрат|магистрати]] биле суспендирани. |
||
Магистратите биле избирани низ три различни народни собранија: |
Магистратите биле избирани низ три различни народни собранија: |
||
* '''Центуриско собрание''' — ги избирало [[цензор]]ите, [[конзул]]ите, [[претор (титула)| |
* '''Центуриско собрание''' — ги избирало [[цензор]]ите, [[конзул]]ите, [[претор (титула)|преторите]]. |
||
* '''Трибутско собрание''' — ги избирало [[Римски магистрат| |
* '''Трибутско собрание''' — ги избирало [[Римски магистрат|магистратите]] од понизок ранг: [[едил]]ите, [[квестор]]ите, [[дваесет и шестмина]]та (Vigintisexviri). |
||
* '''Плебејско собрание''' — ги избирало народните [[трибун]]и [[плебејци|плебејските]] [[едил]]и. |
* '''Плебејско собрание''' — ги избирало народните [[трибун]]и [[плебејци|плебејските]] [[едил]]и. |
||
Ред 37: | Ред 37: | ||
[[af:Romeinse Republiek]] |
[[af:Romeinse Republiek]] |
||
[[ar:الجمهورية الرومانية]] |
[[ar:الجمهورية الرومانية]] |
||
[[an:Republica Romana]] |
|||
[[bn:রোমান প্রজাতন্ত্র]] |
[[bn:রোমান প্রজাতন্ত্র]] |
||
[[be-x-old:Рымская рэспубліка]] |
[[be-x-old:Рымская рэспубліка]] |
Преработка од 13:43, 8 јули 2012
Предлошка:Политики на Стариот Рим Римска Република го означува периодот на државно уредување на римската држава во времето меѓу Римското Кралство (510 г. п.н.е.) и воспоставувањето на Римската Империја на 13 јануари 27 г. п.н.е.
Тешко е да се одреди точниот датум на настанување на Римската Република. Тит Ливиј наведува дека последниот римски крал, Луциј Тарквиниј Гордиот во 510 г. п.н.е. бил протеран од Рим, а Луциј Јуниј Брут и Луциј Тарквиниј Колатин биле избрани за римски конзули [1], додека во 508 г. п.н.е. бил избран и првиот првосвештеник, т.е. понтифекс максимус (Pontifex maximum).
Државно уредување
Римската Република имала хиерархија на избрани магистрати со различни овластувања. Римското уредување од времето на републиката подоцна го инспирирало уредувањето на многу средновековни градови-држави, но и други државни творби на современото време, од ренесансата до денес.
Од посебно значење биле следните елементи на државното уредување на Римската Република:
- ануитет — сите должности имале мандат од една година,
- колегијалност — секогаш две личности истовремено извршувале една државна служба - исклучок бил диктаторот
- право на промена на уредбата (право на вето) — секој магистрат имал право да ја корегира, измени или да ја врати уредбата што ја донел неговиот колега.
Највисоката, неограничена, извршна власт во Римската Република ја имал конзулот (Imperium maius). Конзулите биле одговорни за врховното воено заповедништво, за правото на осудување, свикување на Сенатот и народните собранија. За време на кризи, постоела можност за период од 6 месеци, да се именува диктатор, кој имал апсолутна власт (Summus imperium); во текот на неговиот мандат сите други магистрати биле суспендирани.
Магистратите биле избирани низ три различни народни собранија:
- Центуриско собрание — ги избирало цензорите, конзулите, преторите.
- Трибутско собрание — ги избирало магистратите од понизок ранг: едилите, квесторите, дваесет и шестмината (Vigintisexviri).
- Плебејско собрание — ги избирало народните трибуни плебејските едили.
Римскиот Сенат и народните собранија (Comitia) биле надлежни за законите и надгледувањето на работењето на сите службеници од власта. Ислужените магистрати станувале сенатори, ако на тоа не се спротивставеле цензорите. На почетокот во Сенатот влегувале само патрициите, а подоцна и плебејците.