Камен од Розета

На каменот од Розета е испишан текст на три јазика, што им помогнало на лингвистите да го започнат процесот на дешифрирање на хиероглифското писмо

Каменот од Розета e антички натпис на црн камен од гранит создаден во Мемфис, Египет 196 година п.н.е. од македонскиот владетел Птоломеј V. Каменот содржи текст напишан на три различни писма: најгорниот текст е напишан со староегипетски хиероглифи, средниот текст е напишан со старомакедонско писмо и долниот текст е на старогрчки јазик. Во ранохристијанскиот или средновековниот период е користен како градбен материјал за Fort Julien близу до градот Розета (Рашид) во Египет. Каменот беше откриен во 1799 година од војникот Пиер-Францоис Бочард во Француската егспедиција во Египет. Во време на наполеонските војни каменот од Французите му беше предаден на Британија и од 2003 година Египет демантира негово враќање.

Пронаоѓање и именување на каменот

Каменот своето име го добил според местото каде што е ископан (пронајден), местото Розета, односно Ел-Рашид на арапски јазик. Откриен е од страна на француски војник кој работел на ископување на фортификациски објекти за потребите за војската на Наполеон, за време на неговата воена кампања во Египет во 1799 година. По краткотрајниот воен судир со англиската војска, која ја добива војната, во 1802 година е склучен мировен договор во познатитот град Александрија, изграден од страна на Александар Македонски. Според одредбите од мировниот договор сите добра и артефакти што ги поседувала француската војска им припаднале на Британците. Врз основа на тоа, Каменот од Розета е однесен во Англија, каде што и ден-денес се наоѓа и претставува еден од најпознатите експонати на Британскиот музеј во Лондон.

Значењето на Каменот од Розета за светската наука

Значењето и интересот што Каменот од Розета го побудил кај научниот свет се заснова на тоа што на него е запишан посебен декрет, кој според современата наука се смета дека е издаден од свештениците за величање на фараонот Птоломеј V Епифан Евхаристос припадник на династијата Птолемаиди, кои имале античко-македонско потекло од семејната лоза на Птоломеј Сотер кој бил генерал на Александар Македонски по чија смрт се населил и завладеал со Египет. За декретот запишан на каменот се смета дека е запишан една година по крунисувањето на фараонот Птоломеј V Епифан Евхаристос, поточно според денешниот календар на 27 март 169 година пред нашата ера. Посебниот интерес произлегува од тоа што овој декрет е напишан на 3 писма, и тоа: со хиероглифи, со демотско писмо (според некои научници од МАНУ - древно-македонско писмо) и со античко-грчко писмо. Врз основа на текстот запишан со античко-грчко писмо, познатиот француски научник Шамполион, во 1822 година го дешифрирал хиероглифското писмо употребувајќи античко-египетски јазик за озвучување.

Поврзани страници

• Старомакедонска азбука
• Египтологија

Надворешни врски

• Марија Станковска-Ѕамали, “Развој и модификации на едно писмо. Пример со египетското писмо“,Систасис бр.8-9,2006
• Дневник,14 септември,2006,писмо од Марија Станковска-Ѕамали
• В. Саракински, "Дискретната смрт на методологијата", Историја 42/1-2, 2006, стр. 165-177
• П. Хр. Илиевски, "Два спротивни приода кон интерпретацијата на антички споменици со антропонимичка содржина"
• Видео за каменот од Розета
• Средниот текст од каменот од Розета
• The Rosetta Stone in The British Museum (англиски)
• Miltiades E. Bolaris, The Rosetta Stone and the Tendov-Boshevski controversy (англиски)
• Развигор: Мил ми е Платон, но помила ми е вистината - за Каменот од Розета
• The translated text in English (англиски)
• The Finding of the Rosetta Stone (англиски)
• The 1998 conservation and restoration of The Rosetta Stone at The British Museum (англиски)
• Champollion's alphabet (англиски)