Политичка филозофија: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
[непроверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с r2.6.3) (Бот Додава: hr:Politička filozofija
KamikazeBot (разговор | придонеси)
с r2.7.1) (Бот Додава: vi:Triết học chính trị
Ред 50: Ред 50:
[[Категорија:Философија]]
[[Категорија:Философија]]
[[Категорија:Политички науки|Философија]]
[[Категорија:Политички науки|Философија]]

[[zh-yue:政治哲學]]


[[ar:فلسفة السياسة]]
[[ar:فلسفة السياسة]]
Ред 93: Ред 91:
[[tr:Siyaset felsefesi]]
[[tr:Siyaset felsefesi]]
[[uk:Політична філософія]]
[[uk:Політична філософія]]
[[vi:Triết học chính trị]]
[[zh-yue:政治哲學]]
[[zh:政治哲学]]
[[zh:政治哲学]]

Преработка од 23:41, 18 август 2011

Серијал за Политика:
Подсерии од Политика

Политичката философија е нормативна дисциплина која поставува три вида прашања:

  • што е тоа праведен поредок за едно општество?
  • врз основа на кои стандарди треба да се проценуваат општествените институции во тоа општество?
  • кои стандарди за проценување доведуваат до избор и подржување на еден пожелен институционален поредок?

Од одговорите на првото прашање се специфицира еден пожелен збир на институции (кои можат да бидат либерални, конзервативни...) Од одговорите на второто прашање се одредуваат и бранат моралните принуди со кои пожелните институции треба да се прифатат и идеалите кои треба да се промовираат (слобода, еднаквост, солидарност, лична автономија...) Одговорите на третото прашање претставуваат она што можеме да го наречеме одредена политичка теорија.

Наведените прашања се вообличени со еден суштествен факт кој се однесува на општествените институции: институциите ги поддржува моќта на принуда со која располага државата. Но бидејќи е неспорно дека самата принуда е нешто што е погрешно, нејзе перманентно и’ е потребно оправдување.

Поради наведеното, првото прашање не се однесува само на општествениот поредок кој може да се оправда, туку: кога некој општествен поредок може да заслужи доброволна согласност од поединците, врз кои тој поредок е наметнат со принуда? Одговорот на вака поставеното прашање најчесто се бара преку начелата за праведност и добрина, кои пак се во основата на моралната философија. Политичката философија, наспроти моралната философија (врз која е впрочем втемелена), не ги применува начелата за праведност и добрина врз личното однесување на поединците туку врз институциите, врз правилата, конвенциите и практиката што се наметнати со принуда. Политичката философија не се прашува како треба ние да живееме и постапуваме поединечно, туку кој вид институции треба да прифатиме за да би ги усогласиле нашите постапки и нашите животи.

На вака дефинираните проблеми се обидувале да најдат одговор Платон („Држава“) и Аристотел („Политика“) во оној момент кога впрочем настанува и кризата на елинистичкиот свет и за првпат се раѓа политичката философија. По вторпат, истата потреба, ќе се јави кога ќе дојде во криза Римската империја и ќе треба да се одбрани тогаш роденото христијанство. Тоа ќе го стори Августин („За царството Божје“) создавајќи ја политичката философија на христијанството. Кризата на христијанската политичка философија ќе доведе до настанување на модерната држава: Николо Макијавели („Владетелот“); Томас Хобс („Левијатан“); Томас Мор („Утопија“); Шарл Монтескје („Духот на законите“); Жан Жак Русо („Општествениот договор“); Џон Лок („Две расправи за владеењето“). Кризата на модерната држава ќе ја создаде политичката философија на Хегел и Маркс.

Едноставно кажано, секогаш кога настанувала состојба, при која се губела свеста за политичките принципи, се раѓала потребата за политичката философија како враќање на свеста за суштествените политички принципи.

Политичката философија опфаќа три вида истражувања:

  • најдобар облик на владеење или совршена република;
  • основите на државата или политичката власт со оправдувањето (или неоправдувањето) на политичките обврски што од таму произлегуваат;
  • важноста на политичките категории и политичкото со расправата која претежно се однесува на разликите меѓу етиката и политиката.

Овие три верзии на политичката философија се презентирани како примери на почетокот на модерната епоха преку три дела кои оставиле неизбришливи траги во историјата за размислувањето за политиката:

  • Утопија“ од Томас Мор (1516) како нацрт за идеална република;
  • Левијатан“ од Томас Хобс (1651), кој тврди дека дал рационално оправдување за постоењето на државата, и затоа и универзално, а ги навел и причините поради кои неговите наредби треба да бидат извршени;
  • Владетелот“ од Николо Макијавели (1513) каде барем во едно од неговите толкувања се покажало во што се состои специфичното својство на политичката активност и како таа како таква се разликува од моралната.

Под „политичка наука“ денес претежно се подразбира истражувањето на полето на политичкиот живот кое би ги задоволило следните услови:

  • принцип на проверливост или фалсификување како критериум за прифатливост на неговите резултати;
  • користење техники на разумот кои даваат можност да се дадат причинското објаснување во силното или слабо значење на појавата што се истражува;
  • воздржување или умереност во поглед на битните мислења, таканаречено „проценување“.

Доколку ги согледаме веќе опишаните три облици на политичката философија, треба да се забележи дека на секоја и недостасува барем една од карактеристиките на науката.

Политичката философија како истражување на совршена република нема „проценувачки“ карактер; како истражување на крајните основи на власта не подразбира објаснување на појавата на власта, туку нејзино оправдување што има за цел да се квалификува некое однесување, како дозволено или недозволено, а тоа не може да се спроведе без повикување на вредности; како истражување на суштината на политиката се исклучува од секое емпириско утврдување на вистинитоста или фалсификатот, доколку тоа што смислено се нарекува суштина на политиката, резултира од номиналната дефиниција како таква, таа не е ни вистинита ниту пак лажна.

Видете исто така