Прејди на содржината

Славомир Мрожек

Непроверена
Од Википедија — слободната енциклопедија
Славомир Мрожек

Славомир Мрожек [1] (роден на 29 јуни 1930 година во Боржечин, починал на 15 август 2013 година во Ница) — полски писател и карикатурист. Автор е на сатирични приказни и драмски дела со филозофски, политички, социјални и психолошки теми. Како драматург се вбројува во правец на театарот на апсурдот.

Биографија

[уреди | уреди извор]

Роден е во Боржечин. Кога имал три години, се преселил во Краков со своето семејство [2] . Во 1949 година го положил својот завршен испит за средно образование во општото средно училиште во Краков . <i>Вартоломеј Новодворски</i> [1] . Студирал на Архитектонскиот факултет на Технолошкиот универзитет во Краков, на Академијата за ликовни уметности во Краков и Оријенталистика на Јагелонскиот универзитет.Но сепак не завршил никакви студии [3].

Својот почеток како карикатурист го има во 1950 година, а од 1953 година објавува серија цртежи во списанието Пресек . Збирките раскази објавени истата година: Приказни од Бумбарската планина и Практични полуоклопи биле негово книжевно деби. Во 1953 година го потпишал т.н Апелот од Краков, изразувајќи поддршка за сталинистичките власти на Полската Народна Република по апсењето на измислени обвиненија на католички свештеници, осудени на лажно судење на Краковската Курија, и осудувајќи ги на смрт: Едвард Чачлика, Михал Ковалик и свештеникот Јозеф Лелита . Тој го коментирал ова судење во написот за Полски Дневник со наслов Главниот криминал и останато, каде што напишал:

„Во меѓувреме, овој човек, движејќи се меѓу нас, работеше на тоа да не убие. Со испраќање шпионски извештаи до Минхен, тој нè посочуваше нас и нашите домови како прецизни цели за бомби, топови и смртоносни бактерии." [4]

Во периодот 1956–1958 година тој пишувал сатирична колумна со наслов „ Прогресивен “ во неделникот Литературен живот [5] .

Неговата прва театарска претстава е драмата Полица, објавена во 1958 година. А светска слава му донела драмата Танго во 1964 година.

Учествувал во продукцијата на втората претстава на театарот Бим-Бом во Гдањск со наслов „Сериозна радост“ (1956) .

Во 1963 година емигрирал. Во следните години живеел во Франција ( Париз ), потоа се преселил во САД, Германија, Италија и во Мексико на ранчот Ла Епифанија, каде што живеел од 1989 до 1996 година [6] [7] . Во 1968 година тој објави писмо во францускиот печат во кое протестирал против интервенцијата на војниците на Варшавскиот пакт во Чехословачка, а во декември 1981 година протестирал против воведувањето на воената состојба .

Во 1996 година се вратил во Полска. Во 2002 година доживеал мозочен удар што резултирало со афазија . Како резултат на тоа, тој ја изгубил способноста да го користи јазикот и усно и писмено. Благодарение на терапијата која траела околу три години, тој ја вратил способноста за пишување и зборување. Како резултатот на неговата борба против болеста, ја напишал својата автобиографија [8] .

На 6 мај 2008 година, Славомир Мрожек објавил дека повторно ќе ја напушти својата татковина за да се пресели во Ница на југот на Франција [9] – бидејќи климата таму е попогодна за неговото здравје. Ја напуштил Полска точно еден месец подоцна - на 6 јуни 2008 година - летајќи од аеродромот Балице [10] .

Урна со пепелта на Славомир Мрожек
Саркофаг со пепелта на Славомир Мрожек


Починал во раните утрински часови на 15 август 2013 година во болница во Ница [11] . Неговата пепел била положена во Националниот пантеон во Краков . Погребната церемонија се одржала на 17 септември 2013 година во црквата Свети Петар и Павле во Краков . Со мисата чиноначалствуваше митрополитот архиепископ Краковски, кардиналот Станислав Џивиш [12].


Приватен живот

[уреди | уреди извор]

Славомир Мрожек е роден во семејството на управителот на поштата во Боржечин, Антони Мрожек (1903–1987) [13] и Зофија (1906–1949) [14], ќерка на претприемач на млечни производи. Писателот бил едно од трите деца на брачните другари Мрожек. Имал постар брат Јежи (1928–1932) и помала сестра Литослава (1935–1995) [15] .

Мрожек бил женет двапати. Неговата прва сопруга, од 1959 година, била сликарката Марија Обремба. Бракот завршил со нејзината неочекувана смрт во 1969 година. Во 1987 година се оженил со Мексиканката Сузана Осорио Росас[16].

Награди и одликувања

[уреди | уреди извор]

Ордени и одликувања

[уреди | уреди извор]

Други

[уреди | уреди извор]
  • во 1962 година станал еден од првите четворица добитници на книжевната награда на фондацијата Кошчиелски [21] .
  • во 1987 година ја добил наградата "Франц Кафка" на градот Клостернеубург .
  • во 1990 година добил почесно државјанство на Кралскиот главен град Краков [22] .
  • во 2000 година добил почесен докторат на Јагелонскиот универзитет [23] .
  • во декември 2004 година за книгата Варија. Како станав филмаџија бил награден со Краковската награда за книга на месецот [24] .
  • во 2007 година бил номиниран за книжевната награда Најк за Балтазар. Автобиографија [25]
  • за неговата кореспонденција со Станислав Лем, во форма на Писма објавени од Книжевна издавачка куќа (Wydawnictwo Literackie), Мрожек ја добил наградата на полскиот ПЕН клуб. Јан Парандовски за 2010 година [26] .

Творештво

[уреди | уреди извор]
Илустрација на Даниел Мроз за книгата Слон, 1957 година

Во своите дела, Мрожек третирал прашања тесно поврзани со полската историја и културните традиции (на пример, романтизмот), но и универзални теми, како што се слободата или заканите од современата цивилизација.

Збирки раскази

[уреди | уреди извор]

Драми

[уреди | уреди извор]

Романи

[уреди | уреди извор]

Колекции на фељтони

[уреди | уреди извор]

Филмски сценарија

[уреди | уреди извор]
  • Островот на розите, 1975 година
  • Амор, 1978 година
  • Враќањето, 1994 година

Останато

[уреди | уреди извор]
  • Цртежи, Искри, Варшава 1982 година
  • Балтазар. Автобиографија , 2006 година
  • Човек според Мрожек. Цртежи 1950-2000 година
  • Танго со себе. Избрани песни , Ноар сур Блан, Варшава 2009 година [29]
  • Дневник. Том 1. 1962-1969 година , Книжевна издавачка куќа, Краков 2010 година
  • Дневник. Том 2. 1970–1979 година , Книжевна издавачка куќа, Краков 2012 година
  • Дневник. Том 3. 1980–1989 година , Книжевна издавачка куќа, Краков 2013 година
  • Писма, Книжевна издавачка куќа, Краков 2011 година
  • Во емигрантскиот лавиринт. Писма 1965–1982 година , Книжевна издавачка куќа, Краков 2017 година,ISBN 978-83-08-06446-7
  • Писма 1964-1988 година. Славомир Мрожек, Јозеф Чапски , Книжевна издавачка куќа, Краков 2023 година,ISBN 978-83-08-08066-5

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,0 1,1 „Mrożek Sławomir Piotr Paweł“, Kto jest kim w Krakowie. Lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska. Edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku), Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, стр. 229, ISBN 83-909309-2-7
  2. ↑ „Jestem przeciw wszystkiemu i dlatego tak mi trudno ”. 90 lat temu urodził się Sławomir Mrożek, 2020-06-29
  3. ↑ „Mrożek Sławomir Piotr Paweł“, Kto jest kim w Krakowie. Lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska. Edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku), Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, стр. 230, ISBN 83-909309-2-7, OCLC 47866363 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
  4. ↑ Dziennik Polski, nr.28, Kraków, 1953-02-1/2, стр. s.3 Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  5. ↑ Wielcy Polacy Pisarze Leksykon, Wydawnictwo Fenix
  6. ↑ „Śniadanie na ranczu Sławomira Mrożka“. Архивирано од изворникот на 2015-09-24. Посетено на 2025-02-11.
  7. ↑ „Meksyk Sławomira Mrożka. Don Eslavomir kazał zasypać basen“ (полски). 2014-03-08.
  8. ↑ „Lecznicza autobiografia Mrożka“.
  9. ↑ „Mrożek opuszcza Polskę, by osiąść w Nicei“.
  10. ↑ „Mrożek uciekł z Polski“. 2010-06-08.
  11. ↑ „Sławomir Mrożek nie żyje“ (полски).
  12. ↑ „Pożegnanie pisarza w Krakowie. Sławomir Mrożek spoczął w Panteonie Narodowym“. 17 września 2013. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  13. ↑ Mój życiorys Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
  14. ↑ Borzęcin we wspomnieniach Sławomira Mrożka (Baltazara) (PDF), Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-03-19, Посетено на 2025-02-11 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help)
  15. ↑ „Wywiad ze Sławomirem Mrożkiem w portalu Onet.pl“. Архивирано од изворникот на 2013-12-03. Посетено на 2025-02-11..
  16. ↑ Sławomir Mrożek. Biografia. Wydawnictwo Literackie, 2012. [dostęp 2013-08-21]. (pol.).
  17. ↑ „Prezydent odznaczył pośmiertnie Sławomira Mrożka“. 17 września 2013. Архивирано од изворникот на 2016-04-30. Посетено на 2025-02-11. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  18. ↑ „Złota Gloria Artis dla Sławomira Mrożka“ (полски). 23 września 2010. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  19. ↑ Sławomir Mrożek odebrał na Wawelu Order Ecce Homo, 27-03-2012 Занемарен непознатиот параметар |inventor= (help); Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  20. ↑ „Le dramaturge et écrivain Slawomir Mrozek est décédé“ (француски). 2013-08-15.
  21. ↑ „Nagroda Kościelskich“. Архивирано од изворникот на 2013-03-23. Посетено на 2025-02-11.
  22. ↑ „Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa“.
  23. ↑ Doktorzy honoris causa
  24. ↑ Laureaci 2009-1995 (полски)
  25. ↑ „Nagroda Nike 2007“.
  26. ↑ „Nagroda im. Jana Parandowskiego. Dotychczasowi laureaci“. Архивирано од изворникот на 2019-02-22. Посетено на 2025-02-11. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „laureaci“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  27. ↑ „Doktorat honoris causa Uniwersytetu Śląskiego dla Sławomira Mrożka“..
  28. ↑ "Przyjęliśmy młodego człowieka, który okazał się siostrzeńcem Prezesa" (полски), 2020-07-23
  29. ↑ „Repetytorium z Mrożka“ (полски). 7 maja 2009. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)

Библиографија

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Славомир_Мрожек“