Селско врапче
| Селско врапче | |
|---|---|
| |
| Возрасен, подвид P. m. saturatus во Јапонија | |
| Научна класификација | |
| Царство: | Животни |
| Колено: | Хордови |
| Класа: | Птици |
| Ред: | Врапчевидни |
| Семејство: | Врапчиња |
| Род: | Passer |
| Вид: | Селско врапче |
| Научен назив | |
| Passer montanus (Linnaeus, 1758) | |
| |
| Распространетост
Размножување - лете | |
| Синоними | |
| |
Селско врапче или полско врапче (науч. Passer montanus) — врапчевидна птица од семејството на врапчињата, која има богатокостенливи круна и тил и црна дамка на секој од чисто белите образи. Распространето е низ умерена Евроазија (вклучувајќи ја и Македонија) и југоисточна Азија, и е населено низ многу места во светот, вклучувајќи ја и САД, каде е познато како евроазиско полско врапче или германско врапче, за да се разликува од тамошното, американското селско врапче.
Опис[уреди | уреди извор]
Селското врапче е околу 10% помало од градското врапче, долго 12.5 - 14 см, со распон на крилјата околу 21 см и тежина од 24 грама.[2][3] Нема изразен полов диморфизам, половите се исти. Кај возрасните, круната и тилот се богата костенлива боја, на белите образи имаат црна дамка во облик на бубрег, а црни се и: брадата, грлото и пределот меѓу клунот и грлото. Горните делови му се светлокафеави, избраздени со црни линии, а кафеавите крилја имаат две впечатливи тенки бели линии. Нозете се бледокафеави, клунот, пак, е синкав летно време, а црн зиме.[4]
Шарите и боите на главата го прават овој вид лесно препознатлив, па дури и младенчињата, кои се исти, само малку побледи од возрасните.
 |
|
| Проблеми со пуштањето? Помош. | |
Ова врапче нема вистинска песна, но неговата вокализација вклучува возбудени серии од цчип повици кои ги испушта неспарениот мажјак или оној што се додворува. Останатите чрчорливи повици се користат за комуникација, а во лет повикот е грубо тек.[3]
Подвидови[уреди | уреди извор]
Овој вид малку варира во својот надворешен изглед низ својот широк опсег. Се прифаќаат осум подвида, иако се предложени најмалку 15.[4][5]
- P. m. montanus, номинираниот подвид; распространет е низ Европа (со исклучок на југозападен Пиринејски Полуостров), јужна Грција, поранешна Југославија. Го има и во источна Азија, северните региони на Турција, Кавказ, Казахстан, Монголија и Кореја;
- P. m. transcaucasicus (Buturlin, 1906) се размножува од јужен Кавказ, на исток до северен Иран. Посветол е и посивкав од номинираниот;[4]
- P. m. dilutus (Richmond, 1856), постојан жител е на североисточен Иран, северен Пакистан и северозападна Индија. Го има уште понасевер од Узбекистан до Кина. Во споредба со P. m. montanus, е посветол, со песочнокафеави горни делови;[4]
- P. m. tibetanus (Baker, 1925), според бројноста е најголема раса, распространета од северни Хималаи, до северозападна Кина. Сличен е на P. m. dilutus, но потемен;[4]
- P. m. saturatus (Stejneger,1885) се размножува на Курилски Острови, Јапонија, Тајван и Јужна Кореја. Потемнокафеав е од номинираниот подвид и има поголем клун;[4]
- P. m. malaccensis (Dubois, 1885), распространет од јужни Хималаи на исток до Индонезија. Потемен е, како P. m. saturatus, но е помал и повеќе избразден одозгора;[4]
- P. m. hepaticus(Ripley,1948), се размножува од северосточен Асам до северозападна Бурма. Сличен на P. m. saturatus, но поцрвеникав на главата и горните делови.[4]
Живеалиште[уреди | уреди извор]
Покрај неговото научно име, Passer montanus (планинско врапче), овој вид не е типично планински и достига до 700 метри надморска височина во Швајцарија, 1.700 метри во северен Кавказ и 4.270 во Непал.[3][4] Во Европа, често се среќава на крајбрежните гребени, во празни згради, на врби крај бавни водотеци или во селски средини со малку дрвја.[3] Ова врапче претпочита да гнезди близу мочурливи предели, а избегнува интензивно обработувани земјоделски површини.[6]
Кога ова, и поголемото градско врапче живеат во иста област, градското ги населува урбаните средини, а селското руралните.[4] Кога нема доволно дрвја, како во Монголија, на пример, тогаш и двете употребуваат човечки градби за гнездење.[7] Селското врапче е рурално во Европа, но е урбано во источна Азија, а во јужна и Средна Азија, двета вида може да се видат во градовите и селата.[4]
Поведение[уреди | уреди извор]
Размножување[уреди | уреди извор]
Селското врапче достига полова зрелост на едногодишна возраст, а најчесто го прави своето гнездо во шуплина од старо дрво или карпа. Некои гнезда не се во дупки, но над нив има надвиснато кровче, од корења, гранка или тераса и сл. Користат и напуштени гнезда од големи птици, како што се: страчката, штркот.[8] белоопашестиот орел, орелот-рибар, црната луња или сивата чапја, а понекогаш им ги преземаат гнездата на птиците што гнездат во дупки или затворени гнезда, како селската, градската и бреговата ластовичка или пчеларката.[9]
Паровите може да се размножуваат во изолација или во помали колонии, а прифаќаат и користат и куќички за птици.
Гнездото го прават од сено, трева, волна и го постилаат со пердувчиња за подобра изолација. Несат 5-6 јајца, бели до светлосиви со многу шарки. Ги квачењеинкубираат обата родитела 12-13 дена. Пилињата се оперјуваат по 15-18 дена. Годишно имаат 2-3 легла.[2]
Исхрана[уреди | уреди извор]
Селското врапче се храни со семиња и жито, на земја, и претежно во јато со други птици, како градското врапче, зебите и стрнарките. Се храни со плевел, истурено жито, јаде од хранилки, особено кикирики, но исто така, се храни со безрбетници, особено за време на сезоната на парење, кога младенчињата им е потребна храна од животинско потекло; инсекти, стоногалки, пајаци и сл.[10]
Статус[уреди | уреди извор]
Селското врапче има голем, широкораспространет ранг, а бројот му е непознат, но може да се претпостави дека во Европа има околу 52–96 милиони поединци. Иако и трендот на пораст не е сигурен, но се верува дека не е во опаѓање, па заради ова на Црвениот список на МСЗП се смета за вид со најмала загриженост.[1]
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Крај куќичка за птици -
Јајца -
Младенче -
Подвидот P. m. malaccensis
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 BirdLife International (2012). „Passer montanus“. IUCN Red List. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. Посетено на 16 July 2012.
- ↑ 2,0 2,1 „Селско врапче Passer montanus [Linnaeus, 1758]“. Bird facts. British Trust for Ornithology. Посетено на 30 January 2009.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Snow & Perrins 1998, стр. 1513–1515
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 Clement, Harris & Davis 1993, стр. 463–465
- ↑ Vaurie, Charles; Koelz, W. (1949). „Notes on some Ploceidae from western Asia“. American Museum Novitates. 1406: 22–26. hdl:2246/2345.
- ↑ Field, Rob H.; Anderson, Guy (2004). „Живеалиштето за размножување на селското врапче Passer montanus“. Ibis. 146 (2): 60–68. doi:10.1111/j.1474-919X.2004.00356.x.
- ↑ Melville, David S.; Carey, Geoff J. (1998). „Syntopy of Eurasian Tree Sparrow Passer montanus and House Sparrow P. domesticus in Inner Mongolia, China“ (PDF). Forktail. 13: 125. Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-10-11. Посетено на 2013-09-19.
- ↑ Bochenski, Marcin (2005). Pinowski, Jan (уред.). „Nesting of the sparrows Passer spp. in the White Stork Ciconia ciconia nests in a stork colony in Klopot (W Poland)“ (PDF). International Studies on Sparrows. 30: 39–41. Архивирано од изворникот (PDF) на 2011-09-23. Посетено на 2013-09-19.
- ↑ Czechowski, Pawel (2007). Pinowski, Jan (уред.). „Nesting of Tree Sparrow Passer montanus in the nest of Barn Swallow Hirundo rustica“ (PDF). International Studies on Sparrows. 32: 35–37. Архивирано (PDF) од изворникот 2011-09-23. Посетено на 2013-09-19.
- ↑ „Tree sparrow – Passer montanus – Family: Fringillidae/Passeridae“. Natural England. Архивирано од изворникот на 2011-07-20. Посетено на 31 January 2009.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
 |
„Селско врапче“ на Викивидовите ? |
 |
„Селско врапче“ на Ризницата ? |
- Фотографии и видео Архивирано на 5 јуни 2008 г. на ARKive
- Возраст и пол (PDF) од Javier Blasco-Zumeta & Gerd-Michael Heinze Архивирано на 12 ноември 2013 г.
- Фотографии, видеа и звуци Архивирано на 15 јули 2011 г. на Интернет збирката птици
|