Светилници на сливот на Тамиш во Дунав

Од Википедија — слободната енциклопедија
Кула светилник на Тамиш кај Панчево

Светилниците на сливот на Тамис и Дунав во близина на градот Панчево биле изградени во 1909 година за време на владеењето на Австроунгарија. Едно време, тие го добиле популарното име „Водена порта на градот“.[1] Тие претставуваат Културно наследство како културни споменици од големо значење.

Архитектура[уреди | уреди извор]

Кулите на светилниците се изградени од жолти тули поставени на кружна основа од земја, обрабени и обложени со камен. Светилниците се изградени во три ленти кои се поделени хоризонтално со украсен венец од црвена, профилирана, тула што ги врамува влезната врата и прозорските стакла. На врвот на кулата на светилникот има тераса покриена со конусен покрив и носачи на извори на светлина. Светилникот работи на петролеј.[2]

Историја на светилниците

Во времето на изградбата на светилниците Тамиш во 1909 година, Панчево, како кралски град без граници, бил голем индустриски центар во тоа време. Во тоа време Панчево веќе имал голема пиварница, новоотворената „Свилара“, „Црвен магацин“ и развиена трговија, реките Тамис и Дунав се транспортирале со свила, пиво, тули, дрва и луѓе. Пругата Панчево-Зрењанин била отворена во 1894 година, а дел на релација Панчево-Владимировац во 1896 година и со тоа ги зајакна копнените трговски патишта.[3] Панчево станал значајна раскрсница на копнениот и речниот сообраќај. Тогаш сообраќајот на реката без светилникот станал незамислив.

Проблемот со пловидбата станал нагласен на почетокот на дваесеттиот век, кога било одлучено да се скрати текот на Тамис со копање канал. Со сечењето на Тамисот ископано било многу земја, па немало вегетација, така што ноќе или кога нивото на водата се зголемувала, не било ориентирано на левиот и десниот брег. Заглавените бродови биле вообичаена глетка, бидејќи имало многу сообраќај. Поради тоа започнало со сигнализација, обележување на бреговите и изградба на светилници.[4]

Во вториот дел на дваесеттиот век, со исчезнувањето на парабродот, затворањето на пристаништето на Темза кај Панчево и преместувањето на старата индустриска зона Панчево, светилниците постепено почнале да ја губат својата функција и да престанало одржувањето. Дунав и Тамис ги спирале темелите, а месното население го однело каменот, покрај каменот од светилникот, одземени биле и метални скали, а исчезнала и светилничката светилка. Ова невнимание довело до фактот дека светилниците неколкупати биле во опасност од уривање.

Реновирање и одржување[уреди | уреди извор]

Двата светилници во Панчево, кои се наоѓаат на сливот на реките Тамиш и Дунав, единствените речни парови во Европа, не работат од 1960-тите. Заборавени и запоставени, тие западнале до 2000 година кога Градскиот завод за заштита на спомениците и општина Панчево одлучиле да ги обноват и конзервираат. Прво, биле извршени работи за спас на фондацијата. Пристапот до светилниците од копното бил отежнат, од една страна е земјиштето на пристаништето Панчево, а од друга земја на приватен сопственик. Патеката е обрасната и речиси непроодна, па реставрацијата и конзервацијата престанала.[5]

Светилници[уреди | уреди извор]

Во едицијата на поштенски марки издадени за време на Кралството Срби, Хрвати и Словенци, покрај бројните светилници, тие биле и на поштенски марки, како единствени речни и панчевски светилници.

Наводи[уреди | уреди извор]

 

  1. ↑ Павловић, Невенка; Ђаковић, Драган; Дмитровић, Дејан (2016-07-19). „ЗООБЕНТОС САНЕ И ГОМЈЕНИЦЕ НА УШЋУ У САНУ“. СИМПОЗИЈУМ БИОЛОГА И ЕКОЛОГА РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕ. 1 (7). doi:10.7251/pmfskup1607188p. ISSN 1840-4820.
  2. ↑ „Зибарев_Розенберг-инфо“. dx.doi.org. Посетено на 2022-02-09.
  3. ↑ Kumar, B T Sampath; Vinay Kumar, D; Prithviraj, K.R. (2015-04-07). „Wayback machine: reincarnation to vanished online citations“. Program. 49 (2): 205–223. doi:10.1108/prog-07-2013-0039. ISSN 0033-0337.
  4. ↑ Kocić, Milan; Šapić, Srđan; Golo, Jovana (2017-05-23). „УТИЦАЈ СТРАНИХ ДИРЕКТНИХ ИНВЕСТИЦИЈА НА ИМИЏ ГРАДА: ПРИМЕР КОМПАНИЈЕ „ФИЈАТ" И ГРАДА КРАГУЈЕВЦА“. TEME: 119. doi:10.22190/teme1701119k. ISSN 1820-7804.
  5. ↑ Стојменовић, Виолета В. (2013-12-23). „ТИРАНИЈА ВЕЛИЧИНЕ – КУЛЕ БЛИЗНАКИЊЕ КОД ДЕЛИЛА“. ZBORNIK ZA JEZIKE I KNJIŽEVNOSTI FILOZOFSKOG FAKULTETA U NOVOM SADU. 3 (3): 207. doi:10.19090/zjik.2013.3.207-220. ISSN 2217-8546.

Надворешни извори[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Светилници_на_сливот_на_Тамиш_во_Дунав&oldid=4795104“