Сарај (Струмичко)

Координати: 41°28′40″N 22°42′9″E / 41.47778° СГШ; 22.70250° ИГД / 41.47778; 22.70250
Од Википедија — слободната енциклопедија
Сарај

Влезот на селото

Сарај во рамките на Македонија
Сарај
Местоположба на Сарај во Македонија
Сарај на карта

Карта

Координати 41°28′40″N 22°42′9″E / 41.47778° СГШ; 22.70250° ИГД / 41.47778; 22.70250
Општина Босилово
Население 833 жит.
(поп. 2021)[1]

Шифра на КО 27057
Надм. вис. 230 м
Слава Петровден
Сарај на општинската карта

Атарот на Сарај во рамките на општината
Сарај на Ризницата

Сарај — село во Општина Босилово, во околината на градот Струмица.

Географија и местоположба[уреди | уреди извор]

Црква „Св. Петар и Павле“
Подрачно училиште „Кољо Китанов“
куќа во селото

Сарај се наоѓа во југоисточниот дел на Република Македонија, во средишниот дел на Струмичка Котлина и во западниот дел на Општина Босилово. Десно од селото поминува реката Струмица, а на само два километри поминува патот Струмица-Берово.

Надморската височина во селото е 230 метри, додека селото зафаќа површина од 36 км2. Од нив, 3251 хектари се обработливо земјиште[2]

Историја[уреди | уреди извор]

Отоманско Царство[уреди | уреди извор]

Најверојатно селото Сарај било основано во времето на османлиското владеење на овие простори. Првичното име на селото било „Бања“ (Бајна) или „Протобања“ (Стара Бања), по името на постојната бања, а потоа било именувано со топонимот „Сарај“. Со топонимот „Протобања“ селото е спомнато во два опширни турски пописни дефтери од XVI век – во 1519 година.

Името „Сарај“ е примарно, изведено од турскиот збор „сарај“ што на македонски јазик значи „двор“, „дворец“ или „конак“ („палата“). Според преданието, богатиот Хазир Баба тука имал дворец, чифлик, конак со кула и други придружни објекти. На беговиот чифлик, односно земјиштето работеле чифлигари, кои во текот на времето изградиле свои куќи околу сарајот на бегот и така била основана населба, наречена Сарај[3]. Меѓу првите борци, што им дале оружен отпор на беговите кон втората половина на XIX век се споменува Левент Корчо, чија личност е доста нејасна. Се спомнува дека Корчо бил родум од селото Сарај и дека му го изгорел чифлигот на Каргалија и го ослободил од плен својот татко, по кое побегнал во Србија или Грција[4].

Во „Етнографија на Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. селото се состоело од 50 семејства и 196 жители Македонци[5][6] Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 година селото имало 120 жители Македонци и 25 Турци[5][7].

Селото било под влијание на Бугарската егзархија. Според податоците на секретарот на егзархијата Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во селото живееле 48 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија и 30 Роми.[8].

Југославија[уреди | уреди извор]

По крајот на Балканските војни, селото било вклучено во составот на Царство Бугарија. По крајот на Првата светска војна, според Нејскиот мировен договор, селото било вклучено во составот на Кралство СХС, заедно со Струмичкиот регион. Во текот на Втората светска војна, во 1944 година во селото од страна на Ѓорѓи Стоев бил формиран Народноослободителен одбор[4]. По крајот на Втората светска војна, селото било вклучено во рамките на СФРЈ.

Македонија[уреди | уреди извор]

По распаѓањето на СФРЈ, селото формално било вклучено во составот на Република Македонија. Според територијалната организација на Република Македонија, селото припаѓа на Општина Босилово.

Население[уреди | уреди извор]

Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948381—    
1953440+15.5%
1961581+32.0%
1971712+22.5%
1981840+18.0%
ГодинаНас.±%
1991879+4.6%
1994940+6.9%
2002937−0.3%
2021833−11.1%

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 350 Македонци.[9]

Во 1961 година селото Сарај имало 581 жител. Во 1994 година во селото живееле 940 луѓе, сите Македонци[2].

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 937 жители, од кои 935 Македонци и 2 Срби.[10]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 833 жители, од кои 679 Македонци, 5 Турци, 1 останат и 148 лица без податоци.[11]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 145 78 381 440 581 712 840 879 940 937 833
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[15]

Општествени установи[уреди | уреди извор]

Никола Китанов, најмладиот загинат македонски бранител во воениот конфликт во Македонија во 2001 година

Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]

Избирачко место[уреди | уреди извор]

Во селото постои избирачкото место бр. 1815 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.[16]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 809 гласачи.[17]

На Македонски парламентарни избори во 2020 година, на овие избирачки места биле запишани вкупно 823 гласачи.[18]

Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]

Личности[уреди | уреди извор]

Никола Китанов (* 1981 – † 2001) - македонски бранител

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 Панов Митко, Енциклопедија на селата во Република Македонија, Патрија, Скопје, 1998. стр.255.
  3. ↑ КОЛЕТКТИВНАТА МЕМОРИЈА ЗАЧУВАНА ВО ТИПИЧНИТЕ ОБИЧАИ И ТРАДИЦИИ НА ОПШТИНА БОСИЛОВО
  4. ↑ 4,0 4,1 Манол Пандевски - Ѓорѓи Стоев - Трнката, Струмица и Струмичко низ историјата, Струмица, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  6. ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, стр. 190-191.
  7. ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900.
  8. ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 106-107.
  9. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  10. ↑ Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
  11. ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
  12. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  13. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  14. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  15. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  16. ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 29 декември 2019.
  17. ↑ „Претседателски избори 2019“. Посетено на 29 декември 2019.
  18. ↑ „Парламентарни избори 2020“. Посетено на 3 ноември 2020. line feed character во |title= во положба 21 (help)

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Грбот на Општина Босилово
Грбот на Општина Босилово
Историски
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Сарај_(Струмичко)&oldid=5168543“