Прејди на содржината

Сарасвати

Од Википедија — слободната енциклопедија
Сарасвати
Член на Тридеви и Панча Паракрити
Слика од Сарасвати од Раџа Рави Варма
Божица мајка
Божица на знаењето, образованието, учењето, ораторство, уметност, музика, поезија, прочистување јазик и култура[1][2]
Персонификација на реката Сарасвати
Други имиња
Транслитерација од санскритSarasvatī
Деванагариसरस्वती
Припадност
Живеалиште
Мантра
Симболи
  • Веена
  • книги
  • бројаница
  • бел лотус
Денпеток
Бои
  • бела
  • жолта
СопружникБрама
Јава на
Слави

Сарасвати, е една од главните божици во хиндуизмот, почитувана како божица на знаењето, образованието, учењето, уметноста, говорот, поезијата, музиката, прочистувањето, јазикот и културата.[1][2] Заедно со божиците Лакшми и Парвати, таа го формира тројството, познато како Тридеви.[4][5][6] Сарасвати е пан-индиско божество, почитувано не само во хиндуизмот, туку и во џаинизмот и будизмот.[7]

Таа е една од истакнатите божици во ведската традиција (1500 до 500 п.н.е.) која го задржала своето значење во подоцнежниот хиндуизам.[1] Во Ведите, нејзините карактеристики и атрибути се тесно поврзани со реката Сарасвати, што ја прави еден од најраните примери на речна божица во индиската традиција. Сарасвати е почитувана поради нејзините двојни способности да прочистува и да ја негува плодноста. Во подоцнежната ведска литература, особено Брахманите, Сарасвати се повеќе се идентификува со ведската божица на говорот, Вац, и на крајот, двете се спојуваат во единствена божица позната во подоцнежната традиција. Со текот на времето, нејзината поврзаност со реката се намалува, додека нејзината поврзаност со говорот, поезијата, музиката и културата станува се поизразена. Во класичниот и средновековниот хиндуизам, Сарасвати е првенствено се препознава како божица на учењето, уметноста и поетската инспирација и како пронаоѓач на санскритскиот јазик.[2][1] Таа е поврзана со богот творец Брама, или како негова сопруга или креација. Во оваа улога, ја претставува неговата креативна моќ, давајќи ѝ на реалноста единствен и изразито човечки квалитет. Поврзана е и со димензијата на реалноста која се карактеризира со јасност и интелектуален ред.[1] Во рамките на традицијата на Шактизмот која е ориентирана кон божицата, Сарасвати е клучна фигура и почитувана како креативен аспект на Врховната божица.[8][9] Таа е значајна и во одредени традиции на Ваишнава, каде што e една од сопружниците на Вишну и му помага во неговите божествени функции.[10][1] И покрај нејзините асоцијации со овие машки божества, Сарасвати се издвојува и како независна божица во пантеонот, обожувана без сопруг.[11]

Таа е прикажана како спокојна жена со блескав бел тен, облечена во бела облека, што го претставува квалитетот на сатва (добрината). Има четири раце, од кои секоја држи симболичен предмет: книга, бројаница, тенџере со вода и музички инструмент познат како веена. Покрај неа е или бела гуска или лебед или паун.[1] Хинду храмовите посветени на Сарасвати може да се најдат ширум светот, а едно од најраните познати светилишта е Шарада Пит (6-12 век н.е.) во Кашмир.[12] Сарасвати сеуште е широко обожуван низ Индија, особено на нејзиниот фестивалски ден, Васан Панчами (петтиот ден од пролетта), кога студентите ја почитуваат како божица-заштитничка на знаење и образование.[1][13] Традиционално, денот се одбележува со учење на малите деца како да ги пишуваат буквите од азбуката.[14]

Во будизмот, таа е почитувана во многу форми, вклучувајќи го и источноазискиот Бензајтен „Божество на таленти на елоквентност“.[15][16] Во џаинизмот, Сарасвати е почитуван како божество одговорно за ширење на учењата и проповедите на Тиртханкарас.[17]

  • Варијациите во иконографијата на Сарасвати со различни музички инструменти

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Kinsley, David (1988). Hindu Goddesses: Vision of the divine feminine in the Hindu religious traditions. University of California Press. стр. 55–64. ISBN 0-520063392.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 „Sarasvati | Definition, Depictions, Worship, & River | Britannica“. www.britannica.com (англиски). 2024-08-12. Посетено на 2024-09-20.
  3. ↑ Shivakumar, K. N. (2021-01-14). Shlokas and Bhajans: with general knowledge and subhashitams (англиски). Sangeet Bharati. стр. 9.
  4. ↑ Encyclopaedia of Hinduism. Sarup & Sons. 1999. стр. 1214. ISBN 978-81-7625-064-1.
  5. ↑ „Female Hindu deities – the Tridevi - Nature of Ultimate Reality in Hinduism - GCSE Religious Studies Revision - Edexcel“. BBC Bitesize. Посетено на 23 March 2022.
  6. ↑ Ludvik (2007), pp. 1, 11.
  7. ↑ Guide to the collection. Birmingham Museum of Art. Birmingham, Alabama: Birmingham Museum of Art. 2010. стр. 55. ISBN 978-1-904832-77-5. Архивирано од изворникот на 14 мај 1998.
  8. ↑ Pintchman, Tracy (2001-06-14). Seeking Mahādevī: Constructing the Identities of the Hindu Great Goddess (англиски). State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-9049-5.
  9. ↑ Lochtefeld, James (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism. A–M. Rosen. стр. 408. ISBN 978-0-8239-3180-4.
  10. ↑ Cartwright, Mark. „Saraswati“. World History Encyclopedia (англиски). Посетено на 2024-09-20.
  11. ↑ Monaghan, Patricia (2009-12-18). Encyclopedia of Goddesses and Heroines: [2 volumes] (англиски). Bloomsbury Publishing USA. стр. 200. ISBN 978-0-313-34990-4.
  12. ↑ Kaw, M. K., уред. (2004). Kashmir and its people: studies in the evolution of Kashmiri society. New Delhi: A.P.H. Pub. Corp. ISBN 81-7648-537-3. OCLC 55147377.
  13. ↑ „Vasant Panchami Saraswati Puja“. Know India – Odisha Fairs and Festivals. Архивирано од изворникот на 23 September 2014.
  14. ↑ „The festival of Vasant Panchami: A new beginning“. United Kingdom: Alan Barker. Архивирано од изворникот на 4 October 2015.
  15. ↑ „5th Annual A World in Trance Festival Jayanthi Kumaresh: Invoking The Goddess Sarawati | TeRra Magazine“. 2019-03-30. Архивирано од изворникот на 11 April 2021. Посетено на 2021-03-06.
  16. ↑ Donaldson, Thomas (2001). Iconography of the Buddhist Sculpture of Orissa. стр. 274–275. ISBN 978-81-7017-406-6.
  17. ↑ Prasad 2017.

Литература

[уреди | уреди извор]
  • Ankerl, Guy (2000). Coexisting contemporary civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western. INU societal research: Global communication without universal civilization. 1. Geneva: INU Press. ISBN 2-88155-004-5.
  • Debnath, Sailen. The Meanings of Hindu Gods, Goddesses and Myths. New Delhi: Rupa & Co. ISBN 978-81-291-1481-5.
  • Saraswati, Swami Satyananda. Saraswati Puja for Children. ISBN 1-877795-31-3.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]


Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „note“, но нема соодветна ознака <references group="note"/>.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Сарасвати&oldid=5315412“