Римска армија
| Римска армија | |
|---|---|
 Римски војници на Трајан, во музејот Викторија и Алберт во Лондон. | |
| Активна | 753 п.н.е. – 1453 г. |
| Земја | Римско Царство |
| Род | Римска легија |
| Големина | 28–50 легии |
| Главни штабови | Будимпешта Бон Енс Церлеон Александрија Регенсбург Свиштов Бусра |
| Битки | Римско–галски војни Самнитски војни Пирова војна Пунски војни Македонско-римски војни Југуртинаска војна Митридатски војни Галски војни Граѓанска војна Римска окупација на Британија Римско–Германски војни Domitian's and Trajan's Dacian Wars Римско–партиска војна од 58-63 Еврејско–римски војни |
| Команданти | |
| magister militum, Strategos, Stratelates | Цезар |
| Значајни команданти | Корнелиј Сула Гај Јулиј Цезар Германик Стилихон Гај Мариј Гнеј Помпеј Велики Скипион Африканцеот |
Римската војска била копнено вооружена сила распоредена од Римјаните за време на Стариот Рим, од Римското Кралство (до околу 500 година п.н.е.) до Римската Република (500–31 п.н.е.) и Римското Царство (31 п.н.е. - 395), и средновековното продолжение со Источното Римско Царство. Поради тоа, ова е термин кој се однесува на околу 2206 години (753 п.н.е. до 1453 година н.е.), за кое време римските вооружени сили претрпеле бројни пермутации во составот, организацијата, опремата и тактиката, но сепак го зачувале јадрото на трајните традиции.[1][2][3]
Историски
[уреди | уреди извор]Рана римска војска (околу 500 година п.н.е. до 300 година п.н.е.)
[уреди | уреди извор]Раната римска војска била војската за време на Римското Кралство и на раната Република. Во овој период, кога војните главно се состоеле од рации за грабежи од мал обем, се сугерирало дека армијата ги следела етрурските и грчките модели на организација и опрема. Раната римска војска се засновала на годишен данок.
Пешадиските редови биле исполнети со пониските класи, додека коњаницата била оставена на патрициите, бидејќи побогатиот можел да плати за сопствен коњ. Згора на тоа, командантот на армијата за време на Римското Кралство бил кралот. До воспоставувањето на Републиката и канцеларијата на конзул, кралот ја преземал улогата на главен командант.[4] Сепак, од околу 508 година п.н.е. Рим веќе немал крал. Командната позиција на армијата им била дадена на конзулите, „кои биле задолжени и сами и заеднички да се грижат за зачувување на Републиката од опасност“.[5]
Терминот легија е изведен од латинскиот збор legio; што значи нацрт или данок. Отпрвин имало само четири легии. Овие легии биле нумерирани „I“ до „IIII“, при што четвртиот не е напишан „IV“. Првата легија се сметала за најпрестижна. Најголемиот дел од армијата ја сочинувале граѓаните. Овие граѓани не можеле да изберат легија на која би биле распределени. Секој човек на возраст од 16-46 години бил избран со гласање и бил доделен на легија.[6]
До римската воена катастрофа од 390 година п.н.е. во Битката кај Алија, римската војска се организирала слично на грчката фаланга. Ова се должи на грчкото влијание во Италија по пат на нивните колонии. Античките историчари Ливиј и Дионисиј рекле дека фалангата се состоела од 3000 војници пешадија и 300 коњаници.[7] Секој човек морал да ја обезбеди својата опрема за битка; воената опрема што можел да ја плати, која што ја одредувала неговата позиција во битката. Политички, тие го имале истиот систем на рангирање во Центуриското собрание.
Римската војска од средната Република (околу 300–88 п.н.е.)
[уреди | уреди извор]Римската армија од средната Република била позната и како манипуларна армија или полибијска армија по грчкиот историчар Полибиј, кој го дал најдеталниот опис во ова време. Римската војска започнала да има целосна сила од 150.000 на сите времиња, а 3/4 од останатите биле регрутирани пред војна.
Во овој период, Римјаните, додека го одржувале системот на даноци, ја прифатиле самнитската манипуларна организација за нивните легии и ги врзале сите други полуостровски италијански држави во постојан воен сојуз. Од нив се барало да обезбедат (колективно) приближно ист број војници на здружени сили како Римјаните и да служат под римската команда. Легиите во оваа фаза секогаш биле придружени на поход од ист број на сојузничка ала (не-римски помошници), единици со приближно иста големина како легиите.
После Втората пунска војна (218–201 п.н.е.), Римјаните се здобиле со прекуокеанска империја, што барало постојани војски да се борат во долги походи за освојување, како и да се грижат за новонастанатите провинции. Така, карактерот на армијата мутираше од привремена сила, заснована целосно врз краткорочно регрутирање на постојана војска во која регрутите биле надополнети со голем број волонтери, подготвени да служат многу подолго од законскиот рок од шест години. Овие волонтери главно биле од најсиромашната социјална класа, кои дома немале земја, и биле привлечени од скромната воена плата и можноста за дел од војничкиот плен. Минималниот услов на имот за служење во легиите, кој бил суспендиран за време на Втората пунска војна, било игнорирано од 201 година п.н.е понатаму со цел да се регрутираат доволно војници. Помеѓу 150-100 п.н.е., манипуларната структура постепено се оттргнувала, а поголемата кохорта станала главна тактичка единица. Покрај тоа, по Втората пунска војна, па натаму, римските војски секогаш биле придружувани од единици на не-италијански платеници, како што се нумидиската лесна коњаница, критските стрелци и балеарската пешадија со праќка, кои обезбедувале специјализирани функции што претходно им недостасувале на римските војски.
Римската војска на подоцната Република (88–30 п.н.е.)
[уреди | уреди извор]
Римската армија во доцната Република (88–30 п.н.е.) ја означува континуираната транзиција помеѓу граѓанската војска врз основа на регрути од средната Република до главно доброволната, професионала и постојана војска во времето на Империјата. Главните извори за воената организација и тактиката во ова време се делата на Гај Јулиј Цезар, еден од најзначајните поединци кои се натпреварувале за власт во овој период. Како резултат на граѓанската војна (91–88 п.н.е.), на сите Италијанци им било дадено римско државјанство, старите сојузнички али биле укинати и нивните членови се интегрирале во легиите. Редовното годишно регрутирање останало во сила и продолжило да го обезбедува јадрото на војниците во легијата, но сè поголем дел од регрутите биле волонтери, кои се регистрирале за 16-годишен мандат наспроти максимум 6 години за регрути. Загубата на алајската коњаница ја намалила римската/италијанската коњаница за 75%, а легиите станале зависни од сојузничката коњаница. Во овој период се случила експанзија на домородните сили, кои биле вработени за да ги надополнат легиите, составени од нумери („единици“) регрутирани од племиња во прекуморската Империја на Рим и соседните сојузнички племиња. Голем број на војници за тешката пешадија и коњицата биле регрутирани во Шпанија, Галија и Тракија, како и стрелци во Тракија, Анадолија и Сирија. Сепак, овие единици не биле интегрирани со легиите, туку го задржале сопственото традиционално водство, организација, оклоп и оружје.
Империската римска војска (30 п.н.е. - 284 година од н.е.)
[уреди | уреди извор]Во овој период, републичкиот систем на регрутирање граѓани бил заменет со постојана професионална армија главно од волонтери кои служеле стандардни 20-годишни мандати (и уште 5 како резервна сила), иако многумина во служба на империјата служеле дури 30 до 40 години активна должност, како што утврдил првиот римски цар, Август (30 п.н.е. - 14 н.е.). Редовното годишно регрутирање на граѓани било напуштено и повторно се вметнало само во итни случаи (како за време на илирскиот бунт 6-9 н.е.). За време на Август имало 28 легии, што се состоеле скоро целосно од тешка пешадија, со околу 5.000 мажи во секоја легија (односно вкупно 125.000). Ова се зголемувало до максимум 33 легии од околу 5.500 мажи во секоја легија (околу 180.000 војници вкупно) до 200 г. од н.е по владеењето на Септимиј Север. Легиите продолжиле да регрутираат римски граѓани, главно жители на Италија и римските колонии, сè до 212 година. Легиите биле придружени од ауксилија, корпус на редовни трупи регрутирани главно од перегрини, империјални субјекти кои не поседувале римско државјанство (најголем дел од жителите на империјата до 212 година, кога сите добиле државјанство). Ауксилијарните војници, кои отслужуваа минимален рок од 25 години, исто така биле главно волонтерци, но редовно регрутирање на перегрини било тековно во поголемиот дел од 1 век од н.е. Една ауксилија се состоела, за време на Август, од околу 250 воени единици што било отприлика големина на кохорта, односно околу 500 војници (вкупно 125.000 војници или 50% од вкупните воени сили). За време на владеењето на Север, бројот на воени единици се зголемил на околу 400, од кои околу 13% биле двојно поголеми (250.000 војници или 60% од вкупната воена сила). Ауксилијата содржела тешка пешадија опремена слично како легионерите, и скоро целата коњаница на армиите, како и стрелците и пешадијата со праќка.
Поврзано
[уреди | уреди извор]- Римска војска
- Римска легија
- Римски помошници
- Коњски ред
- Список на римски легии
- Доцноримска војска
- Византиска војска
- Источна римска војска
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ The Complete Roman Army, Adrian Goldsworthy Thames & Hudson, 2011
- ↑ The Roman Army: A Social and Institutional History, Pat Southern, Oxford University Press, 2007
- ↑ Companion to the Roman Army, Paul Erdkamp, John Wiley & Sons, 31 Mar 2011
- ↑ Rostovtzeff, Michael. Rome. Oxford, England: Oxford University Press, 1960
- ↑ Vegetius, The Military Institutions of the Romans (J. Clark, transl.) Harrisburg Penn.; 1944.
- ↑ Dando-Collins, Stephen. Legions of Rome. New York: St. Martin's Press, 2010.
- ↑ Southern, Pat. The Roman Army: A Social and Institutional History. Oxford, England: Oxford University Press, 2007.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Легии и легионери во ерата на Август Архивирано на 20 ноември 2017 г.
- Римскиот Центрион[мртва врска]
- Римски воини: Митот за воената машина Архивирано на 20 ноември 2017 г.
- Римски коњаница Архивирано на 20 ноември 2017 г.
- Заштита на царот: Преторијанската гарда Архивирано на 20 ноември 2017 г.
- Диоклецијан и Римската армија
- Последната легија Архивирано на 20 ноември 2017 г.
- Lifeивотот на римскиот легионер