Патишта во Македонија

Патишта во Македонија — патната сообраќајна мрежа на државни патишта во Македонија од национален, регионален и месен (локален) карактер. За патиштата е одговорно Јавното претпријатие за државни патишта, задолжено за управување, изградба, реконструкција, одржување и заштита на патиштата.[1]
Патниот сообраќај има најголем удел во вкупниот превоз на стока и патници во земјата, а внатрешниот сообраќај е позастапен од меѓународниот и транзитниот. Македонија има добро развиена и квалитетна патна мрежа во вкупна должина од 14.182 км. Тука влегуваат автопатишта, магистрални патишта, регионални и локални патишта. Главни оски на патната мрежа се паневропските коридори VIII (исток - запад) и X (север - југ).[1]
Регионалните патишта водат од поединечни места до главните коридори и магистралната мрежа и заедно со локалните патишта играат значајна улога во развојот на месните стопанства, вложувањата, малите претпријатија и земјоделството во Македонија.
Според податоците од 2019 г. сета државна патна мрежа има вкупна должина од 14.182 км, од кои 242 км се автопатишта, 911 км се магистрални патишта, 3.771 км се регионални, а 9.258 км се локални.[1]
Историја[уреди | уреди извор]
Во повоениот период од 1945-1957 година, патиштата во Македонија се наоѓале во катастрофална состојба. Првите чекори во процесот на обновување на патиштата биле направени од новоформираните секции за патишта со седишта во Скопје, Тетово, Куманово, Велес, Штип, Битола и Охрид.
Координирањето на работата на секциите во тој период ја врши Републичката дирекција за патишта, која покрај другото се грижела и за проодноста и одржувањето на основната патна мрежа. Нивна примарна задача била обновата и реконструкцијата на дел од патиштата, а како резултат на тоа биле модернизирани повеќе од 200 км патишта.
Карактеристично за следниот период од 1958-1965 година, е тоа што работите заземаат сè посилен замав. Во 1966 година е донесена првата програма за изградба на патишта, а тоа значи дека веќе почнува да се работи плански и долгорочно. Главната заслуга за тоа ја имаат тогашното Министерство за сообраќај и Републичката дирекција за патишта. Во овој период е формирана и Дирекцијата за изградба на автопатот „Братство-единство“, кој поминува низ Македонија во должина од 162 км. Во април 1965 година е формиран Републичкиот фонд за патишта, а дотогаш во Македонија се изградени, реконструирани и модернизирани патишта во должина од 611 км.
Во 1966 година за првпат претпријатијата за патишта се интегрираат во едно претпријатие, наречено „Македонија пат“. Во истиот период е изработена и петгодишната програма за реконструкција на патната мрежа до 1970 година. Инвеститорските функции за реализирање на оваа програма до 1969 година биле под ингеренции на Македонија Пат, додека веќе во 1970 година, истите ги презема Републичкиот фонд за патишта. Според програмата со која се предвидувало да се реализираат 425,4 км до 1970 година биле изградени и реконструирани вкупно 372,4 км додека останатите 52 км биле реализирани во 1972 година.
Работата за обнова на патната мрежа не запира тука. Во периодот до 1975 година се работи интензивно, а доказ за тоа се новоизградените 11 патни правци во должина од 537 км. Во овој период, за извршување на финансиската програма е формиран Совет за изградба, одржување и реконструкција на патиштата, во чии рамки била организирана и функционирала стручна служба.
Примарна задача на Советот во периодот што следува е изградбата на автопатот „Братство-единство“. Овој значаен проект е реализиран до 1980 година благодарение на распишаниот заем за патишта, како и на учеството на жителите од целата Република. Покрај овој крупен зафат изградени се 431 км патишта и рекордни 1.537 км локални патишта.
Реализацијата на проектите предвидени во среднорочната програма за периодот од 1981 до 1986 година, ги презема новоформираниот Републички СИЗ за патишта. Во овој период СИЗ-от ја презема целокупната координација на работите околу изградбата, реконструкцијата и модернизацијата на патиштата. Во ова среднорочие изградени се преку 630 км. патишта до селата, а на критичните места се поставени нови пунктови за одржување на патиштата.
Изминатиот период, дел од патните правци се изградени преку странски заеми, додека за периодот до 1988 година карактеристично е тоа што изградбата на патиштата се реализира преку сопствени средства. За првпат како приходи се користат собраните средства од патарина од наплатната станица на автопатот Куманово - Велес. Истовремено е завршена и изградбата на наплатните станици Куманово, Сопот и Отовица.
Иако со застарена технологија и минимални средства, сепак успешно се направени првите чекори во инвестирањето и изградбата на патната мрежа во Македонија. Генерално развојот на патната мрежа во повоениот период е успешно реализирана благодарение на големата упорност на СИЗ-от за патишта.
Со донесувањето на Закон за јавни патишта од 1996 година, до 2008 година функционира Фондот за магистрални и регионални патишта на Република Македонија.
Со донесување на Законот за јавни патишта од 11 јули 2008 година се основа Агенција за државни патишта како правен следбеник на Фондот за магистрални и регионални патишта на Република Македонија.
Со измените на Законот за јавни патишта од 27 декември 2012 година, основано е Јавното претпријатие за државни патишта коешто ги презема правата и обврските, вработените, имотот, средствата и архивата на Агенција за државни патишта.
Категоризација[уреди | уреди извор]
Категоризација до 1994 г.[уреди | уреди извор]
- М1 СР Австрија – Јесенице -Крањ -Љубљана -Загреб -Жупања -Белград -Ниш -Владичин Хан –Петровец – Велес – Гевгелија -Грција
- М1.14 Петровец - Скопје
- М2 Италија – Копер – Пула – Риека – Задар – Сплит – Дубровник – Петровац – Титоград – Косовска Митровица – Приштина – Скопје – Куманово – НР Бугарија
- М26 Скопје – Тетово – Гостивар – Кичево – Подмоље – Охрид – Битола – Грција
- М26.1 Подмоље – Струга – НР Албанија
- М27 Битола – Прилеп – Велес – Штип – Кочани – Делчево – НР Бугарија
- М28 Скопје – Штип – Струмица – НР Бугарија
Категоризација 1994-2011[уреди | уреди извор]
Старата категоризација на патиштата ги вклучува магистралните и регионалните патишта.[2]
Ознака за магистрален пат била буквата „М“ и едноцифрен број од 1 до 7.
Ознака за регионален пат била буквата „Р“ и трицифрен број од кој првиот број мора да е од 1-7 т.е. регионалниот пат мора да произлегува од еден од 7 магистрални патишта.
- М1 Србија – Табановце – Куманово (М2) – Миладиновци (М4) – Петровец (М3) – Велес (М5) – Неготино (М7) – Демир Капија – Смоквица – Гевгелија – Грција
- М2 Куманово (М1) – Крива Паланка – Бугарија
- М3 Петровец (М1) – Скопје – Блаце – Србија
- М4 Миладиновци (М1) – Скопје (М3) – Тетово – Гостивар – Кичево – Извор (М7) – Велгошти (М5) – Струга – Албанија
- М5 Велгошти (М4) – Охрид – Ресен – Битола (М5К) – Прилеп (М7) – Велес (М1) – Штип (М6) – Кочани – Делчево - Бугарија
- М5К Битола (М5) - Грција
- М6 Штип (М5) – Горачино (М7) – Радовиш – Струмица - Бугарија
- М7 Албанија - Дебар – Извор (М4) – Кичево (М4) – Македонски Брод – Прилеп (М5) – Кавадарци – Неготино (М1) – Горачино (М6)
Пример за регионален пат:
- Р109 Ново Лагово – Витолиште – Демир Капија (М1)
- Р513 Прилеп – Македонски Брод - Кичево
Категоризација од 2011 г.[уреди | уреди извор]
Според одлуката на Владата на РМ од 2011 г.[3] патиштата во државава се делат на:
- А патишта - автопат / експресен пат / магистрален пат (ознака АХ, каде Х е број од 1 до 4)
- Р патишта - регионален пат
- Р1 патишта - регионален пат од прва категорија (формат: Р1Х01-Р1Х31, каде Х е број од 1 до 4 во зависност од кој А-пат произлегува регионалниот пат).
- Р2 патишта - регионален пат од втора категорија (формат: Р2Х31-Р2Х70, каде Х е број од 1 до 4 во зависност од кој А-пат произлегува регионалниот пат).
- Р29 патишта - регионален пат кој не ги задоволува критериумите за регионален пат, но поврзува места од културно-историска вредност (Р29Х71-Р29Х99, каде Х е број од 1 до 4 во зависност од кој А-пат произлегува регионалниот пат)
- Л патишта - локален пат, кој ги поврзува селата со општинските центри или регионалните патишта (формат ЛББ01-ЛББ99, каде ББ е реден број на општината).
Список на патишта во Македонија[уреди | уреди извор]
Следи список на сите патишта во Македонија, групирани според нивните класи. Покрај нивната должина и број на делници (или излези кај автопатиштата), дадени се главните места низ кои минуваат патиштата, како и другите патишта со кои се поврзува секој од нив. За сите места низ кои минуваат поединечните патишта, погледајте ги соодветните статии каде се нудат подробни информации, бидејќи патиштата минуваат низ или крај повеќе места отколку што е наведено во главните одредници.
Автопатишта (класа А)[уреди | уреди извор]
Ознака | Должина (км) |
Бр. на делници |
Опис / одредишта |
---|---|---|---|
А1 | 173 | 87 | ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
А2 | 73 | 92 | ![]() ![]() ![]() ![]() |
А3 | ? | 59 | Крстосница Требеништа (врска со ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
А4 | ? | 44 | ![]() ![]() ![]() ![]() |
Регионални (класа Р1)[уреди | уреди извор]
Ознака | Должина (км) |
Бр. на делници |
Опис / одредишта |
---|---|---|---|
Р1101 | 65,5 | 13 | Прилеп (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1102 | 75,9 | 25 | Скопје (врска со ![]() ![]() |
Р1103 | 51,9 | 7 | Лакавица (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1104 | 35,7 | 5 | Скопје (врска со ![]() ![]() ![]() ![]() |
Р1105 | 50,7 | 9 | Врска со ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Р1106 | 106,7 | 8 | Врска со ![]() ![]() |
Р1107 | 127,6 | 10 | Градско (врска со ![]() ![]() |
Р1108 | 43,8 | 1 | Гевгелија (врска со ![]() |
Р1109 | 18,5 | 2 | Гевгелија (врска со ![]() ![]() |
Р1201 | 52,4 | 7 | Струга (врска со ![]() ![]() ![]() ![]() |
Р1202 | 61,7 | 10 | Врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1203 | 27,7 | 4 | Тетово (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1204 | 99,1 | 11 | Куманово (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1205 | 54,4 | 7 | Врска со ![]() ![]() |
Р1206 | 61,5 | 11 | Клучка Матка (врска со ![]() ![]() |
Р1207 | 19,3 | 3 | Младо Нагоричане (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1208 | 24,0 | 1 | Охрид (врска со ![]() ![]() |
Р1209 | 18,3 | 2 | Тетово (врска со ![]() |
Р1210 | 19,6 | 2 | Врска со ![]() ![]() |
Р1301 | 32,7 | 4 | Охрид (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1302 | 84,0 | 6 | Делчево (врска со ![]() ![]() |
Р1303 | 66,0 | 9 | Прилеп (врска со ![]() ![]() |
Р1304 | 43,6 | 6 | Превалец (врска со ![]() ![]() |
Р1305 | 67,7 | 7 | Кукуречани (врска со ![]() ![]() |
Р1306 | 51,1 | 4 | Прилеп (врска со ![]() ![]() |
Р1307 | 34,6 | 5 | Ресен (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1308 | 25,9 | 6 | Макази (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1309 | 42,8 | 5 | Зрновци (спој со ![]() ![]() ![]() |
Р1310 | 66,3 | 3 | Радовиш (врска со ![]() ![]() ![]() ![]() |
Р1311 | 50,1 | 5 | Битола (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р1312 | 71,2 | 5 | Врска со ![]() ![]() |
Р1401 | 25,7 | 5 | Струмица (врска со ![]() ![]() |
Р1402 | 32,3 | 2 | Куклиш (врска со ![]() ![]() |
Р1403 | 27,4 | 1 | Врска со ![]() ![]() |
Регионални (класа Р2)[уреди | уреди извор]
Ознака | Должина (км) |
Бр. на делници |
Опис / одредишта |
---|---|---|---|
Р2131 | 14,9 | 3 | Драчево (врска со ![]() ![]() |
Р2132 | 21,4 | 1 | Мост кај Близанско (врска со ![]() ![]() |
Р2133 | 20,9 | 2 | Куманово (врска со ![]() ![]() |
Р2134 | 17,3 | 1 | Драчево (врска со ![]() ![]() |
Р2135 | 27,3 | 2 | Горно Коњари (врска со ![]() ![]() |
Р2136 | 12,0 | 2 | ’Ржаничино (врска со ![]() ![]() |
Р2137 | 18,5 | 1 | Врска со ![]() ![]() |
Р2138 | 10,3 | 1 | Врска ![]() |
Р2231 | 36,2 | 2 | Гостивар (врска со ![]() ![]() |
Р2232 | 25,6 | 1 | Бучиште (врска со ![]() |
Р2233 | 29,4 | 2 | Гостивар (врска со ![]() |
Р2234 | 33,1 | 3 | Клучка Сарај (врска со ![]() ![]() |
Р2235 | 24,7 | 2 | Маврови Анови (врска со ![]() ![]() |
Р2236 | 28,6 | 1 | Свети Николе (врска со ![]() ![]() |
Р2237 | 8,0 | 1 | Куманово (врска со ![]() ![]() |
Р2238 | 16,3 | 2 | Маврово (врска со ![]() ![]() |
Р2239 | 41,2 | 2 | Стенковец (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р2240 | 15,5 | 2 | Врска со ![]() ![]() |
Р2241 | 13,4 | 2 | Врска со ![]() ![]() ![]() |
Р2242 | 13,3 | 2 | Желино (врска со ![]() ![]() |
Р2243 | 46,0 | 4 | Струга (врска со ![]() ![]() |
Р2244 | 16,7 | 1 | Врска со ![]() ![]() |
Р2245 | 29,2 | 1 | Крива Паланка (врска со ![]() ![]() |
Р2246 | 34,7 | 5 | Бошков Мост (врска со ![]() ![]() |
Р2247 | 23,7 | 2 | Павлешенци (врска со ![]() ![]() |
Р2248 | 20,8 | 1 | Ранковце (врска со ![]() |
Р2249 | 21,1 | 1 | Мелнички мост (врска со ![]() ![]() |
Р2250 | 16,2 | 1 | Крива Паланка (врска со ![]() ![]() |
Р2331 | 17,9 | 2 | Битола (врска со ![]() ![]() |
Р2332 | 27,7 | 1 | Врска со ![]() ![]() ![]() |
Р2333 | 15,3 | 2 | Битола (врска со ![]() |
Р2334 | 63,9 | 5 | Штип (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р2335 | 46,1 | 4 | Вашарејца (врска со ![]() ![]() |
Р2336 | 52,3 | 5 | Стари Град (врска со ![]() ![]() |
Р2337 | 35,1 | 1 | Крушево (врска со ![]() ![]() |
Р2338 | 50,6 | 4 | Меџитлија (врска со ![]() ![]() |
Р2339 | 26,4 | 2 | Ново Лагово (врска со ![]() ![]() |
Р2340 | 31,0 | 4 | Врска со ![]() ![]() |
Р2341 | 3,4 | 1 | Делчево (врска со ![]() ![]() |
Р2342 | 13,0 | 1 | Тркање (врска со ![]() ![]() |
Р2343 | 10,7 | 1 | Делчево (врска со ![]() |
Р2344 | 23,7 | 1 | Врска со ![]() |
Р2345 | 18,5 | 2 | Врска со ![]() ![]() |
Р2346 | 18,5 | 2 | Тработивиште (врска со ![]() ![]() |
Р2347 | 21,0 | 4 | Кажани (врска со ![]() ![]() |
Р2431 | 42,4 | 4 | Радовиш (врска со ![]() ![]() |
Р2432 | 15,6 | 3 | Струмица (врска со ![]() ![]() |
Р2433 | 60,8 | 5 | Радовиш (врска со ![]() ![]() ![]() |
Р2434 | 29,9 | 3 | Врска со ![]() ![]() |
Регионални (класа Р29)[уреди | уреди извор]
Ознака | Должина (км) |
Бр. на делници |
Опис / одредишта |
---|---|---|---|
Р29171 | 40,3 | 6 | Демир Капија (врска со ![]() ![]() |
Р29172 | 13,2 | 1 | Беловодица (врска со ![]() ![]() |
Р29173 | 20,1 | 1 | Неготино (врска со ![]() ![]() |
Р29174 | 16,2 | 1 | Крњево (спој со ![]() ![]() |
Р29175 | 11,6 | 1 | Могила (врска со ![]() ![]() |
Р29176 | 2,0 | 1 | Катланово (врска со ![]() |
Р29177 | 4,9 | 1 | Миравци (врска со ![]() ![]() |
Р29178 | 20,3 | 1 | Давидово (врска со ![]() ![]() |
Р29271 | 30,7 | 1 | Мождивњак (врска со ![]() ![]() |
Р29272 | 16,2 | 1 | Опае (врска со ![]() ![]() |
Р29273 | 25,0 | 2 | Ботун (врска со ![]() ![]() |
Р29274 | 5,6 | 1 | Шемшево (врска со ![]() ![]() |
Р29275 | 14,2 | 1 | Врска со ![]() ![]() |
Р29277 | 26,0 | 1 | Врска со ![]() ![]() |
Р29278 | 4,0 | 1 | Врска со ![]() |
Р29279 | 4,4 | 1 | Здуње (врска со ![]() |
Р29280 | 4,0 | 1 | Врска со ![]() |
Р29281 | 5,7 | 1 | Врска со ![]() ![]() |
Р29371 | 15,0 | 1 | Врска со ![]() ![]() |
Р29372 | 8,5 | 1 | Врска со ![]() |
Р29374 | 7,9 | 1 | Варош (врска со ![]() |
Р29375 | 7,3 | 1 | Костинци (врска со ![]() |
Р29376 | 7,2 | 1 | Врска со ![]() ![]() |
Р29471 | 11,2 | 1 | Подареш (врска со ![]() ![]() |
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Патна мрежа — ЈП за државни патишта
- ↑ Службен весник на РМ бр. 54 од 7 октомври 1994 г.
- ↑ Одлука за категоризација на државните патишта од 20 септември 2011 г., Влада на РМ
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
|