Радиоактивен отпад
Радиоактивниот отпад — вид на опасен отпад кој содржи радиоактивен материјал. Тоа е резултат на многу активности, вклучувајќи јадрената медицина, јадрените истражувања, производство на јадрена енергија, декомисионирање на јадрено оружје, рударство на ретки метали и преработка на јадрено оружје.[1] Складирањето и отстранувањето на радиоактивен отпад е регулирано од страна на владини агенции со цел да се заштити здравјето на луѓето и животната средина.
Радиоактивниот отпад е генерално класифициран во 3 категории: отпад со ниско ниво (ОНН), како што се хартија, партали, алати, облека, кој содржи мали количини на претежно краткотрајна радиоактивност; отпад со средно ниво (ОСН), кој содржи поголеми количини на радиоактивност и бара одредена заштита; и отпад со високо ниво (ОВН), кој е многу радиоактивен и жежок поради топлината на распаѓање, па затоа бара ладење и заштита.
Потрошеното јадрено гориво може да се преработува во постројки за преработка на јадрена енергија. Една третина од вкупната количина е веќе преработена. Со јадрена преработка, 96% од потрошеното гориво може да се рециклира назад во горива базирани на ураниум и горива со мешани оксиди (MOX).[2] Преостанатите 4% се мали актиниди и производи на цепење, од кои вторите се мешавина од стабилни и брзораспаѓачки елементи (најверојатно веќе се распаднале во базенот на потрошено гориво), средновечни производи на цепење како што се стронциум-90 и цезиум-137 и конечно седум долговечни производи на цепење со полуживот од стотици илјади до милиони години. Во меѓувреме, помалите актиниди се тешки елементи, освен ураниум и плутониум, кои се создаваат со неутронски зафат. Нивниот полуживот се движи од години до милиони години и како алфа-емитери тие се особено радиотоксични. Иако постојат предложени – и во многу помала мера тековни – употреби на сите тие елементи, повторната обработка на комерцијално ниво со користење на PUREX -процесот ги отстранува како отпад заедно со производите од фисија. Отпадот потоа се претвора во керамика слична на стакло за складирање во длабоко геолошко складиште.
Времето на складирање на радиоактивниот отпад зависи од видот на отпадот и радиоактивните изотопи што ги содржи. Краткорочните пристапи за складирање на радиоактивен отпад се сегрегација и складирање на површината или близу до површината на земјата. Закопувањето во длабоко геолошко складиште е претпочитано решение за долгорочно складирање на отпад со висока концентрација, додека повторната употреба и трансмутацијата се претпочитани решенија за намалување на залихите на високо ниво на отпад. Границите за рециклирање на потрошено јадрено гориво се регулаторни и економски, како и прашањето за радиоактивна контаминација ако процесите на хемиско одвојување не можат да постигнат многу висока чистота. Понатаму, елементите може да бидат присутни и во корисни и во проблематични изотопи, што би барало скапо и енергетски интензивно одвојување на изотопи за нивна употреба - што во моментов е неекономична перспектива.
Резиме на количините на радиоактивен отпад и пристапите за управување за повеќето развиени земји се презентирани и периодично разгледувани како дел од заедничката конвенција на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ).[3]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „The Geological Society of London – Geological Disposal of Radioactive Waste“. www.geolsoc.org.uk. Посетено на 2020-03-12.
- ↑ „Recovery and recycling of nuclear fuels | Orano“. orano.group (англиски). Посетено на 26 September 2024.
- ↑ „The Joint Convention“. IAEA. Архивирано од изворникот 2010-03-28.