Блиска страна на месечината
Блиската страна на Месечината — месечева полутопка која секогаш е свртена кон Земјата, спротивна од далечната страна. Само едната страна на Месечината е видлива од Земјата бидејќи Месечината ротира околу својата оска со иста брзина како што и Месечината кружи околу Земјата - ситуација позната како синхрона ротација или плимно заклучување.
Месечината е директно осветлена од Сонцето, а циклично различните услови на гледање предизвикуваат месечиви мени. Понекогаш темниот дел од Месечината е слабо видлив поради Земјината светлина, што е индиректна сончева светлина што се рефлектира од површината на Земјата и на Месечината.
Со оглед на тоа што орбитата на Месечината е и донекаде елипсовидна и наклонета кон нејзината екваторска рамнина, либерацијата овозможува до 59% од површината на Месечината да се гледа од Земјата (иако само половина во секој момент од која било точка).
.gif)
Ориентација[уреди | уреди извор]
Сликата на Месечината овде е нацртана како што е вообичаено прикажано на картите, односно со север на врвот и запад на лево. Астрономите традиционално ја вртат картата така што на врвот е прикажан југот за да одговара на погледот на северната полутопка во астрономските телескопи, кои обично ја прикажуваат сликата наопаку.
Запад и исток на Месечината се таму каде што би ги очекувале, кога стоите на Месечината. Но, кога ние, на Земјата, ја гледаме Месечината на небото, тогаш насоката исток-запад е само обратна. Затоа, кога се одредуваат координатите на Месечината, секогаш треба да се спомене дали се користат географски (или подобро селенографски) координати или астрономски координати.
Вистинската ориентација што се гледа кон Месечината од небото или на хоризонтот зависи од географската ширина на Земјата. Во следниот опис ќе се разгледаат неколку типични случаи.
- На северниот пол, ако Месечината е видлива, таа стои ниско над хоризонтот со северниот пол нагоре.
- Во средните северни географски широчини (Северна Америка, Европа, Азија) Месечината изгрева на исток со нејзиниот североисточен екстремитет нагоре (Море на Кризите), ја достигнува највисоката точка на југ со северот на врвот и заоѓа на запад со нејзиниот северозападен екстремитет (Море на Дождовите) на врвот.
- На екваторот, кога Месечината изгрева на исток, нејзината оска N - S се појавува хоризонтално, а Море на Плодноста е на врвот. Кога ќе зајде на запад, околу 12,5 часа подоцна, оската е сè уште хоризонтална, а Океанот на Бурите е последната област што се спушта под хоризонтот. Помеѓу овие настани, Месечината ја достигнува својата највисока точка во зенитот, а потоа нејзините селенографски насоки се порамнуваат со оние на Земјата.
- Во средните јужни географски широчини (Јужна Америка, Јужен Пацифик, Австралија, Јужна Африка) Месечината изгрева на исток со нејзиниот југоисточен екстремитет нагоре (Море на Нектарот), таа ја достигнува највисоката точка на север со нејзиниот југ на врвот и заоѓа во на запад со својот југозападен екстремитет (Море на Влажноста) на врвот.
- На јужниот пол Месечината се однесува како на северниот пол, но таму се појавува со својот јужен пол нагоре.
Разлики[уреди | уреди извор]
Двете полутопки имаат изразито различен изглед, а блиската страна е покриена со повеќекратна, големо море (латински „мориња“). Овие низини се верувало дека се мориња со месечева вода од астрономите кои први ги мапирале, во 17 век (особено Џовани Батиста Ричоли и Франческо Марија Грималди). Иако не постојат течни тела на Месечината, поимот „море“ сè уште се користи. Далечната страна има разбиен, густо кратерски изглед со малку марија. Само 1% од површината на далечната страна е покриена со марија,[1] во споредба со 31,2% на блиската страна. Според истражувањето анализирано од мисијата на НАСА за обновување на гравитацијата и внатрешна лабораторија (ГРАИЛ), причината за разликата е затоа што кората на Месечината е потенка на блиската страна во споредба со далечната страна.[2] Темните дамки кои ја сочинуваат големата месечева марија се сливови со ударни кратери исполнети со лава, создадени од удари на астероиди пред околу четири милијарди години. Иако двете страни на Месечината биле бомбардирани од слични големи удари, кората на блиската странична полутопка и горната обвивка биле потопли од оние на далечната страна, што резултирало со поголеми ударни кратери.[3]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ J. J. Gillis; P. D. Spudis (1996). „The Composition and Geologic Setting of Lunar Far Side Maria“. Lunar and Planetary Science. 27: 413. Bibcode:1996LPI....27..413G.
- ↑ „Moon's Blotchy Near Side Has Bigger Craters Than Expected“. Universe Today (англиски). 2013-11-13. Посетено на 2021-10-06.
- ↑ Science Magazine
Понатамошно читање[уреди | уреди извор]
- John Moore (2014). Craters of the Near Side Moon. Createspace Independent Pub. ISBN 978-1-4973-2444-2.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Месечев и планетарен институт: Истражување на Месечината
- Месечев и планетарен институт: Месечеви атласи
- Ралф Ешлиман Планетарна картографија и графика: Месечеви карти
- Мисија на НАСА за обновување на гравитацијата и лабораторија за внатрешни работи (ГРАИЛ). Архивирано на 26 ноември 2022 г.
