Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 134.828 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Гравитационен бран — бранување на закривеноста на време-просторот кој се придвижува како бранови, кои се движат од изворот. Можноста за постоење на гравитациони бранови е првпат спомната во 1893 година од страна на Оливер Хевисајд кој ја искористил споредбата меѓу обратнопропорционалноста на квадратот на законите за гравитација и електричество. Во 1905 година Анри Поанкаре прв ги преложил гравитационите бранови (ondes gravifiques) кои се оддадени од тела и се движат со брзина на светлината според Лоренцовите трансформации. Нивното постоење е предвидено во 1916 година од страна на Алберт Ајнштајн врз основа на теоријата на општата релативност, гравитационите бранови ја пренесуваат енергијата како „гравитационо зрачење“. Постоењето на гравитационите бранови е можна последица на Лоренцовата коваријанса на општата релативност бидејќи ја воведува идејата за конечна брзина на движењето и физичките заемодејства со тоа движење. За споредба, гравитационите бранови не можат да постојат во Њутновата теорија за гравитација, која тврди дека физичките заемодејства се движат со бесонечни бризини.

Пред директонот забележување на гравитационите бранови имало непосредни докази за нивното постоење. На пример, мерењата на Хулс–Тејлоровиот двоен систем предвидувале дека гравитационите броеви се повеќе од хипотетичка замисла. Можните извори за забележување на гравитационите бранови биле системите од двојни ѕвезди составени од бели џуџиња, неутронски ѕвезди и црни дупки. На 11 февруари 2016 година, здружените екипи во соработка ЛИГО и Вирго објавиле дека успеале за првпат директно да ги забележат гравитационите бранови кои потекнувале од пар на црни дупки кои биле во процес на спојување, користејќи ги детекторите на Напредниот ЛИГО. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Разградувањето на белковински молекули во фрагменти води до нивна кристализација и појавата на сложени структури во капката.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

...дека воздухот содржи 78 % азот, а само 21 % кислород?
...дека името на денешната скопска населба Црниче потекнува од средновековната тврдина Чрнче на Водно?
... дека Јована Лудата имала 6 деца, и сите станале европски монарси?
... дека селото Б’с, Кривопаланечко е населено место со најкраткото име во Македонија?
... дека ботулинскиот токсин е најсмртоносната супстанција на светот, и може да предизвика смрт во рок од неколку минути?
... дека Пелгониската битка (1259) одиграна кај леринските села Неокази и Овчарани му го ставила крајот на крстоносното Латинско Царство на Балканот?
... дека Синајскиот Полуостров е копнен мост помеѓу Африка и Азија?
... дека елементот кадмиум (Cd) е наречен по феникискиот јунак Кадмо, основач на Теба и Лихнид (денешен Охрид)?
... дека Свети Стефан е првиот христијански маченик?
... дека дрвото гинко останало непроменето цели 200 милиони години?
... дека во геометријата постои едноаголник?
... дека Дупјачката таблица пронајдена кај костурското село Дупјак сведочи за писменоста во Македонија пред повеќе од 7000 години?
... дека на светот постојат дури 4.000 сорти на компир?
... дека тесерактот е хиперкоцка која се простира во четири просторни димензии?
... дека соѕвездието Јужен Крст има само четири ѕвезди?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 24 март 2023 г.

Настани:

1783	Шпанија ја призна независноста на САД.
1882	Германскиот бактериолог Роберт Кох објави дека го изолирал бацилот на туберкулозата.
1923	Грција станува република.
1949	Во Скопје е основан Државниот ансамбл на народни игри и песни на Народна Република Македонија, од 1953 г. наречен „Танец“.
1972	Велика Британија воспостави директна контрола во Северна Ирска за да ги спречи конфликтите на паравоените групи на римокатолиците и протестантите.
1976	Во Аргентина е извршен воен удар против претседателката Изабела Перон.
1980	Салвадорскиот надбискуп Оскар Ромеро е убиен од страна на десничарски терористи.
1990	Шри Ланка ја напуштија 2.000 индиски војници, последни од контигентот од 50.000, кои две и пол години безуспешно се обидуваа да помогнат во напорите за ставање крај на вооруженото востание на тамилските герилци против централните власти во Коломбо.
1993	Езер Вајцман е избран за седми претседател на Израел.
1997	Во Скопје започна главната Конференција за првата мултинационална воена вежба, што се одржа во Република Македонија од 11 до 17.05.1997 година - „Спасител '97“.
1997	Генералниот секретар на НАТО, Хавиер Солана допатува во прва официјална посета на Република Македонија.
1999	Започна бомбардирањето на СР Југославија во воената операција „Сојузничка сила“ со која силите на НАТО алијансата ја протераа југословенската војска и полиција од територијата на српската покраина Косово.
1999	39 луѓе загинаа кога белгиски транспортен камион кој превезувал брашно и маргарин се запалил во тунелот Монблански тунел.

Родени:

1494	Георгиј Агрикола — германски научник.
1782	Орест Кипренски — руски уметник.
1820	Александар Бекерел — француски физичар.
1834	Вилијам Морис — англиски писател.
1848	Јован Атанацковиќ — српски генерал.
1870	Петар Кушев — македонски лекар.
1874	Хари Худини — американски илузионист.
1887	Роско Арбакл — американски глумец и режисер.
1897	Вилхелм Рајх — австриски психоаналитичар.
1911	Џозеф Барбера — американски аниматор и режисер.
1919	Ристо Ѓорѓевски — македонски психолог.
1921	Василиј Смислов — советски шахист.
1926	Дарио Фо — италијански писател.
1930	Стив Меквин — американски глумец.
1937	Фејзи Бојку — македонски писател за деца.
1938	Холгер Шукај — германски рок-музичар.
1944	Воислав Коштуница — српски премиер.
1956	Стив Балмер — американски бизнисмен.
1963	Џо Думарс — американски кошаркар.
1973	Владимир Шмицер — чешки фудбалер.
1978	Томаш Ујфалуши — чешки фудбалер.
1981	Адам Вилер — американски борач.
1984	Крис Бош — американски кошаркар.
1986	Наталија Дил — бразилска глумица.
1988	Клас Лодевик — белгиски велосипедист.
1989	Андреј Семенов — руски фудбалер.

Починале:

1603	Елизабета I — англиска кралица
1905	Жил Верн — француски писател.
1946	Александар Алехин — руски шаховски велемајстор, еден од најголемите шахисти во историјата.
1971	Арне Јакобсен — дански архитект.
1980	Оскар Ромеро — салвадорски архиепископ.
2008	Борис Дворник — хрватски глумец.
2008	Ричард Видмарк — американски глумец.
2016	Јохан Кројф — холандски фудбалер.
2018	Јосип Ваништа — хрватски сликар.
2021	Власта Велисављевиќ — српски глумец.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич

најгоре · превчитај ја страницава · статистики · односи со јавноста · пријавете неправилност · village pump