Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 148.492 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Супернова — моќна и светла експлозија на ѕвезда. Таа е екстремно светла и предизвикува сноп од зрачење кој може да ја засени целата галактика пред да исчезне по неколку недели или месеци. За време на оваа краткотрајна експлозија, суперновата може да испушти толку енергија колку што Сонцето ќе емитува вкупно за целиот свој век.

Супернова се јавува за време на последните еволутивни ѕвездени развои на масивна ѕвезда, или кога бело џуџе е активирано во нуклеарна фузија. Оригиналниот објект, наречен предок, или колабира до неутронска ѕвезда или црна дупка, или е целосно уништен за да формира дифузна маглина. Врвната оптичка сјајност на супернова може да се спореди со онаа на цела галаксија пред да избледи во текот на неколку недели или месеци.

Последната супернова директно забележана на Млечниот Пат била Кеплеровата Супернова во 1604 година, која се појавила недолго по Тиховата Супернова во 1572 година. И двете биле видливи со голо око. Биле пронајдени остатоци од поновите супернови, а набљудувањата на суперновите во други галаксии сугерираат дека тие се случуваат во Млечниот Пат во просек околу три пати секој век. Супернова на Млечниот Пат речиси сигурно би можела да се набљудува преку современите астрономски телескопи. Најновата супернова со голо око била SN 1987A, која претставувала експлозија на сина суперџинова ѕвезда во Големиот Магеланов Облак, придружна галаксија на Млечниот Пат. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Ланци од пристанишна дигалка во Кејптаун, ЈАР.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

...дека скопската Саат-кула е првата саат-кула во Османлиското Царство, а нејзиниот часовник е донесен во XVI век од новоосвоениот град Сигет во Унгарија?
... дека Удовскиот Остров кај с. Удово на реката Вардар е најголемиот речен остров во Македонија и втор остров по површина во земјата?
... дека поимот екологија прв го вовел германскиот биолог Ернст Хекел во 1866 година?
... дека Горчливото Езеро во Кукушко, Егејска Македонија е трипати посолено од Мртвото Море?
... дека првото сметачко глувче е направено во 1964 г. како изум на американскиот инженер Даглас Енгелбарт?
... дека Бања Банско е изградена од римскиот цар Каракала во III век?
... дека првиот театар во Скопје („Ада Кафе“) е отворен во 1906 година?
... дека според месното предание, Ѓаволскиот Ѕид настанал кога Ѓаволот неуспешно се обложил со Господ дека може да ја прегради Брегалница и за една ноќ да го потопи цело Овче Поле?
... дека Малдивите имаат просечна надморска висина од само 1,5 м?
...дека буковите шуми во долината на Длабока Река во Мавровско се прогласени за светско наследство на УНЕСКО?
... дека Антарктикот е најголемата пустина на светот?
... дека симболот за жива Hg доаѓа од старогрчкиот збор хидраргирос со значење „водено сребро“?
... дека, и покрај неговите огромни димензии, Сонцето се класификува како жолто џуџе?
... дека сите јагули од Македонија одат на „свадбен пат“ за да се мрестат во Саргасовото Море недалеку од Бермудскиот Триаголник?
... дека морепловната мерка за брзина јазол доаѓа од броењето јазли на јаже кое се фрлало во водата?
...дека Винчестер бил првиот главен град на Англија?
...дека Еарендел е најдалечната ѕвезда позната за науката, на растојание од 28 милијарди светлосни години од Земјата?
...дека Макаронезија е подрачје на четири архипелази меѓу Европа и Северна Африка?
...дека планетата Венера македонскиот народ ја нарекувал Обденица?
... дека селото Центар Жупа изворно се нарекувало Вапа — поим во директно сродство со санскритскиот збор vāpī, што значи „долго блато“?
...дека христијаните во Босна и Херцеговина се тетовирале како обележје на нивната вера, иако обичајот датира од илирско време.
...дека врвот Тумба на Беласица е тромеѓа помеѓу Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија?
... дека тектонските плочи ги открил германскиот научник Алфред Вегенер во 1912 година?
... дека хемискиот елемент ниобиум (Nb) е наречен по нимфата Ниоба, ќерка на митскиот крал Тантал?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 18 јануари 2025 г.

Настани:

1535	Конквистадорот Франсиско Писаро го основал Сиудад де лос Рејес, денешна Лима, како главен град на новоосвоените територии на шпанската круна во Јужна Америка.
1778	Англискиот морепловец Џемс Кук ги откри Хаваите.
1871	На иницијатива на премиерот на Прусија Бизмарк, 26 држави се обединиле и го основале Германското Царство, на чело со прускиот цар Вилхелм I.
1995	Струмица стана членка на Федерацијата на карневалските градови.
1996	Владеачката социјалистичка партија во Грција (ПАСОК) го избра Костас Симитис за премиер на Грција. Основачот на ПАСОК, Андреас Папандреу поднесе оставка на функцијата поради нарушена здравствена состојба.
1997	Австрискиот канцелар Франц Враницки поднесе оставка на функцијата по 11 години служба.
2000	Поранешниот германски канцелар Хелмут Кол поднесе оставка на местото почесен претседател на Демохристијанската унија поради финансиски скандал односно противзаконско собирање парични донации додека ја предводеше германската Влада.
2002	Поранешниот политички водач на расформираната ОНА, Али Ахмети официјално побара од трите партии на Албанците во Македонија да делегираат по двајца свои претставници кои ќе бидат членови на Координативниот одбор на албанските политички субјекти и поранешните припадници на ОНА.

Родени:

1519	Изабела Јагелонска — кралица на Унгарија.
1689	Шарл Монтескје — француски филозофско-политички писател.
1702	Сава Петровиќ Његош — црногорски владика и митрополит.
1795	Ана Павловна — кралица на Холандија.
1825	Григор Прличев — македонски поет, преведувач и преродбеник.
1834	Јоаким III — цариградски патријарх.
1864	Кантаро Сузуки — премиер на Јапонија.
1879	Александар Балабанов — македонски книжевен научник.
1892	Оливер Харди — американски глумец.
1894	Едмунд Бартон — премиер на Австралија.
1904	Кери Грант — англиско-американски глумец.
1909	Оскар Давичо — српски и југословенски писател.
1916	Волче Наумчески — македонски писател.
1921	Јоиширо Намбу — американски физичар.
1923	Александар Грличков — претседател на владата на СР Македонија.
1925	Гого Ивановски — македонски поет и раскажувач.
1950	Жил Вилнев — канадски возач на Формула 1.
1950	Дино Менегин — италијански кошаркар.
1954	Исмета Крвавац — босанскa и југословенскa поп-пејачка.
1955	Кевин Костнер — американски глумец.
1955	Сњешко Церин — хрватски и југословенски фудбалер.
1957	Рајко Јањанин — српски и југословенски фудбалер.
1959	Ранко Стојиќ — српски и југословенски фудбалски голман.
1961	Веселин Вујовиќ — југословенски ракометар и тренер.
1961	Питер Бердсли — англиски фудбалер.
1966	Александар Халифман — руски шахист.
1967	Иван Заморано — чилеански фудбалер.
1968	Драгана Мирковиќ — српска пејачка.
1970	Џонатан Дејвис — пејач на рок-групата „Корн“ (Korn).
1971	Жузеп Гвардиола — шпански фудбалер и тренер.
1978	Тор Хушовд — норвешки велосипедист.
1979	Пауло Фереира — португалски фудбалер.
1980	Роберт Грин — англиски фудбалер.
1981	Кристоф Керн — француски велосипедист.
1984	Евгенија Образцова — руска балерина.
1985	Рикардо Монтоливо — италијански фудбалер.
1986	Сенад Лулиќ — босански фудбалер.
1988	Бој ван Попел — холандски велосипедист.
1988	Анжелик Кербер — германска тенисерка.
1998	Едер Милитао — бразилски фудбалер.
1998	Лисандро Мартинес — аргентински фудбалер.
2002	Карим-Давид Адејеми — германски фудбалер.

Починале:

350	Констанс I — римски цар.
474	Лав I — византиски цар.
1367	Петар I — крал на Португалија.
1567	Маргарита Пармска — намесничка на Холандија.
1860	Џон Тајлер — претседател на САД.
1862	Константин Миладинов — македонски поет, собирач на народни песни и умотворби.
1890	Амадеј I — шпански крал.
1906	Петар Јуруков — бугарски револуционер.
1910	Александар Чакаров — македонски деец.
1936	Радјард Киплинг — англиски писател.
1982	Хуанг Сјенфан — кинески историчар и антрополог.
2016	Глен Фреј — американски рок-музичар, член на групата Иглс.
2023	Дејвид Крозби — американски рок-музичар.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика · логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Азија · Африка · Антарктик · Европа · Јужна Америка · Океанија · Северна Америка

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич

најгоре · превчитај ја страницава · статистики · односи со јавноста · пријавете неправилност · village pump