Порги и Бес

Од Википедија — слободната енциклопедија
Податотека:Porgy and Bess1.jpg
Изведба на театарот Њујорк Харлем

Порги и Бес (англиски: Porgy and Bess) е опера на американскиот композитор Џорџ Гершвин, на англиски јазик, со либрето напишано од авторот Дубос Хејвард и текстописецот Ајра Гершвин. Операта била адаптација на драмата „Порги“ од Дороти Хејворд и Дубос Хејворд, што пак, била адаптација на истоимениот роман на Дубоз Хејворд од 1925 година.

Порги и Бес првпат била изведен во Бостон на 30 септември 1935 година, пред да се пресели на Бродвеј во Њујорк.[1] Во операта учествувала екипа од класично обучени афроамерикански пејачи - смел уметнички избор во тоа време. По првично непопуларниот прием во јавноста, продукцијата на Гранд опера во Хјустон од 1976 година добила нова популарност, и сега е една од најпознатите и најчесто изведуваните опери.

Либретото на Порги и Бес ја раскажува приказната за Порги, инвалид, црнец и уличен просјак, кој живее во сиромашните квартови на Чарлстон. Се работи за неговите обиди да ја спаси Бес од канџите на Краун, нејзиниот насилен и посесивен љубовник и од Спортин,, нејзиниот дилер на дрога. Операта генерално ја следи сценската претстава.

Во годините по смртта на Гершвин, Порги и Бес била прилагодена за настапи од помал обем. Адаптирана е како филм „Порги и Бес“ во 1959 година. Некои од песните во операта, како што е „Summertime“, станале популарни и често се снимаат.

Кон крајот на XX и почетокот на XXI век, трендот се насочува кон продукции со поголема верност кон првичните намери на Гершвин. Продукции од помал обем, исто така, продолжуваат да се монтираат. Комплетна снимена верзија била објавена во 1976 година, и оттогаш е снимена неколку пати.

Почеток[уреди | уреди извор]

Потеклото на Порги и Бес е романот на Дубос Хејворд, „Порги“ од 1925 година. Хејворд изработил драма со исто име, заедно со Дороти Хејворд.

Џорџ Гершвин го прочитал романот Порги во 1926 година, и му предложил на Хејворд да соработува на оперската верзија. Во 1934 година, Гершвин и Хејворд започнале да работат на проектот со посета на родниот град на автор, Чарлстон, Јужна Каролина. Во една статија на Њујорк Тајмс од 1935 година, Гершвин ја објаснил својата мотивација да ја нарече Порги и Бес народна опера:

Порги и Бес е народна приказна. Луѓето природно пејат народна музика. Кога првпат започнав да работам музика, решив да не користам оригинален народен материјал, затоа што сакав музиката да биде од едно парче. Затоа, напишав свои духовни и народни песни. Но, тие сепак се народна музика - и затоа, бидејќи се во опера, Порги и Бес стануваат народна опера.[2]

Историја на композициите[уреди | уреди извор]

Есента 1933 г. Гершвин и Хејворд потпишале договор со Еснафот на театарот за да ја напишат операта. Во летото 1934 г. Гершвин и Хејворд заминале на островот Фоли Бич, Јужна Каролина (мал остров во близина на Чарлстон), каде што Гершвин добил чувство за локалното и нејзината музика. Работел на операта таму и во Њујорк. Ајра Гершвин, во Њујорк напишала текстови на некои од класичните песни на операта, пред сè „Не е потребно“ (It Ain't Necessarily So). Повеќето стихови, вклучително и „Summertime“, ги напишала Хејворд, која го напишала и либретото.[3]

Историја на изведбите[уреди | уреди извор]

Оригинално производство на Бродвеј од 1935 година[уреди | уреди извор]

Руби Елзи како Серена во оригиналната продукција на Бордвеј, Порги и Бес (1935)
Џон В. Баблс како Спортин во оригиналната продукција на Бордвеј, Порги и Бес (1935)

Првата верзија на операта на Гершвин, која траела четири часа (сметајќи ги двете паузи), била изведена приватно во концертна верзија во Карнеги Хол, есента 1935 година. Тој ја избрал за свој хорски директор Ева Џеси, која исто така диригирала на свој реномиран хор. Светската премиерна изведба се одржала во Колонијалниот театар во Бостон на 30 септември 1935 година, како проба за делото наменето првично за Бродвеј, каде што се случи отворањето во театарот Алвин во Њујорк на 10 октомври 1935 година. [4] За време на пробите и во Бостон, Гершвин направил многу намалувања и подобрувања за да го скрати времетраењето и да се заостри драматичното дејство. Прикажувањето на Бродвеј било 124 пати. Продукцијата и режијата му биле доверени на Рубен Мамулијан, кој претходно ги режирал продукциите на Бродвеј на претставата „Порги“ на Хејворд. Музички директор бил Александар Смаленс. Главните улоги ги толкувале Тод Данкан и Ана Браун. Браун била 20-годишна студентка на Џулијард, првиот афроамерикански признат вокал, кога прочитала дека Џорџ Гершвин пишува музичка верзија на Порги. Таа му пишала и побарала да пее за него, а секретарот на Гершвин ја поканил. Гершвин бил импресиониран и ја замолил Браун да дојде и да ги пее песните додека ги составувал за Порги.[5] Ликот на Бес првично бил секундарен лик, но бидејќи Гершвин бил импресиониран од пеењето на Браун, тој го проширил делот на Бес.[6] Кога ги завршиле пробите, Гершвин ја поканил Браун да му се придружи на ручек. На тој состанок, тој ѝ рекол: „Сакам да знаеш, госпоѓице Браун, дека отсега и засекогаш потоа, операта на Џорџ Гершвин ќе биде позната како Порги и Бес.[7]

По претставата на Бродвеј, турнејата започнала на 27 јануари 1936 година во Филаделфија, потоа во Питсбург и Чикаго пред да заврши во Вашингтон на 21 март 1936 година. За време на изведбата во Вашингтон, глумечката екипа, предводена од Тод Данкан, протестирала против сегрегацијата во Националниот театар.[8]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Strachan, Ian Gregory; Mask, Mia (2014-11-27). Poitier Revisited: Reconsidering a Black Icon in the Obama Age (англиски). Bloomsbury Publishing USA. стр. 102. ISBN 9781623562977.
  2. ↑ Gershwin, George (October 20, 1935). „Rhapsody in Catfish Row; Mr. Gershwin Tells the Origin and Scheme for His Music in That New Folk Opera Called Porgy and Bess“. The New York Times. стр. X1.
  3. ↑ Stephen Raskauskas (September 20, 2018). „The true origins of Gershwin's Summertime“. WFMT. Посетено на September 30, 2020.
  4. ↑ Jablonski & Stewart 1973.
  5. ↑ Simonson, Robert. "Anne Brown, Bess in Gershwin's Porgy and Bess, Dies at 96" Playbill, March 18, 2009
  6. ↑ "Anne Brown: She Put The Bess In Porgy And Bess", Mondello, Bob, npr.org, March 18, 2009
  7. ↑ "Anne Brown Obituary", Millington, Barry, The Guardian, 23 March 2009
  8. ↑ Porgy and Bess, American Memory: "Today in History, September 2", Library of Congress

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Порги_и_Бес&oldid=4823353“